By- Thu Htet Thar

Across South Asia—from Nepal to Pakistan, Bangladesh, Sri Lanka, and Indonesia—a new rhythm of political mobilization has emerged. Local grievances are rapidly transforming into mass movements, and scholars are now describing this speed as digital contagion. While these uprisings are rooted in deep-seated economic hardship and widening inequality, it is the fundamental design of algorithms that is turning isolated anger into regional conflagrations.

How Algorithms Ignite the Fire

The crucial question is how these digital networks act as accelerants, transforming sparks of anger into widespread infernos. The process relies on three interlocking dynamics that accelerate mobilization:

Complex Contagion: Traditional protest required slow organization, but algorithms facilitate complex contagion. Individuals often require multiple exposures from different contacts before they decide to act. In South Asia, successive WhatsApp forwards about trials or repeated posts ridiculing corruption chipped away at hesitation until the collective momentum became irresistible.

Algorithmic Amplification: This is where the core engine of unrest lies. Algorithms are designed by platforms to reward posts that generate engagement. Research indicates that anger-laden content is six times more likely to be shared than neutral material. Videos of police brutality or the lavish lifestyles of political elites spread quickly, while neutral reports struggle for visibility. This highly engaging, anger-driven content dominates feeds, and algorithms compress it into short windows, creating an urgent fear of missing out.

Network Bridges: Algorithms enable narratives to cross borders through bridge ties. Diaspora communities (such as Pakistani communities in Europe) or student unions and YouTube influencers act as connectors, ensuring that strategies and narratives leap from one national context to another, producing regional resonance.

Who Controls the Code and Why? (Profit vs. Power)

This regional crisis forces us to confront the question of control and motivation. The algorithms reshaping fragile democracies are designed by platforms headquartered in Silicon Valley and other global tech hubs.

The primary motivation behind their design is clear: these algorithms are built to maximize engagement, not to manage political fallout. This is fundamentally an economic incentive—the corporate drive to keep users on platforms for longer. However, the unintended consequence of this profit-driven design is profound political instability.

While governments have attempted to exercise control (e.g., Nepal severing access to six major platforms or Pakistan using internet shutdowns to suppress dissent), the core tools of mobilization remain coded into corporate algorithms that reward outrage.

Conclusion

It is essential to recognize that algorithms are merely the accelerant; the hidden fuel of these uprisings remains deep-seated economic vulnerability. Algorithms simply amplify this visible disparity and sense of relative deprivation, convincing people that their limited prospects are unfair compared to the privileges of the political elites.

The selfish and irresponsible choices of profit-driven tech firms have turned their platforms into instruments of social instability. By designing algorithms that prioritize engagement above all else, these companies have knowingly built outrage machines that profit from societal discord. The algorithms' reward system, which champions anger-laden and divisive content, is not an unforeseen consequence—it is the direct result of a business model that values user clicks and ad revenue over the well-being of entire nations.

In conclusion, until societies address the dual pressures of economic hardship and the reckless behavior of tech firms, the potential for the next viral uprising is only a click away. This demands new thinking on corporate responsibility and governance in the digital age, holding these companies accountable for the instability they help create.

-End-

Reference : When Algorithms Ignite Uprisings: The Science Behind South Asia’s Viral Movements by thesciencematters.org

-သုထက်သာ

နီပေါမှ ပါကစ္စတန်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ သီရိလင်္ကာနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအထိ တောင်အာရှတစ်လွှားတွင် နိုင်ငံရေးစည်းချက်အသစ်တစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ နိုင်ငံတွင်းမကျေနပ်ချက်များသည် ကြီးမား  သောလှုပ်ရှားမှုများအဖြစ် လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲလာနေပြီး ပညာရှင်များက ဤလျင်မြန်မှုကို ဒစ်ဂျစ်  တယ်ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုအဖြစ် ဖော်ပြနေကြသည်။

ဤလှုပ်ရှားမှုများသည် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသော စီးပွားရေးအခက်အခဲများနှင့် ကျယ်ပြန့်  လာနေသော မညီမျှမှုများတွင် အခြေခံနေသော်လည်း၊ အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များ၏ အခြေခံဒီဇိုင်းက တစ်ဦး ချင်းအမျက်ဒေါသများကို ဒေသဆိုင်ရာမီးပွားကြီးများအဖြစ် ပြောင်းလဲပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များက မီးဘယ်လိုမွှေးနေသနည်း

ဤဒစ်ဂျစ်တယ်ကွန်ရက်များက ဒေါသမီးပွားများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်လောင်ကျွမ်းသော မီးတောက်   များအဖြစ်သို့ မည်သို့ပြောင်းလဲပေးသနည်းဆိုသည်မှာ အရေးပါသောမေးခွန်းဖြစ်သည်။ ဤဖြစ်စဉ်က လှုပ်ရှားမှုများကို အရှိန်မြှင့်တင်ပေးသည့် တစ်ခုနှင့်တစ်ခုဆက်စပ်နေသော ယန္တရားသုံးခုပေါ်တွင် တည်မှီ ထားသည်။

၁။ ရှုပ်ထွေးသောကူးစက်ပျံ့နှံ့မှု- သမားရိုးကျဆန္ဒပြမှုများသည် ဖြည်းဖြည်းချင်းစုစည်းရသည့် သဘာဝ ရှိသော်လည်း အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များသည် ရှုပ်ထွေးသောကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကို လုပ်ဆောင်ပေးသည်။ တစ်ဦး  ချင်းစီသည် လှုပ်ရှားမည်ဟုဆုံးဖြတ်ခြင်းမပြုမီ အဆက်အသွယ်အမျိုးမျိုးနှင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ထိတွေ့မှု  လိုအပ်သည်။ တောင်အာရှတွင် WhatsApp အက်ပလီးကေးရှင်းများသို့ ရုံးတင် စစ်ဆေးမှုများဆိုင်ရာ သတင်းများ ဆက်တိုက်ပို့ခြင်း သို့မဟုတ် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုကို လှောင်ပြောင်ထားသော ပို့စ်များ ထပ်ခါ   တလဲလဲ တင်ခြင်းဖြင့် တွေဝေနေမှုများကို ဖဲ့ထုတ်ပစ်ကာလူထုလှုပ်ရှားမှုအရှိန်ကို ခုခံ၍မရနိုင်တော့သည်အထိ ဖြစ်စေတော့သည် ။

၂။ အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်ဖြင့်ပုံကြီးချဲ့မှု (Algorithmic Amplification)- ဤနေရာသည် မငြိမ်မသက်မှုများ၏ အဓိကအင်ဂျင်တည်ရှိရာဖြစ်သည်။ ပလက်ဖောင်းများရှိ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု (engagement) ဖြစ်ပေါ်  စေသော ပို့စ်များကို ဆုချရန်အတွက် အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များကို ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသည်။ သုတေသနများအရ ဒေါသပါဝင်သော အကြောင်းအရာသည် ကြားနေအကြောင်းအရာထက် ခြောက်ဆပိုမို၍ ပြန်မျှဝေခြင်း (share)ခံရသည်ဟုဆိုသည်။ ရဲများ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှု သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေးအထက်တန်းလွှာ  များ၏ ဇိမ်ခံနေထိုင်မှုပုံစံများ ဗီဒီယိုများသည် လျင်မြန်စွာပျံ့နှံ့သွားသော်လည်း ကြားနေသတင်းများသည် ယင်းတို့ကို အများမြင်တွေ့ရရန် အတော်ရုန်းကန်နေရသည်။ ဤအမြောက်အများထိတွေ့မှုရထားသည့် ဒေါသကိုဖြစ်စေသော အကြောင်းအရာများသည် feeds များတွင် လွှမ်းမိုးနေပြီး၊ အယ်လ်ဂို ရစ်သမ်   များသည် ယင်းတို့ကို ဝင်းဒိုအတိုကလေးအတွင်း ဖိသွင်း၍ "သတင်းလွတ်သွားမည်ကို စိုးရိမ်သောစိတ်" (fear of missing out) ဖြစ်အောင် ဖန်တီးပေးသည်။

၃။ ကွန်ရက်ပေါင်းကူးများ- အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များသည် ပေါင်းကူးဆက်စပ်မှုများမှတစ်ဆင့် ရည်ရွယ်   ပုံဖော်ထားသော ဇာတ်ကြောင်းများကို နယ်နိမိတ်များကို ကျော်ဖြတ်နိုင်စေအောင်လုပ်ဆောင်သည်။  ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူအသိုင်းအဝိုင်းများ (ဥပမာ- ဥရောပရှိ ပါကစ္စတန်အသိုင်းအဝိုင်းများ) သို့မဟုတ် ကျောင်းသားသမဂ္ဂများနှင့် ယူကျု့တွင် သြဇာရှိသူများသည် ချိတ်ဆက်ပေးသူများအဖြစ် ဆောင်ရွက်ကြ သည်။ နိုင်ငံတစ်ခု၏ဆက်စပ်အခြေအနေမှ အခြားနိုင်ငံသို့ ကူးပြောင်းရောက်ရှိကာ ဒေသတွင်း ပဲ့တင်   သံများ ဖြစ်ပေါ်လာစေအောင် မဟာဗျူဟာများနှင့် ဇာတ်ကြောင်းများကိုဖန်တီးသည်။

ကုဒ်ကို မည်သူထိန်းချုပ်သနည်း၊ အဘယ်ကြောင့်နည်း (အမြတ်အစွန်းနှင့် အာဏာ)

ဤဒေသဆိုင်ရာအကျပ်အတည်းက ကျွန်ုပ်တို့အား ထိန်းချုပ်မှုနှင့် လှုံ့ဆော်မှုဆိုင်ရာ မေးခွန်းများကို ရင်ဆိုင်ရအောင်ဖန်တီးသည်။ ဆတ်ဆန်ထိမခံသည် ဒီမိုကရေစီများအဖြစ် ပုံဖော်ပေးနေသည့် အယ်လ်ဂို ရစ်သမ်များကို Silicon Valley နှင့် အခြားသော ကမ္ဘာ့နည်းပညာအချက်အချာဌာနများက ဒီဇိုင်းထုတ် ထားကြသည်။

၎င်းတို့၏ ဒီဇိုင်းနောက်ကွယ်မှ အဓိကလှုံ့ဆော်မှုမှာ ရှင်းလင်းလှသည်။ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုများကို စီမံခန့်ခွဲရန်မဟုတ်ဘဲ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု engagement ကို အများဆုံးရရှိစေရန် ဤအယ်လ်ဂို  ရစ်သမ်  များကိုတည်ဆောက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ အခြေခံအားဖြင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုဖြစ်  ပြီး၊ သုံးစွဲသူများကို ပလက်ဖောင်းများပေါ်တွင် အချိန်ပိုကြာအောင် ဆက်လက်ထားရှိနိုင်ရန် ကော်ပို  ရေးရှင်းများ၏ မောင်းနှင်အားတစ်ခုဖြစ်သည်။ သို့သော် ဤအမြတ်အစွန်းမောင်းနှင်သော ဒီဇိုင်း၏ မရည်  ရွယ်ဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးဆက်မှာ ကြီးမားသော နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုဖြစ်သည်။

အစိုးရများက ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသော်လည်း (ဥပမာ- နီပေါက အဓိကပလက်ဖောင်းခြောက်ခုသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ကို ဖြတ်တောက်ခြင်း သို့မဟုတ် ပါကစ္စတန်က အင်တာနက်ကို ပိတ်ဆို့၍ ကန့်ကွက်  ဆန္ဒပြမှုများကို နှိမ်နင်းခြင်း)၊ လှုပ်ရှားမှုများ၏ ပင်မကိရိယာများသည် အမျက်ဒေါသကို ဆုချသည့် ကော်ပိုရိတ်အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များရှိ ကုဒ်များထဲတွင် ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

နိဂုံး

အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များသည် အရှိန်မြှင့်တင်ပေးရုံသာဖြစ်ပြီး၊ ဤလူထုလှုပ်ရှားမှုများ၏ လျှို့ဝှက် လောင်စာ    ဆီမှာ နက်ရှိုင်းစွာအမြစ်တွယ်နေသော စီးပွားရေးအခက်အခဲများဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုရန် အရေး    ကြီးသည်။

အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များသည် ဤသိသာထင်ရှားသော ကွာဟချက်တို့ကို  ခပ်လွယ်လွယ်ပင် ပုံကြီးချဲ့ပေးပြီး၊ လူတို့၏ အလားအလာများ အကန့်အသတ်ဖြစ်နေရခြင်းက နိုင်ငံရေးအထက်တန်းလွှာများ၏ အခွင့်အရေး   များနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက မတရားကြောင်း လူများကို ယုံကြည်သွားအောင်လုပ်ပေးလိုက်သည်။

အမြတ်အစွန်းကိုသာ ဦးတည်သော နည်းပညာကုမ္ပဏီများ၏ ကိုယ်ကျိုးရှာပြီး တာဝန်မဲ့သော ရွေးချယ် မှုများက ၎င်းတို့၏ ပလက်ဖောင်းများကို လူမှုရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၏ ကိရိယာများအဖြစ် ပြောင်းလဲ ပစ်စေခဲ့သည်။ အခြားသောအရာများထက် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု engagementကိုသာ ဦးစားပေးသည့် အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များကို ဒီဇိုင်းရေးဆွဲခြင်းဖြင့်၊ ဤကုမ္ပဏီများသည် လူမှုရေးစိတ်ဝမ်းကွဲပြားမှုများမှ အကျိုးအမြတ်ရရှိစေမည့် "ဒေါသဖြစ်စေသော စက်" များကို တမင်တကာ တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဒေါသနှင့် ကွဲပြားမှုဖြစ်စေသော အကြောင်းအရာများကို အားပေးသည့် အယ်လ်ဂိုရစ်သမ်များ၏ ဆုပေး စနစ်သည် မရည်ရွယ်ဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာသော အကျိုးဆက်တစ်ခုမဟုတ်ပါ။ ၎င်းသည် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလုံး၏ လူမှုဖူလုံရေးထက် အသုံးပြုသူများ၏ ကလစ်များ clicks နှင့် ကြော်ငြာဝင်ငွေကိုသာ တန်ဖိုးထားသော စီးပွားရေးပုံစံ၏ တိုက်ရိုက် အကျိုးဆက်ရလဒ်ဖြစ်သည်

နိဂုံးချုပ်အားဖြင့်၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းများသည် စီးပွားရေးအခက်အခဲနှင့် နည်းပညာကုမ္ပဏီများ၏ ဂရုမစိုက်သော အပြုအမူဟူသော ဖိအားနှစ်ရပ်ကို မကိုင်တွယ်နိုင်သရွေ့၊ နောက်ထပ် viral ဖြစ်သော လူထုလှုပ်ရှားမှုတစ်ရပ် ဖြစ်လာနိုင်ခြေမှာ ကလစ်တစ်ချက်နှိပ်ရုံသာ လိုတော့သည်။ ဤသည်မှာ ၎င်းတို့ ဖန်တီးခဲ့သည့် မတည်ငြိမ်မှုများအတွက် ဤကုမ္ပဏီများကို တာဝန်ယူ တာဝန်ခံမှုရှိစေရန်ဖြစ်ပြီး ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်တွင် ကော်ပိုရိတ်တာဝန်ယူမှုနှင့် အုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ တွေးခေါ်မှုအသစ်များကို မျက်မှောက်အခြေအနေများက တောင်းဆိုနေသည်။

Reference : When Algorithms Ignite Uprisings: The Science Behind South Asia’s Viral Movements by thesciencematters.org

NAYPYITAW, 5 October, 2025 — Myanmar's Ministry of Energy is planning to upgrade its gas pipeline infrastructure to handle the increased natural gas output from the Shwe offshore project, which is expected to ramp up in 2027.

Union Minister for Energy U Ko Ko Lwin made the announcement during a visit to the Myanmar Oil and Gas Enterprise's pipe-laying base in Titut, Bago Region, on October 4. The upgrade will specifically target the 14-inch Magway-Shwedaung pipeline, which will be expanded to a 20-inch pipeline to deliver gas to factories and industrial zones in the Yangon area.

The minister also directed officials to develop plans for upgrading and installing new pipelines to accommodate increased offshore production from 2027 to 2028. He openly acknowledged significant gas losses due to aging pipelines and a lack of effective metering systems.

According to the ministry, 85% of domestic natural gas is used for power generation. However, the minister noted that inefficiencies in power plant equipment also contribute to substantial energy loss. He stated that if these losses were eliminated, Myanmar could boost its electricity output by over 30%.

In addition to the Magway-Shwedaung upgrade, the ministry will also improve the 20-inch Kanpauk-Myainggalay-Yangon pipeline, which currently transports gas from the Zawtika offshore project. The ministry's statement also mentioned that work has begun to replace and upgrade pipelines in the Yangon Region and that a new metering system will be implemented to distribute gas to individual factories from control and distribution stations.

#ymg/knl

၅ အောက်တိုဘာ၊၂၀၂၅ (နေပြည်တော်)-

▪️၂၀၂၇ ခုနှစ်တွင် ရွှေကမ်းလွန်စီမံကိန်း သဘာဝဓာတ်ငွေ့များ တိုးတက်ထွက်ရှိမည်ဖြစ်ရာ ရန်ကုန်ဧရိယာဒေသရှိ စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံများကို ပို့လွှတ် ဖြန့်ဖြူးပေးနိုင်ရန် မကွေး-ရွှေတောင် ၁၄လက်မပိုက်လိုင်းအား ၂၀ လက်မ ပိုက်လိုင်း အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းလုပ်ငန်းများကို အချိန်ကိုက်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်တယ်လို့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနမှသိရှိရပါတယ်။

▪️စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးကိုကိုလွင်သည် ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ မြန်မာ့‌ ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း၏ တီတွတ်ပိုက်လိုင်းအခြေစိုက်စခန်းအား အောက်တို ဘာလ ၄ ရက်နေ့တွင် သွားရောက်ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခဲ့ရာတွင် ယင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ထို့အပြင်၂၀၂၇-၂၀၂၈ ခုနှစ်တွင် ကမ်းလွန်စီမံကိန်းများမှ တိုးတက်ထွက်ရှိ လာမည့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ များပို့လွှတ်ဖြန့်ဖြူးနိုင်ရန်အတွက် ပိုက်လိုင်းအဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် ပိုက်လိုင်း အသစ်သွယ်တန်း ခြင်းလုပ်ငန်းများကိုလည်း အစီအမံချမှတ်၍ အချိန်ကိုက် ဆောင်ရွက်   သွားကြ  ရန်လည်း ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက တာဝန်ရှိသူတွေကို မှာကြားခဲ့ပါတယ်။

▪️သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ များ ပို့လွှတ်ဖြန့်ဖြူးရာတွင် ပိုက်လိုင်းများ၏ ကြံ့ခိုင်မှုအားနည်း၍ လေလွင့် ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့အပြင် Metering System ဖြင့် စနစ်တကျ ဖြန့်ဖြူးနိုင်မှု အားနည်းသည့် အတွက်လည်း လေလွင့်ဆုံးရှုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေတယ်လို့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက ပွင့်လင်းစွာ ထောက်ပြပြောဆိုပါတယ်။

▪️ပြည်တွင်းတွင် သုံးစွဲလျက်ရှိသည့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များ၏ ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းကို လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှု ကဏ္ဍတွင်  အဓိကဖြန့်ဖြူးပေးလျက်ရှိနေပြီး လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှု ကဏ္ဍ အသုံးပြု လျက်ရှိသည့် စက်ကိရိယာများ၏ စွမ်းဆောင် ရည်နိမ့်ကျမှုကြောင့် လေ့လွင့်ဆုံးရှုံး မှုများစွာ ဖြစ် ပေါ်လျက်ရှိတယ်လို့လည်းသိရပါတယ်။

▪️သဘာဝဓာတ်ငွေ့များလေလွင့်ဆုံးရှုံးမှုမရှိပါက ယခုလျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်မှု၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော် ပိုမိုတိုးတက် ထုတ်လုပ်နိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက ပြောပါ  တယ်။

▪️မကွေး-ရွှေတောင် ပိုက်လိုင်း အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းအပြင် ဇောတိကကမ်းလွန်စီမံကိန်းမှ  ပြည်တွင်း  သို့ သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့  ပို့လွှတ်   ဖြန့်ဖြူးရာတွင် အသုံးပြုလျက်ရှိသည့် ကံပေါက်-မြိုင်ကလေးး-ရန်ကုန် ၂၀ လက်မ  ပိုက်လိုင်း အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်မယ်  လို့သိရပါတယ်။

▪️ထို့အပြင်ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးအတွင်း ပိုက်လိုင်းများ အစားထိုးလဲလှယ်ခြင်း၊ ပိုက်လိုင်း အဆင့်မြှင့်တင်ခြင်းလုပ်ငန်းများ စတင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ ထိန်း/ဖြန့် စခန်း  များမှ စက်ရုံတစ်ခုချင်းစီသို့ Metering စနစ်အသုံးပြု၍ ဖြန့်ဖြူးခြင်း များဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ လည်း စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာဖော်ပြထားပါတယ်။

#ymg/knl

By Thu Thet Thar

A political tide that once seemed uniquely American is now unmistakably washing ashore in Japan. In the policies and pronouncements of Sanae Takaichi, a leading and powerful voice in the ruling Liberal Democratic Party, we are witnessing the rise of a distinctly Japanese iteration of a familiar global phenomenon: the nationalist populism championed by Donald Trump. While the cultural contexts are worlds apart, the core tenets of her platform—a fiercely protectionist "Japan First" agenda, a hardline stance on immigration, and a nostalgic appeal to national pride—echo the "America First" doctrine that has reshaped American politics.

For decades, Japan built its postwar identity on quiet multilateralism and economic interdependence. That consensus is now being challenged from within. Takaichi's political ascent signals a pivot toward a more transactional and assertive foreign policy. Her skepticism of international agreements that don't offer a clear, immediate advantage to Japan and her calls to renegotiate past trade deals mirror the transactional diplomacy that defined the Trump administration. This approach, which prioritizes short-term national gain over long-standing alliances and global norms, suggests a Japan less willing to play its traditional role as a cornerstone of the liberal international order and more inclined to go it alone.

This "Japan First" mentality extends most starkly to the issue of immigration. In a nation grappling with a demographic crisis of a rapidly aging and shrinking population, Takaichi has chosen not to embrace immigration as a solution but to frame it as a threat. Her platform is built on calls for significantly tighter border controls and restrictions on foreigners. By casting immigrants as a risk to Japan’s social fabric and cultural homogeneity, she employs the same divisive rhetoric that fueled anti-immigrant sentiment across the United States and Europe. This position overlooks the economic necessity of foreign labor for Japan and instead plays on nationalist anxieties, a classic move from the populist playbook.

Furthermore, Takaichi’s brand of nationalism is deeply rooted in a particular vision of Japanese identity and history. A staunch conservative, her regular visits to the controversial Yasukuni Shrine and her alignment with revisionist views on Japan’s wartime past are not just personal convictions; they are political statements.

To be clear, Sanae Takaichi is not a carbon copy of Donald Trump. Her politics are a product of Japan's unique history and its own conservative traditions. Yet, to ignore the striking parallels would be to miss the larger global trend. The formula of economic protectionism, stringent immigration policies, and fervent nationalism has proven potent worldwide.

As the world navigates a landscape where "America First" is once again the stated policy of the White House, the emergence of a "Japan First" advocate like Takaichi is a sign of the times. It represents a profound shift, one that could see Japan turn inward, fundamentally altering its relationships with its allies and its position on the global stage. The sun is rising on a new, more assertive, and more nationalist Japan, and its silhouette looks remarkably familiar.

-end-

သုထက်သာ

တစ်ချိန်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအတွက်သာ သီးသန့်ဟု ထင်ခဲ့ရသော နိုင်ငံရေး  လှိုင်းလုံး  ကြီးတစ်ခု   သည် ယခုအခါ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေများသို့ မယွင်းမမှားစွာ  ရိုက်ခတ်လာနေပြီဖြစ်သည်။

ဂျပန်၏ အာဏာရ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (LDP) ၏ ထိပ်တန်းနှင့် သြဇာကြီးမားသော ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဆာနာအဲ တာကာအိချိ၏ မူဝါဒများနှင့် ကြေညာချက်များတွင်၊ ကမ္ဘာတစ်လွှား ရင်းနှီးပြီးသားဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည့် ဒေါ်နယ်ထရမ့် ဦးဆောင်ခဲ့သော အမျိုးသားရေးလူကြိုက်များဝါဒ၏ ဂျပန်ပုံစံဗားရှင်းတစ်ခု ပေါ်ထွက်လာသည်ကို မျက်ဝါးထင်ထင် မြင်တွေ့နေရသည်။

ယဉ်ကျေးမှု နောက်ခံများ  ကွာခြားသော်လည်း၊ သူမ၏ ရပ်တည်မှုတွင် အဓိက အချက်များ  ဖြစ်သော ပြင်းထန်သည့် အကာအကွယ်ပေးရေးဝါဒဆန်သည့် "ဂျပန် ပထမ" (Japan First) အစီအစဉ်၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးအပေါ် တင်းမာသော ရပ်တည်ချက်၊ နှင့် ရွှေထီးဆောင်းခဲ့သည့် အမျိုးသားရေး ဂုဏ်ယူမှုကို ပြန်လည်တမ်းတစေသော ဆွဲဆောင်မှုများ သည် အမေရိကန်နိုင်ငံရေးကို ပြန်လည် ပုံဖော်ခဲ့သည့် "အမေရိကန်ပထမ" (America First) အယူဝါဒကို ပဲ့တင်ထပ်နေသည်။

ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ဂျပန်နိုင်ငံသည် သိုသိပ်သော နိုင်ငံစုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝါဒနှင့် စီးပွားရေး  ဆိုင်ရာ အပြန်အလှန်မှီခိုမှုတို့အပေါ်အခြေခံကာ ၎င်း၏ စစ်ပြီးခေတ် အမှတ်သရုပ်ကို တည်ဆောက်ခဲ့   သည်။ ထိုဘုံသဘောတူညီချက်သည် ယခုအခါ နိုင်ငံတွင်း စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီဖြစ်သည်။

တာကာအိချိ၏ နိုင်ငံရေးအရှိန်အဝါ မြင့်တက်လာခြင်းသည် ပိုမို၍ အပေးအယူဆန်ပြီး မာကျောပြတ်သားသော နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဆီသို့ ဦးတည်နေကြောင်း ဖော်ပြနေသည်။ ဂျပန်အတွက် ရှင်းလင်း ပြတ်သားမှုမရှိဘဲ ချက်ချင်းလက်ငင်း အကျိုးကျေးဇူးလည်းမရှိသော နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်များကို သူမက  သံသယရှိနေသည်။ ယခင်က ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်များကို ပြန်လည်ညှိနှိုင်းရန် သူမ၏ တောင်းဆိုမှုများသည် ထရမ့်အစိုးရ၏ အပေးအယူဆန်လွန်းသော သံတမန် ရေးကို ထင်ဟပ်နေသည်။

ရေရှည်တည်တံ့သော မဟာမိတ်ဖြစ်မှုများနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စံနှုန်းများထက် ရေတို အမျိုးသား  အကျိုး  စီးပွားကို ဦးစားပေးသည့် ဤချဉ်းကပ်မှုသည် ဂျပန်၏ အစဉ်အလာ အခန်းကဏ္ဍဖြစ်သည့် လစ်ဘရယ် နိုင်ငံတကာအစီအစဉ်၏ အုတ်မြစ်အဖြစ်မှ ဖယ်ခွာကာ ကိုယ့်ဘာသာ ရပ်တည်ရန် ပိုမို  တိမ်းညွတ်  မှုရှိနေသည်ကို ပြသနေသည်။

ဤ “ဂျပန်ပထမ” သဘောထားသည် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးကိစ္စတွင် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။ လျင်မြန်စွာ အိုမင်းလာပြီး လူဦးရေ လျော့နည်းလာသည့် လူဦးရေဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော ဂျပန်နိုင်ငံတွင် တာကာအိချိသည် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးကို ဖြေရှင်းမှုတစ်ခုအဖြစ် လက်ခံမှုမပြုဘဲ ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် ပုံဖော်ခဲ့သည်။ သူမ၏ မူဝါဒသည် နယ်စပ်ထိန်းချုပ်မှုနှင့် နိုင်ငံခြားသားများအပေါ် ကန့်သတ်ချက်များကို သိသိသာသာ တင်းကျပ်ရန် တောင်းဆိုမှုများအပေါ် အခြေခံထားသည်။

ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို ဂျပန်၏ လူမှုရေးတည်ဆောက်ပုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုသဟဇာတဖြစ်မှုအပေါ် အန္တရာယ်ဖြစ်စေသူများအဖြစ် ပုံဖော်ခြင်းဖြင့် သူမသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ဥရောပတစ်ဝန်း  တွင်ရှိနေသည့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ဆန့်ကျင်ရေးစိတ်ဓာတ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသော ပဋိပက္ခဖန်တီးသည့် စကားလုံးများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤရပ်တည်ချက်သည် ဂျပန်အတွက် နိုင်ငံခြားအလုပ်သမားများအား စီးပွားရေးအရလိုအပ်နေမှုကို လျစ်လျူရှုပြီး လူထု(လူပြိန်း)အကြိုက် နိုင်ငံရေးသမားများ၏ ထုံးစံအတိုင်း အမျိုးသားရေးစိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို အသုံးချခဲ့သည်။

ထို့အပြင် တာကာအိချိ၏ အမျိုးသားရေးဝါဒသည် ဂျပန်၏ သရုပ်လက္ခဏာ၏ ထူးခြားသော အမြင်နှင့် သမိုင်းကြောင်းတွင် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသည်။ ပြတ်သားသော အစဉ်အလာဝါဒီတစ်ဦးအနေဖြင့် သူမသည် ဂျပန်၏ စစ်အတွင်းအတိတ်ကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်လိုသည့် အမြင်များနှင့်အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ယာဆူကူနိ နတ်ကွန်းသို့ သူမက ပုံမှန်သွားရောက်ခြင်းတို့သည် သူမ၏ ကိုယ်ပိုင်ယုံကြည်ချက်များ သက်သက်မျှ မဟုတ်ပါ။ ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုချက်များဖြစ်နေသည်။

၎င်းတို့ သည် စစ်ပြီးခေတ် စစ်ဆန့်ကျင်ရေးဝါဒ၏ အကန့်အသတ်များမှ ကင်းလွတ်ပြီး ပိုမိုပြတ်သား၍ တောင်းပန်ခြင်းမရှိသော အမျိုးသားရေးပုံရိပ်ဖော်ညွှန်းမှုကို ပြန်လည်ရယူလိုသည့် ဆန္ဒကို ဖော်ပြနေ  သည်။ နိုင်ငံ၏ သမိုင်းကြောင်းကို မျက်နှာချေလိမ်းဖော်ပြသည့် ဤယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အမျိုးသား  ရေးဝါဒသည် အနောက်နိုင်ငံများရှိ ယဉ်ကျေးမှုစစ်ပွဲများကဲ့သို့ပင် ပျောက်ဆုံးသွားသော ကြီးမြတ်မှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့များကို တမ်းတခြင်းဖြင့် လူအဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်လုံးကို လှုံ့ဆော်ရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေ  သည်။

ရှင်းရှင်းပြောရလျှင် ဆနဲ တာကာအိချိသည် ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ ကာဗွန်မိတ္တူမဟုတ်ပါ။ သူမ၏ နိုင်ငံရေးသည် ဂျပန်၏ ထူးခြားသော သမိုင်းနှင့် ရှေးရိုးစွဲကိုယ်ပိုင် ရိုးရာအစဉ်အလာများ၏ အသီးအပွင့် တစ်ခုဖြစ်နေသည်။ သို့သော်လည်း ထင်ရှားသော ဆင်တူမှုများကို လျစ်လျူရှုလိုက်ပါက ပိုမိုကြီးမားသော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လမ်းကြောင်းကို လွဲချော်သွားစေလိမ့်မည်။ စီးပွားရေးကာကွယ်ရေးဝါဒ၊ တင်းကျပ်သော လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးမူဝါဒများနှင့် ပြင်းပြသော အမျိုးသားရေးဝါဒတို့ ပေါင်းစပ်ထားသော ဖော်မျူလာ သည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် အစွမ်းထက်ကြောင်း သက်သေပြနေသည်။

“အမေရိကန် ပထမ” က သမ္မတအိမ်ဖြူတော်၏ ထုတ်ပြန်ထားသော မူဝါဒပြန်ဖြစ်လာသည့် အခြေ  အနေကို ကမ္ဘာကြီးရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် တာကာအိချိကဲ့သို့သော “ဂျပန် ပထမ” ထောက်ခံသူတစ်ဦး ပေါ်ပေါက်လာခြင်းသည် ခေတ်၏ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကို အတွင်းဘက်သို့ ဦးတည်စေနိုင်ပြီး ၎င်း၏ မဟာမိတ်များနှင့် ဆက်ဆံရေးနှင့် ကမ္ဘာ့စင်မြင့်ပေါ်တွင် ၎င်း၏ ရပ်တည်ချက်ကို အခြေခံကျကျ ပြောင်းလဲစေနိုင်သည့် ကြီးမားသော အပြောင်းအလဲကို ကိုယ်စားပြုနေသည်။ နေမင်းသည်ပိုမိုပြတ်သား၍ ပိုမို အမျိုးသားရေးဝါဒီဆန်သော အသစ်တစ်ရပ်တွင် ထွန်းလင်းလာပြီး ၎င်း၏ အရိပ်သည် အလွန်အမင်း ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ပြီးသား ပုံရိပ်ဖြစ်နေပါသည်။

(ယခု သုံးသပ်ချက်ဆောင်းပါးကို AP, ရိုက်တာနှင့် နိုင်ငံတကာ သတင်းပေးပို့ချက်များအပေါ် အခြေခံ၍ ဆန်းစစ်သုံးသပ်ထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။)