#World_News
Published 17 November 2025

■ ရုရှားတို့က ယူကရိန်းအရှေ့တောင်ပိုင်း ဇာပိုရစ်ဇ်ဇီယာဒေသမှာ ရှေသို့ချီစစ်ဆင်လာနိုင်ခဲ့ပြီး ထိုဒေသတစ်ခုလုံးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် ရွာကြီးနှစ်ခုကို အခြေကုပ်ရယူခဲ့တယ်လို့ တနင်္ဂနွေနေ့က ပြောသွားပါတယ်။

■ ယူကရိန်းက ရုရှားထက် တပ်အင်အားနည်းပါးသဖြင့် ဒိုနက်စ်ဒေသမှာ ခံစစ် မြှင့်တင်ဖို့ ခက်ခဲနေပြီး ကျန်တဲ့တပ်တွေကတော့ ရှေ့တန်းမှာ ရုရှားတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ အမြှောက်တွေ၊ ဒရုန်းတွေ တိုက်ခိုက်မှုတွေကြား ကြံ့ကြံ့ခံနေပါတယ်။

■ ရုရှားတပ်တွေက ဇွန်လနောက်ပိုင်းမှာ ဒီနီပရိုပက်ထရော့ဗ်ဒေသသို့ ချီတက်လာပြီးနောက်ပိုင်း ဇာပိုရစ်ဇ်ဇီယာဒေသအထိ တွန်းအားပေးလာခဲ့ပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ် ၆ ပတ်အတွင်း ရှေ့တန်းမှာ ၃၀ ကီလိုမီတာလောက်အထိ ရှေ့တက်လာနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

■ ရုရှားတပ်တွေ ရစ်ဗ်နိုပီလျာကို သိမ်းယူပြီးနောက် ရုရှားချီတက်လမ်းကြောင်းမှာ ဟူလျာပိုးလ်မြို့က ပစ်မှတ်ဖြစ်လာနိုင်ကာ အိုရီကိဗ်ကနေ ၉ ကီလိုမီတာဝေးတဲ့ မာလာတော့မက်ခါကိုလည်း သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့တယ်လို့ ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောပါတယ်။

■ ယူကရိန်းဘက်ကတော့ ဒီအကြောင်းတွေကို ပြောကြားခြင်းမရှိသေးပါဘူး။

■ ဟူလျာပိုးလ်မြို့နားတဝိုက် အပါအဝင် ဇာပိုရစ်ဇ်ဇီယာရှေ့တန်းနေရာတွေမှာ တိုက်ခိုက်မှုပိုဆိုးရွားလာပြီး ယူကရိန်းတပ်တွေက ရွာအများအပြားထံကနေ ဆုတ်ခွာလာရတယ်လို့ ယူကရိန်းထိပ်သီးဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦးက ပြောခဲ့ပါတယ်။

■ ယူကရိန်းတို့က ခုခံရေးနေရာအများအပြားကို ထိန်းထားနိုင်လောက်တဲ့ တပ်အင်အားမရှိပါဘူး။

■ အခုဆိုရင် ရုရှားက ယူကရိန်းနယ်မြေရဲ့ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ဖြစ်တဲ့ ၁၁၅,၄၇၆ စတုရန်းကီလိုမီတာလောက်ကို ထိန်းချုပ်ထားပါတယ်။

■ ရုရှားက ဒိုနက်စ်၊ လူဟန့်စ်အပါအဝင် ဒွန်ဘက်စ်ဒေသတစ်ခုလုံးကို ထိန်းချုပ်ချင်သလို ခါဆန်နဲ့ ဇာပိုရစ်ဇ်ဇီယာတို့ကိုလည်း အလိုရှိနေပါတယ်။

Source: Reuters

#World_Health
Published 17 November 2025

▪️ ဆီးအမြှုပ်ထခြင်းက ကျောက်ကပ်ရောဂါဖြစ်တဲ့သဘော မဟုတ်ဘဲ ဆီးသွားနှုန်းပြင်းထန်ခြင်း၊ ရေဓာတ်ခန်းခြောက်ခြင်း၊ အိမ်သာခွက်ထဲ ဆပ်ပြာအစအန ကျန်ခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်တတ်တယ်လို့ KIMS ဆေးရုံမှ ဆီးနှင့်ကျောက်ကပ်အထူးကု ဒေါက်တာ အာဂျစ်ဂူဂျယ်လာက ပြောပါတယ်။

▪️ ဆီးအမြှုပ်ထခြင်း ကာလကြာမြင့်လာရင်တော့ ဆီးထဲမှာ ပရိုတိန်းယိုစိမ့်တာဖြစ်နိုင်ပြီး ကျောက်ကပ်ပုံမှန် မစစ်ထုတ်နိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ တစ်နေ့တာအတွင်း ပြောင်းလဲမှုထက်စာရင် ဘာတွေကို သတိထားရမလဲဆိုတော့ ရက်အတော်ကြာ ဆက်တိုက်အမြှုပ်ထခြင်း၊ ခြေထောက် ခြေကျင်းဝတ် လက် မျက်လုံးတို့မှာ ဖောရောင်ခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း၊ ဆီးသွားနည်းခြင်း၊ ဆီးအရောင်ပြောင်းလဲခြင်းတို့ကို ဂရုပြုသင့်ပါတယ်။

▪️ ဒီလိုဆိုရင် ဆီးထဲက ပရိုတိန်းစစ်ဆေးခြင်းနဲ့ ကျောက်ကပ်လုပ်ဆောင်ချက် ဆန်းစစ်ဖို့က အရေးကြီးကြောင်း ဒေါက်တာက ဆိုပါတယ်။

▪️ ရေဓာတ်ပြည့်ဝစွာနေခြင်း၊ အငန်စာနဲ့ အဆင့်ဆင့်ထုပ်ပိုးစားစရာများ လျော့ချခြင်း၊ သွေးပေါင်ချိန်နဲ့ သွေးတွင်းသကြားဓာတ် ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ အသားကြီးငါးကြီး ယာယီကန့်သတ်ခြင်း၊ မလိုလားအပ်တဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးများ ရှောင်ရှားခြင်း၊ လှုပ်ရှားမှုပြုလုပ်ပြီး ကိုယ်အလေးချိန် ထိန်းသိမ်းခြင်းတို့ဖြင့် ကျောက်ကပ်ကျန်းမာရေးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ပါတယ်။

▪️ Creatinine နဲ့ eGFR တိုင်းတာဖို့ ပရိုတိန်းနဲ့ သွေးစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်နိုင်ကာ အမြှုပ်ထတဲ့ ကာလကြာချိန်၊ ဖောရောင်ခြင်းရှိမရှိ၊ ဆီးအရောင်ပြောင်းလဲခြင်း ရှိမရှိ၊ ဆီးချို သွေးတိုး ကျောက်ကပ်ရောဂါမျိုးရိုးရှိမရှိ၊ သုံးစွဲနေတဲ့ ဆေးဝါး ဖြည့်စွက်ဆေးများ စတာတွေကို အသေးစိတ် ကြည့်ခြင်းဖြင့် ဘေးအန္တရာယ်မရှိဘူးလား ကျောက်ကပ်ပတ်သက်နေလားဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်မှာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

▪️ ဆီးအမြှုပ်ထခြင်းကို စောစီးစွာ သိရှိပြီး ကြိုတင်ကာကွယ်ကုသခြင်းက ကျောက်ကပ်ကျန်းမာရေးအတွက် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်း ဖြစ်ပါတယ်။

Source: Indian Express

#World_Health
Published 17 November 2025

▪️ လူတစ်ယောက်ရဲ့လျှာကို MRI စကင်ဖတ်ရှုစစ်ဆေးခြင်းဖြင့် အာရုံကြောချို့ယွင်းရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ မော်တာနျူရွန်ရောဂါ(MND)ကို စောစီးစွာ စောင့်ကြည့်တွေ့ရှိနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း လေ့လာချက်တစ်ခုမှာ သိရပါတယ်။

▪️ MND ရှိတဲ့သူတွေဟာ လျှာကြွက်သားသေးငယ်တာကြောင့် စကားပြောရခက်ခြင်း၊ မျိုချရခက်ခြင်းတို့ ခံစားရတယ်လို့ ဩစတြေးလျ ကွင်းစ်လန်းတက္ကသိုလ်မှ သုတေသီများ ပြောပါတယ်။

▪️ ဒါဟာ အာရုံကြောချို့ယွင်းရောဂါရဲ့ အစောပိုင်းလက္ခဏာ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ လျှပ်စစ်အင်ဂျင်နီယာနဲ့ ကွန်ပျူတာသိပ္ပံကျောင်းမှ ဒေါက်တာ သောမတ်စ်ရှောက ပြောပါတယ်။

▪️ လျှာမှာ တွယ်ဆက်ကြွက်သား ၈ ခုရှိပြီး အစာစားခြင်း၊ မျိုချခြင်း၊ စကားပြောခြင်းတို့ အပါအဝင် ကြွက်သားတစ်ခုစီက တာဝန်အသီးသီးယူရပြီး မော်တာနျူရွန်ရောဂါ ရှိသူမှာတော့ လျှာကြွက်သားတွေ အားနည်းနေပါတယ်။

▪️ ဒါကို စောစီးစွာ စောင့်ကြည့်တွေ့ရှိနိုင်ပါက စစ်ဆေးစမ်းသပ်မှုများ စောစောလုပ်နိုင်ကာ လူနာတွေအတွက် အကျိုးရှိနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ MND ဖြစ်နေတဲ့သူရဲ့ ပါးစပ်အတွင်းထဲက လျှာကြွက်သားတွေကို လေ့လာရတာ ခက်ခဲပြီး ယခုသုတေသနအဖွဲ့ကတော့ MRI စကင်ပေါင်း ၂၀၀ ကျော်ကို လေ့လာစစ်ဆေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

▪️ AI အကူအညီနဲ့ အဆင့်မြင့်ပုံရိပ်ဖတ်နည်းပညာများ ပေါင်းစပ်အသုံးပြုကာ လျှာကြွက်သားထုထည်နဲ့ ပုံစံအတိုင်းအတာတွေကို အတိအကျ ရရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

▪️ ထိုအခါမှာ MND ရောဂါရှိသူတွေနဲ့ မရှိသူတွေကြား ကွာခြားချက်သိသာထင်ရှားတာကို တွေ့ခဲ့ကြပါတယ်။

▪️ ပါးစပ်၊ လျှာ၊ လည်ချောင်း၊ လည်ပင်းကြွက်သားတွေမှာ MND ရှိသူတွေက ခြေထောက်မှာ လက္ခဏာပေါ်သူတွေထက် အသက်ရှင်သန်နိုင်ခြေ ပိုပြီးတိုတောင်းနေပါတယ်။

▪️ MND ဝေဒနာရှင်တွေမှာ လေလွင့်ဆုံးရှုံးနေတဲ့ လျှာကြွက်သားတွေကို နားလည်သိရှိခြင်းဖြင့် အစားပြန်ထိုးနိုင်မယ့် နည်းနစ်များ ထွက်ပေါ်စေနိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ ရှောကပြောသွားပါတယ်။

Source: NDTV

#World_Health
Published 16 November 2025

▪️ နီကိုတင်းပါဝင်တဲ့ ဆေးလိပ်တွေ၊ အီး-စီးကရက်တွေစသဖြင့် ပစ္စည်းမျိုးစုံကို ကမ္ဘာပေါ်က လူအများအပြား သုံးစွဲနေကြပါတယ်။

▪️ သုတေသနတစ်ခုမှာ ဆေးလိပ်နဲ့ နီကိုတင်းပါဝင်ပစ္စည်းတွေက လိင်မှုစွမ်းဆောင်ရည်ကို ပြောင်းလဲစေဖွယ်ရှိကာ အခြားလေ့လာချက်တွေမှာဆိုရင် လိင်စိတ်ဆန္ဒကိုပါ ပြောင်းလဲစေတယ်လို့ တွေ့ရှိထားပါတယ်။

▪️ လေ့လာချက်အများအပြားထဲမှာ နီကိုတင်းသုံးစွဲခြင်းက အမျိုးသားတွေမှာ လိင်စိတ်ဆန္ဒကို ဆိုးကျိုးသက်ရောက်စေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

▪️ နီကိုတင်းစွဲလမ်းတဲ့အခါ လိင်စိတ်ဆန္ဒ၊ လှုံ့ဆော်နိုင်စွမ်း၊ ထောင်မတ်နိုင်စွမ်း၊ ဆန္ဒပြီးမြောက်ခြင်းတို့ကိုပါ သက်ရောက်လာစေကာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်ကျဆင်းလာစေတယ်လို့ သုတေသီတွေ တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

▪️ နီကိုတင်းက အာရုံကြောစနစ်နဲ့ ဟော်မုန်းတွေအပေါ် သက်ရောက်နိုင်တာကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

▪️ အမျိုးသမီးတွေမှာလည်း နီကိုတင်းက လိင်စိတ်ဆန္ဒအပေါ် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်နိုင်ဖွယ် ရှိတယ်လို့ သိရှိထားပြီး ၂၀၁၅ လေ့လာချက်အရ ဆေးလိပ်သောက်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေဟာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်ကျဆင်းခြင်းနဲ့ လိင်စိတ်ဆန္ဒလျော့ပါးခြင်းတို့ အဖြစ်များပါတယ်။

▪️ နီကိုတင်းရဲ့ သက်ရောက်မှုက လိင်ပြောင်းလဲသူတွေနဲ့ လိင်တူဆက်ဆံသူတွေအပေါ်မှာ လေ့လာချက်တွေ မလုပ်ထားပေမယ့် သူတို့အပေါ်မှာလည်း ဆိုးကျိုးသက်ရောက်နိုင်ဖွယ် ရှိပါတယ်။

▪️ နီကိုတင်း မသုံးစွဲတဲ့အခါ လိင်စိတ်ဆန္ဒ တိုးတက်စေနိုင်လားဆိုတာ သိပ်ပြီးမလေ့လာရသေးပေမယ့် ဆေးလိပ်ဖြတ်ရင် လိင်စိတ်ဆန္ဒအတွက် အကျိုးရှိစေနိုင်တယ်လို့ လေ့လာချက်တစ်ခုမှာတော့ တွေ့ထားပါတယ်။

▪️ ဆေးလိပ်ဖြတ်ရင် လိင်စိတ်ဆန္ဒ တိုးတက်စေနိုင်လားဆိုတာကို လူအများအပြားဖြင့် သုတေသနပြုလုပ်ဖို့ လိုအပ်ပါသေးတယ်။

▪️ မိမိရဲ့လိင်စိတ်ဆန္ဒ ပြောင်းလဲလာတယ်လို့ ခံစားရရင် ဆရာဝန်နဲ့ ပြသသင့်ပြီး နီကိုတင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်သလို အခြားသော အကြောင်းအရင်းတွေလည်း ရှိနေနိုင်ပါတယ်။

Source: Healthline.

#World_Science
Published 16 November 2025

▪️ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက shiitake mushroom mycelium (မှိုမည်း)ကို အသုံးပြုကာ လျှပ်စီးပမာဏကို မှတ်သားထားနိုင်တဲ့ မမ်ရစ္စတာများ ဖန်တီးလိုက်ပြီး ကုန်ကျစရိတ်သက်သာတဲ့ ဟာ့ဒ်ဝဲပစ္စည်းတွေ ထွက်ပေါ်လာနိုင်ခြေ ရှိပါတယ်။

▪️ မှိုရဲ့ မမ်ရစ္စတာတွေက ယခင်က လျှပ်စီးအခြေအနေတွေကို မှတ်မိပြီး mycelium ရဲ့ နျူရွန်ကဲ့သို့ ဂုဏ်သတ္တိတွေကို အသုံးချနိုင်ပါတယ်။

▪️ ဒီနည်းလမ်းဖြင့် တိုက်တေနီယံဒိုင်အောက်ဆိုဒ်၊ ဆီလီကွန်တို့လို ပစ္စည်းတွေကနေ ပြုလုပ်ထားကာ လက်ရှိ မမ်မိုရီဟာ့ဒ်ဝဲတွေထဲမှာ ကုန်ကျစရိတ်သက်သာတဲ့ နည်းလမ်း ရလာစေနိုင်ပါတယ်။

▪️ ဦးနှောက်အစိတ်အပိုင်းတွေကဲ့သို့ ကွန်ပျူတာတွေ ထွက်ပေါ်လာနိုင်ပြီး နျူရွန်တွေကြား အချက်အလက်တွေ ထိန်းချုပ်ပေးနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ တကယ့်အာရုံကြောလှုပ်ရှားမှုတွေအတိုင်း လိုက်လုပ်နိုင်တဲ့ မိုက်ခရိုဆားကစ်ပြားတွေ ထုတ်လုပ်နိုင်ခြင်းက စက်အသုံးပြုစရာမလိုဘဲ ကွန်ပျူတာနဲ့ စီးပွားရေးပိုင်းမှာ အားသာချက်ကြီး ရနိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ အိုဟိုင်ယိုပြည်နယ်တက္ကသိုလ်မှ စိတ်ကျန်းမာရေးအထူးကု ဂျွန်လာရော့ကိုက ပြောပါတယ်။

▪️ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက မှိုတွေကို ကွန်ပျူတာအဖြစ် လေ့လာနေကြပြီး ဦးနှောက်လိုမျိုး လျှပ်စီးနဲ့ ဓာတုထုတ်လွှတ်မှုများအကြောင်း လေ့လာခဲ့ကြပါတယ်။

▪️ မှိုမည်းက ကြံ့ခိုင်မှုအားကောင်းတာကြောင့် ရွေးချယ်အသုံးပြုခဲ့ကြပြီး မမ်ရစ္စတာတွေ ဖြစ်လာနိုင်မယ့် အခြေအနေတွေဖြင့် နမူနာ ၉ ခု စိုက်ပျိုးခဲ့ကြပါတယ်။

▪️ စမ်းသပ်ခွက်ထဲမှာ အခြောက်ခံပြီးနောက် ကွန်ပျူတာမှာ အသုံးပြုနိုင်မလားဆိုတာကို သိရှိဖို့ လျှပ်စီးကွင်းများထဲ ပေါင်းစပ်ထည့်သွင်းခဲ့ပါတယ်။

▪️ ထိုအခါမှာ အခြေခံကျတဲ့ မမ်ရစ္စတာတွေထက် နှေးပေမယ့် လျှပ်စီးပြောင်းနှုန်း ၅,၈၅၀ ဟတ်ဇ်ဖြင့် ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းတိကျစွာ ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

▪️ Mycelium စွမ်းအင်သုံးကွန်ပျူတာက စမတ်ဖုန်းတွေနေရာမှာ အစားထိုးနိုင်ဦးမှာ မဟုတ်ပေမယ့် အနာဂတ်ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများအတွက် လမ်းကြောင်းဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

Source: NDTV.

၁၅ ကြိမ်မြောက် အမျိုးသားအားကစားပြိုင်ပွဲမှာ အသုံးပြုနေတဲ့ အဆင့်မြင့်နည်းပညာ ၁၀ မျိုးကို တရုတ်မီဒီယာအဖွဲ(CMG)က ကွမ်ကျိုးရှိ ဖိုရမ်တစ်ခုမှာ ထုတ်ဖော်ပြသလိုက်ပါတယ်။

#Asia_Technology
Published 15 November 2025
#CMG #အမျိုးသားအားကစားပြိုင်ပွဲ
#YMG #Yangon_Times #Yangon_Media_Group