၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

ထိုင်းနိုင်ငံတွင်ပြုလုပ်မည့် မြန်မာနိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်သည့် အစည်းဝေးများကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ နစက သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်က ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီပြောကြားချက်အပြည့်အစုံကိုဖော်ပြပေးအပ်ပါတယ်။

@ymg/knl

၁၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

▪️ထိုင်းနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းနှင့် သန်းကြွယ်သူဋ္ဌေးကြီး သက်ဆင်ရှင်နာဝါထရာကို မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါအီဗရာဟင်က သူ့အနေနှင့်လာမယ့်နှစ် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌဖြစ်လာတဲ့အခါသူ့ကိုအကြံပေးဖို့  သူ့ရဲ့ ကိုယ်ရေး အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ်ခန့်အပ်လိုက်ပါတယ်။

▪️သက်ဆင်ဟာ အာဆီယံ၁၀ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံတော်တော်များများရဲ့ အကြံပေးတွေနှင့်အတူ သူ့ရဲ့အကြံပေး အဖြစ် အလွတ်သဘော ဆောင်ရွက်ပေးရမှာဖြစ်တယ်လို့ အန်ဝါကပြောပါတယ်။

▪️အန်ဝါဟာ သက်ဆင်ရဲ့ သမီးထွေးဖြစ်တဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန်ရှင်နာဝါထရာ မလေးရှား နိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်စဉ်အတွင်း အဆိုပါကြေညာချက်ကိုထုတ်ပြန်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

▪️“ သူ့လိုနိုင်ငံခေါင်းဆောင်တစ်ဦးရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေ ကျွန်တော်တို့လိုအပ်ပါတယ်။ အခုလိုသဘောတူ လိုက်တဲ့အတွက်ကျေးဇူးတင်ပါတယ်” လို့ အန်ဝါကပြောပါတယ်။

▪️ထိုင်းမီဒီယာတွေရဲ့ရေးသားချက်များအရ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပဋိပက္ခတွေမှာ သက်ဆင်က ကြားထဲကနေ စေ့စပ်ဖြန်ဖြေပေးသူတစ်ဦးအဖြစ် သက်ဆင်က လိုလားနေတယ်လို့ဆိုပါတယ်။  မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပဋိပက္ခ တွေဟာ  အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာမယ့် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ်အတွက် အကြီးမားဆုံးစိန်ခေါ်မှုဖြစ်နေတယ် လို့ ရိုက်တာသတင်းဌာနကရေးသားပါတယ်။

Source Reuters

News

▪️ရွေးကောက်ခံသမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က  သူ့ရဲ့ ကာလရှည်မူဝါဒအကြံပေးလုပ်ခဲ့သူ ရစ်ချတ်ဂရင်း နဲလ်ကို  အထူးမစ်ရှင်များဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီးအဖြစ်ခန့်အပ်လိုက်ပါတယ်။ အဲဒီအတွက် လာမယ့် ထရမ့် အစိုးရအသစ်တွက် သူဟာ အခက်ခဲဆုံး နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒစိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ ကူညီပေးရမယ့် တာဝန်ရှိလာပါလိမ့်မယ်။

Views

▪️ထရမ့်ရဲ့ပထမသမ္မတသက်တမ်းမှာ သူ့ကိုယ်သူ “ဂေး” တစ်ဦးလို့ ကြေညာထားတဲ့ ဂရင်းနဲလ်ဟာ ဂျာမဏီ  သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရပါတယ်။  အဲဒီအပြင် ဆာဗီးယားနှင့် ကော့ဆိုဗို ငြိမ်းချမ်းရေး    စေ့စပ်  ညှိနှိုင်းဖို့အတွက်လည်း သမ္မတရဲ့ အထူးသံတမန် အဖြစ် တာဝန်ပေးအပ်ခံခဲ့ရပါတယ်။ပြီးတော့ ယာယီ    အမျိုးသားထောက်လှမ်းရေးညွှန်မှုးအလုပ်လည်း လုပ်ခဲ့ရပါတယ်။

▪️သူဟာ လာမယ့်ထရမ့်အစိုးရထဲမှာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် လျာထားခံရသူတွေအထဲလည်းပါခဲ့ ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ထရမ့်က နောက်ဆုံးမှာ ဖလော်ရီဒါဆီးနိတ်အမတ် မာကိုရူဘီရိုကိုပဲ ရွေးခဲ့ပါတယ်။

▪️“ ရစ်ခ်ဟာ ကမ္ဘာပေါ်က အခက်အခဲဆုံးဖြစ်နေတဲ့ နေရာအချို့မှာ အလုပ်လုပ်ပေးပါလိမ့်မယ်။ ဗင်နီဇွဲ  လား နှင့်မြောက်ကိုရီးယားတို့အပါအဝင်ပေါ့” လို့ ထရမ့်က သူ့ရဲ့ဆိုရှယ်မီဒီယာ “ထရု” မှာရေးခဲ့ပါတယ်။

▪️ထရမ့်ရဲ့ ပထမသမ္မတသက်တမ်းမှာ ဂရင်းနဲလ်ဟာ ရန်လိုတဲ့ချည်းကပ်မှုနှင့် တစ်ခါတစ်ခါလုပ်တတ်လို့ အမေရိကန်ရဲ့ မဟာမိတ်တွေ နာနာကျည်းကျည်းဖြစ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူဟာ မဟာမိတ်တွေနှင့် ဗြောင်ပြောချတတ်တာကို ထရမ့်က သူ့အရည်အချင်းလို့ မြင်ပြီး သူ့ကိုချီးကျူးထားပါတယ်။

▪️ထရမ့်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ စက်တင်ဘာလတုန်းက ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇီလင်စကီးနှင့်တွေ့ဆုံစဉ်မှာ သူဟာ ထရမ့်နှင့်အတူ အခန်းထဲမှာရှိနေခဲ့ပါတယ်။ သူက  ရုရှားဆက်လက်ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့နေရာတွေကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသအဖြစ် ခွင့်ပြုပြီး ယူကရိန်းရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နက်ကိုဆက်လက်ထိန်း သိမ်းဖို့ သူက အကြံပြုခဲ့ပါတယ်။

▪️သူအနေနှင့် နေတိုးဟာ  ယူကရိန်းနိုင်ငံကို တိုးချဲ့ထည့်သွင်းမှာကိုလည်း သူက ဆန့်ကျင်ပါတယ်။  လက်ရှိ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေဟာ နိုင်ငံအလိုက် ကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်သတ်မှတ်ချက် မပြည့်မမီ   မချင်းထပ်မတိုးချဲ့ဖို့ကို ထရမ့်က သဘောထားအတူတူရှိထားပါတယ်။ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေက သူတို့  ရဲ့ ဂျီဒီပီရဲ့ ၂ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကာကွယ်ရေးမှာသုံးဖို့ ရည်မှန်းချက်ထားရှိခဲ့ကြပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တော်တော်များများက အဲဒီသတ်မှတ်ချက်နှင့် အဝေးကြီးမှာရှိနေခဲ့ကြပါတယ်။

▪️ထရမ့် သမ္မတတာဝန်ပြီးသွားလို့ အိမ်ဖြူတော်က ၂၀၂၁ မှာ ထွက်ခွာခဲ့ပေမယ့် ဂရင်းနဲလ်ဟာ ထရမ့်ရဲ့ အနီးကပ်တစ်ဦးအဖြစ်ဆက်ရှိနေခဲ့ပါတယ်။

▪️အဲဒီအပြင် ထရမ့်က သူ့ရဲ့ဆိုရှယ်ပလက်ဖောင်း Truth ရဲ့စီအီးအို ဒီဗင်နန်းစ်ကိုလည်း  အမေရိကန် ထောက်လှမ်းရေးအသိုက်အဝန်းနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ရတဲ့ သမ္မတအကြံပေးဘုတ်အဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ပါတယ်။

Source : AP

၁၄ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

▪️ထိုင်းနိုင်ငံ တပ်ခ်ခရိုင်၊ အမ်ဖန်ခရိုင်တွင် တပ်ခ်ကြက်ခြေနီအသင်းက ကြီးမှူးကျင်းပတဲ့ “ ဖန်ဒင်ဒွိုင်လွိုင်ဖ ရန်ပုံငွေပွဲတော်တစ်ခုအတွင်း ဗုံးပေါက်ကွဲမှုမှာ သံသယတရားခံတွေဖြစ်တဲ့ ကေအင်န် ယူလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံသားတစ်ဦးကို ဖမ်းဆီးလိုက်တယ်လို့ ထိုင်းမီဒီယာများက သတင်းဖော်ပြကြပါတယ်။

▪️ယမန်နေ့ည ၁၁နာရီ ၃၅မိနစ်ခန်မှာ အဆိုပါပွဲခင်းထဲသို့ လက်ပစ်ဗုံးတစ်လုံးပစ်သွင်းဖောက်ခွဲခံခဲ့ရ   တာဖြစ် ပြီး အဲဒီအချိန်မှာ ပရိဿတေ်က ၈၀၀၀နှင့် ၉၀၀၀ အကြားရှိနေခဲ့ပါတယ်လို့ ထိုင်းရဲဗိုလ်ချုပ် ကြီး အာချယွန်ကရိတ်သောင်းက ပြောပါတယ်။ အဆိုပါပေါက်ကွဲမှုကြောင့် လူ(၄)ဦးသေဆုံးပြီး ၄၈ ဦး  ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပါတယ်။

▪️ရဲတပ်ဖွဲ့ဟာ ပွဲတော်လာပရိဿတ်ကြားထဲ ဗုံးပစ်သွင်းခဲ့သူကိုတွေ့မြင်ခဲ့တဲ့ မျက်မြင်သက်သေတွေကို ခေါ်ယူမေးမြန်းခဲ့ပါတယ်။

▪️အဲဒီဗုံးဟာ ထိခိုက်မှုကြီးမားတဲ့ စစ်တပ်သုံးအဆင့်ဗုံးဖြစ်ပုံရတဲ့အတွက် လက်ပစ်ဗုံးဖောက်ခွဲသူဟာ အရပ်သားတစ်ဦးမဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ စုံစမ်းစစ်ဆေးသူတွေက ယုံကြည်ထားခဲ့ကြပါတယ်။

▪️နောက်ပိုင်းမှာ ရဲနှင့်ထိုင်းစစ်တပ်တို့ ပူးပေါင်းစစ်ဆေးဖော်ထုတ်မှုများအရ တရားခံနှစ်ဦးကို ဖမ်းဆီးနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီနှစ်ဦးထဲမှာ တစ်ဦးက မစ္စတာအေ လို့ ရဲကသတ်မှတ်ထားသူ ထိုင်းနိုင်ငံသား တစ်ဦးဖြစ်ပြီး နောက်တစ်ဦးကတော့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(ကေအင်န်ယူ)က မစ္စတာ ဂျော်ရီသူ  တို့ဖြစ်တယ်လို့သိရပါတယ်။ ဂျော်ရီသူဟာ ဖေဖော်ဝါရီလတုန်းက မူးယစ်အမှုနှင့် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရဖူးသူလို့  လည်းဆိုပါတယ်။

▪️ကနဦးစစ်ဆေးမှုများအရ ကေအင်ယူလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့သူဟာ ဗုံးပါတဲ့ အိတ်ကိုသယ်ယူခဲ့ တယ်လို့ ဝန်ခံပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နိုဝင်ဘာလတုန်းက လွိုင်ကရက်သောင်းပွဲတော်(ဆီးမီးမျှော်ပွဲတော်) အတွင်း ကေအင်န်ယူသူပုန်အဖွဲ့နှင့်သူတို့အကြား ကတောက်ကဆတစ်ခုဖြစ်ခဲ့လို့ အဲဒါကို လက်စား  ချေဖို့အတွက် ဒီလိုလုပ်ရတာဖြစ်တယ်လို့ သူက ထွက်ဆိုခဲ့ပါတယ်။

▪️ထိုင်းရဲချုပ်က အဆိုပါဝမ်းနည်းဖွယ်အဖြစ်အပျက်အတွက် ဝမ်းနည်းကြောင်းပြောဆိုခခဲ့ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန်ရှင်နာဝါထရာကလည်း အဖြစ်အပျက်ကို အပြည့်အဝေစုံစမ်းဖော်ထုတ်ဖို့ ညွှန်ကြားထားပါ တယ်။အဲဒါကြောင့် ယခုအမှုကို ဒုရဲချုပ်ကိုယ်တိုင်ဦးစီးကြီးကြပ်ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့သိရပါတယ်။

Source The Nation

၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

▪️တောင်ကိုရီးယားးသမ္မတ ယွန်ဆပ်ယိုးအပေါ် အတိုက်အခံဦးဆောင်တဲ့ပါလီမန်က ယနေ့ဒီဇင်ဘာ ၁၃ရက်တွင်ပြုလုပ်တဲ့ ဒုတိယအကြိမ် စွပ်စွဲပြစ်တင်မှု အထမြောက်သွားပါတယ်။ သမ္မတယိုးက သူ့အနေ နှင့် သူ့ရဲ့ အနာဂတ်နိုင်ငံရေးအတွက် တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်သွားမယ်လို့ ကတိပြုလိုက်ပါတယ်။

▪️တောင်ကိုးရီးယား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ တရာရုံးက ယွန်းကို သမ္မတအဖြစ်က ဖယ်ရှားရေးကို လာမယ့် ခြောက်လအတွင်းဆုံးဖြတ်ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အကယ်၍ သူ့ကိုဖယ်ရှားနိုင်ခဲ့ရင် ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခု ပြန်လည်ကျင်းပေးရပါလိမ့်မယ်။

▪️ယွန်းခန့်အပ်ထားတဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် ဟန်ဒတ်ဆိုဟာ ယာယီသမ္မတအဖြစ် တာဝန်လွှဲပြောင်းထမ်းဆောင် လိုက်ရပါတယ်။ ယွန်းဟာ သမ္မတအဖြစ်ဆက်ရှိနေသေပေးမယ့် သူ့ရဲ့ သမ္မတလုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာတွေ အားလုံး ရပ်ဆိုင်းခံလိုက်ရတာဖြစ်ပါတယ်။

▪️သမ္မတယွန်းအပေါ်စွပ်စွဲပြစ်တင်မှု အနိုင်ရရှိကြောင်းတဲ့သတင်းကြောင့် အဲဒါကိုထောက်ခံသူတွေက အောင်ပွဲခံကြပါတယ်။ ယွန်းကိုထောက်ခံဆန္ဒပြသူတွေကတော့ အဲဒီသတင်းကြောင့် ခပ်မြန်မြန်ပဲ လူစု  ကွဲသွားကြပါတယ်။

▪️ယွန်းအပေါ်စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုကို ယွန်းရဲ့ အာဏာရပါတီအမတ် ၁၂ဦးက ထောက်ခံမဲပေးခဲ့ကြပါတယ်။  အဲဒါကြောင့် ထောက်ခံမဲ ၂၀၄ မဲ၊ ကန့်ကွက်မဲ ၈၅ မဲနှင့် ကြားနေ ၃မဲ၊ ပျက်ပြယ်မဲ ၈မဲတို့ဖြင့် စွပ်စွဲပြစ်တင် မှုကို အတည်ပြုနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

 Source: The Reuters

“တူရကီကျော်ထောက်နောက်ခံပြုထားသည့် သူပုန်အုပ်စုက သမ္မတအာဆတ်ကိုဖြုတ်ချကာ ဆီးရီးယားနိုင်ငံအစီအစဉ်သစ်တစ်ခုတည်ဆောက်မည်ဟုစတင်ပြောလာချိန်တွင် ထိုအုပ်စု၏ ကာလရှည်ရန်သူ  တော်ဖြစ်ခဲ့သည့်အမေရိကန်ကျောထောက်နောက်ခံပြုကာ့ဒ်သူပုန်အဖွဲ့ရှေ့ရေးမည်သို့ဖြစ်မည်လဲ...”

၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

News

ဆီးရီးယားသမ္မတ ဘာရှာအာဆတ်ကို ဖြုတ်ချခဲ့တဲ့ ဂျီဟတ်သူပုန်တွေက ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို ညီညွတ်ပြီး အားလုံးပါဝင်တဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ်တည်ဆောက်လိုတယ်လို့ပြောလိုက်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ၁၄နှစ်နီးပါးကြာမြင့်ခဲ့တဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် အဲဒီစိတ်ကူးယဉ်မှုကို လက်တွေ့ကျင့်သုံးဖို့ အတွက်ကတော့ လွယ်ကူလိမ့်မှာမဟုတ်ပါဘူး။

အမေရိကန်ရဲ့ အနီးကပ်ဆုံးမဟာမိတ်ဖြစ်တဲ့ ဆီးရီးယားရဲ့ လူနည်းစု ကာ့ဒ်အတွက်ကတော့ ယခုလို အစီအစဉ်အသစ်တစ်ခုထဲဝင်ရောက်လာတာဟာ သူတို့အတွက် ပိုပြီး စိန်ခေါ်မှုတွေနှင့်ရင်ဆိုင်ရမယ့် အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။

Views

ဆီးရီးယားပြည်တွင်းစစ် တလျောက်မှာ ကာ့ဒ်လက်နက်ကိုင်တွေဟာ အမေရိကန်နှင့်မဟာမိတ်လုပ်ကာ  လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အမျိုးမျိုးကို တိုက်ထုတ်ခဲ့ပြီး အစ္စလမ်မစ်နိုင်ငံတော်အုပ်စု(အိုင်အက်စ်)ကိုလည်း နှိမ်နှင်းခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအပြင် ရေနံကြွယ်ဝတဲ့ ဆီးရီးယားအရှေ့ပိုင်းမှာလည်း အကြီးမားတဲ့ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတစ်ခုကို ခွဲထုတ်ရယူခဲ့ကြပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အာရပ်မဟုတ်တဲ့ အဆိုပါ ကာ့ဒ်တွေရဲ့အောင်မြင်ခဲ့မှုတွေက ယခုအခါ စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာပါပြီ။  ကာ့ဒ်တွေရဲ့ ကာလရှည်ကြာရန်သူလည်းဖြစ်ပြီး တူရကီရဲ့ အကူအညီကိုရယူထားတဲ့ ဆွန်နီအာရပ် သူပုန်တွေဟာ အာဆတ်ကိုဖြုတ်ချနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆီးရီးယားနိုင်ငံအသစ်မှာ ကာ့ဒ်တွေအတွက် နေရာ တစ်ခုရဖို့အလွန်ခက်ခဲမှာဖြစ်ပြီး ပဋိပက္ခဟာ ဆက်လက်ရှည်ကြာသွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေမှာရှိနေ ပါတယ်။

ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က ဒမတ်စကတ်သို့ စီးနင်းဝင်ရောက်လာသည့် ဂျီဟတ်သူပုန်များသည် ကာ့ဒ်များကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ချည်းကပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်  အရှေ့ပိုင်းက ဒီယာအယ်လ်ဇိုးမြို့မှာ အစိုးရတပ်   တွေရုပ် သိမ်းသွားပြီးသိပ်မကြာခင်မှာ အဲဒီသူပုန်တွေကပဲ ကာ့ဒ်သူပုန်တွေကို အကြမ်းဖက်မောင်းထုတ်ခဲ့ပါ တယ်။

မြောက်ပိုင်းမှာ တူရကီက ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားတဲ့ သီးခြားခွဲထုတ်ရေးအတိုက်အခံတစ်ဖွဲ့ဟာ  ကာ့ဒ်တွေနှင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ဟာ မန်ဘစ်မြို့ကိုသိမ်းထားပါတယ်။  ပြီးတော့ ကာ့ဒ်ယာဉ်တန်းတစ်ခုကို တူရကီနိုင်ငံက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီယာဉ်တန်းဟာ အစိုးရရဲ့ လက်နက်တိုက်တွေက လုယူလာတဲ့ အကြီးစားလက်နက်တွေသယ်ဆောင်လာတာလို့ပြော ပါတယ်။

ကာ့ဒ်တွေက အဲဒီစိန်ခေါ်မှုတွေကိုရင်ဆိုင်ရင်းနှင့်ပင် ကာလရှည်ကြာကတည်းက အမေရိကန်ဆီက အကူအညီတွေရယူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆီးရီးယားအရှေ့ပိုင်းမှာ အမေရိကန်တပ်သား ၉၀၀ခန့်ရှိနေပါတယ်။ အဲဒီဒေသမှာ အမေရိကန်တပ်တွေဟာ အစ္စလမ်မစ်သောင်းကျန်းသူတွေ ပြန်လည်ထကြွလာမှာကို ဟန့်တားနိုင်ဖို့ ကာ့ဒ်သူပုန်တွေကို ကူညီပေးနေခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလုပ်ငန်းဟာလည်း သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်တက်လာရင် မသေချာတော့ပါဘူး။ ထရမ့်က ဆီးရီးယားနိုင်ငံမှာ အမေရိကန်ပါဝင်ပတ် သက်နေမှုအပေါ် မယုံမကြည်ဖြစ်နေခဲ့တာကြပါပြီ။

ကာ့ဒ်တွေ ဘယ်လိုအကျပ်အတည်းကြားထဲရောက်နေသလဲ၊ အနီးကပ်သုံးသပ်ပါမယ်။

ဆီးရီးယားနိုင်ငံထဲက အမေရိကန်မဟာမိတ် ကာ့ဒ်လက်နက်ကိုင်တွေဆိုတာ ဘယ်သူတွေလဲ

ကမ္ဘာပေါ်က အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံမဲ့ လူနည်းစုအုပ်စုကြီးတွေထဲမှာ ကာ့ဒ်တွေလည်းပါဝင်ပါတယ်။ သူတို့  ဟာ လူဦးရေသန်း၃၀ခန့်ရှိနေပြီး တူရကီ၊အီရန်၊အီရတ်နှင့်ဆီးရီးယားနိုင်ငံပိုင်နက်တွေထဲမှာ ခွပြီးနေထိုင်  နေကြပါတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံတွေအားလုံးမှာ သူတို့ဟာ လူနည်းစုဖြစ်နေပါတယ်။

မကြာခဏဆိုသလိုနှိပ်စက်မှုခံရလို့ အဲဒါတွေက ကာ့ဒ်တွေ လက်နက်ကိုင်ပုန်ကန်ထကြွအောင် မီးထိုးသလို  ဖြစ်ခဲ့တယ်လို့   ဆိုပါတယ်။

ဆီးရီးယားနိုင်ငံ ပြည်တွင်းစစ်စောစောပိုင်းကာလမှာ သူတို့ဟာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတဲ့ နယ်မြေတစ်ခု ဖဲ့ယူနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ဟာ အာဆတ်အစိုးရနှင့်ရော သူ့ကိုဖြုတ်ချခဲ့တဲ့ သူပုန်တွေနှင့်ရော ဘယ်တော့မှ တည့်အောင်မပေါင်းခဲ့ကြပါဘူး။

၂၀၁၄ခုနှစ်မှာ အိုင်အကစ်အုပ်စုက နိုင်ငံရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံသိမ်းပြီးတဲ့အချိန်က   အမျိုးသမီးတွေကိုပါနေရာ  ပေးတဲ့ လောကီဝါဒီသမား ကာ့ဒ်လက်နက်ကိုင်သူပုန်တွေဟာ အစွန်းရောက်တွေနှင့် အနိုင်မခံအရှုံးမပေး စစ်ပွဲဆင်နွှဲခဲ့လို့ အမေရိကန်တွေမျက်စေ့ကျသွားပြီး အားပေးကူညီမှုတွေစတင်ရရှိခဲ့ကြပါတယ်။

သူတို့ဟာ ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစု ဆိုပြီးဖွဲ့စည်းခဲ့ကြပါတယ်။ သူတို့အဖွဲ့မှာအာရပ် တိုက်  ခိုက်ရေးသမားတွေလည်းပါဝင်လာပါတယ်။ အမေရိကန်ဦးဆောင်တဲ့လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ၊ အမေ  ရိကန်အထူးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့အကူအညီကိုရယူခဲ့ပြီး သူတို့ဟာ အိုင်အက်စ်တွေကို ဆီးရီးယားနိုင်ငံရဲ့ နေရာ  ခပ်များများကနေ မောင်းထုတ်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ ကာ့ဒ်ဦးဆောင်တဲ့တပ်တွေဟာ အစွန်း  ရောက်တွေကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ပိုင်နက်ရဲ့ မြို့တော်ဖြစ်တဲ့ ရက်ကာကို သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

ဘာကြောင့် တူရကီတွေက ကာ့ဒ်တွေကို တိုက်ခိုက်နေသလဲ

ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစုကို သူ့ရဲ့နယ်စပ်တွေအတွင်း ကာ့ဒ်တွေရဲ့ ဆယ်စုနှစ်များစွာအကြာ သူပုန် ထမှုတွေရဲ့ ချဲ့ထွင်မှုတစ်ခုလို့ တူရကီတွေက ရှုမြင်ထားခဲ့တာကြာပါပြီ။  သူတို့ဟာ အိုင်အက်စ်လိုပဲ နောက်ထပ် အကြမ်းဖက်အုပ်စုတစ်စုလို့ တူရကီက သဘောထားပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် သူတို့ဟာ ဆီရီးယား နိုင်ငံအသစ်ထဲမှာ မပါဝင်သင့်ဘူးလို့ တူရကီကပြောထားပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်များအတွင်း တူရကီဟာ ဆီရီးယားအမျိုးသားအင်အားစုလို့ သိထားတဲ့ တိုက်ခိုက်ရေး သမား  တွေကို လေ့ကျင့်ပေးပြီး ငွေကြေးနှင့်အကူအညီတွေပေးခဲ့ပါတယ်။ တူရကီနှင့်နယ်စပ်ထိတွေ့ နေတဲ့ ဆီးရီးယား မြောက်ပိုင်းကကာ့ဒ်တွေဆီကနေ နယ်မြေတွေ ရယူထိန်းချုပ်ဖို့ တူရကီက ကူညီပေး  ခဲ့ပါတယ်။ တူရကီ ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားတဲ့ သူတို့ဟာ သူတို့ကိုယ်သူတို့ အာဆတ်ရဲ့ အတိုက်  အခံတွေအဖြစ် ပုံဖော်ထားကြပါတယ်။ အချို့သော ဝေဖန်သုံးသပ်သူတွေကတော့ သူတို့ဟာ အခွင့်အရေး  သမားတွေနှင့် ကာ့ဒ် မုန်းတီရေးသမားတွေဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။

ကာ့ဒ်တွေဟာ ယခုနှစ်ပိုင်းတွေအတွင်း ဆီးရီးယားအမျိုးသားအင်အားစုကို အာရုံစိုက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။  တူရကီနှင့်ကာလရှည် ဆက်ဆံရေးရှိထားတဲ့ ဒမတ်စကတ်က ခေါင်းဆောင်သစ်ဟာ ပိုပြီးရှည်လျားတဲ့ ရှေ့ပိုင်းစစ်မျက်နှာအသစ်တစ်ခု ထပ်ဖွင့်နိုင်ပါတယ်။

ဆီးရီးယားသူပုန်တွေက ကာ့ဒ်တွေကို ဘယ်လိုရှုမြင်ကြသလဲ

အယ်ကေးဒါးစစ်သွေးကြတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီး အဲဒီအဖွဲ့နှင့် (၈)နှစ်ကြာ အဆက်ဖြတ်ထားခဲ့ပြီးဖြစ်တဲ့ အဘူ မိုဟာမက်အယ်ဂိုလာနီလို့သိကြတဲ့ အာမက်အယ်လ်ရှာရားဦးဆောင်တဲ့ အဓိက သူပုန်ခွဲထွက်အနေနှင့်  အာဏာရှင်လွတ်ကင်းတဲ့ ဆီးရီယားနိုင်ငံသစ်တည်ဆောက်လိုတယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံသစ် ဟာ ဘာသာပေါင်းစုံနှင့် လူနည်းစုတွေအတွက် အလုပ်လုပ်မယ်လို့သူကဆိုပါတယ်။

ကနဦးအနေအထားတွေကတော့ အပြုသဘောဆောင်ပါတယ်လို့ ဂျာမနီအခြေစိုက် ကာ့ဒ်လေ့လာရေးစင် တာအကြီးအကဲ နာဝမ်ခါလီက သုံးသပ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတစ်လွှားမှာ သူတို့ရဲ့ လျင်မြန်လှတဲ့ ထိုးစစ်တွေ  လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပတ်ကစတင်ပြီးနောက် သူတို့ဟာ အလီပိုမြို့က ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစု ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ နယ်မြေနှစ်ခုကို သူပုန်တွေက ရှင်းလင်းနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

“ ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစုအပေါ် သူတို့က အဆိုးမပြောခဲ့တာ ဒါဟာ အပြုသဘောဆောင် တာပဲ” လို့သူကပြောပါတယ်။

သို့သော် အဲဒီခံယူချက်ကို သူတို့ဘယ်လောက်အထိတောင့်ခံထားမလဲဆိုသည်ကိုတော့ စောင့်ကြည့်ရပါ မယ်။ ဒီယာအဲလ်ဇိုးကို ဒီတစ်ပတ်ထဲ ဝင်ရောက်လာပြီးတဲ့နောက် အယ်ရှာရားအုပ်စုမှ စစ်သားတစ်ဦးက  သူတို့ဟာ ရာကာနှင့် ဆီးရီးယားအရှေ့ပိုင်းနေရာတွေဆီမကြာမီ တပ်ချီလာမယ်လို့ ဗီံဒီယိုတစ်ခုရိုက်ပြီး တင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကာ့ဒ်တွေနှင့် နောက်ထပ် တိုက်ခိုက်မှုတွေဖြစ်လာနိုင်ခြေမြင့်တက်လာ ပါတယ်။

အာဆတ်အလွန်နိုင်ငံရေးအစီအစဉ်ထဲ ကာ့ဒ်တွေပူးပေါင်းလာဖို့အတွက် သူပုန်တွေဟာ ကာ့ဒ်တွေနှင့် သဘောတူညီချက်အချို့ရရှိဖို့ ကြိုးစားလာနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲသလိုသဘောတူဖို့က အရှေ့ပိုင်းမှာ ကာ့ဒ်တွေအတွက် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုအဆင့်တစ်ခုခုကို သူပုန်တွေက လက်ခံဖို့ လိုအပ်လာပါလိမ့်မယ်။  အဲဒါဟာ ယခုအခါ ဆီးရီးယားရဲ့ အာဏာအပေးအယူမှာ အဓိကကျနေတဲ့ တူရကီအတွက် ဒေါသဖြစ်လာ နိုင်စရာရှိနေပါလိမ့်မယ်။

ထရမ့်အစိုးရက ကာ့ဒ်တွေကို ထောက်ခံမှာလား

အမေရိကန်စစ်တပ်ရဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပ်တန်းတပ်မှူးကြီးတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ကြည်းတပ်ဗိုလ်ချုပ် ကြီး အာရစ် ကာရီလာဟာ အင်္ဂါနေ့က ဆီးရီးယားမှာရှိတဲ့ ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစုတွေနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ဘိုင်ဒင်အစိုးရအနေနှင့် အာဆတ်အလွန်မှာ မဟာမိတ်တွေကို ကတိကဝတ် ထပ်ပြုလိုက်တဲ့သဘောဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အဲဒါဟာ ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်နေ့မှာ ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါတယ်။

ထရမ့်ဟာ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမူဝါဒနှင့်ပတ်သက်ပြီး အသေးစိတ်အနည်းငယ်သာ ချပြပါသေးတယ်။  သူဟာ ဒေသစစ်ပွဲတွေ အဆုံးသတ်ချင်တယ်။ အမေရိကန်ကို အဲဒီစစ်ပွဲတွေဆီကနေ ပြန်ထုတ်ချင်  တယ်လို့ပြောနေတာကလွဲပြီး ဘာမှအသေးစိတ်မပြောသေးပါဘူး။

အာဆတ်ဖြုတ်ချမခံရခင် အချိန်ပိုင်းကလေးအလိုမှာ ထရမ့်က ဆိုရှယ်မီဒီယာတစ်ခုမှာ စာရေးခဲ့ပါတယ်။ “ ဆီးရီးယားဟာ အရှုပ်အထွေးကြီးပဲ။ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့မိတ်ဆွေလည်းမဟုတ်ဘူး။ ဆီးရီးယားနှင့် ပတ်သက်လို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ ဘာမှကိုမလုပ်သင့်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့တိုက်စရာမဟုတ်ဘူး” လို့ ထရမ့်ကရေးခဲ့တာပါ။

ထရမ့်ရဲ့ အရင်သမ္မတသက်တမ်း ၂၀၁၉ခုနှစ်တုန်းက တူရကီတွေ ကျူးကျော်မှုမတိုင်ခင် ကာ့ဒ်တွေကို ထရမ့်ကစွန့်လွှတ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။  ဒေသထဲက အဆုံးမရှိတဲ့စစ်ပွဲတွေမှာ အမေရိကန်ပတ်သက်မှုကိုရပ်ပစ် မယ်ဆိုတဲ့ သူ့ရဲ့ မဲဆွယ်ပွဲကတိကို ဖြည့်ဆည်းတဲ့အနေနှင့် ထရမ့်ကလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အဲသလိုလုပ်ခဲ့လို့ ထရမ့်ဟာ ကြီးမားတဲ့ အပြစ်တင်မှုတွေ ဝေဖန်မှုတွေ ခံခဲ့ရပါတယ်။ မဟာမိတ်တွေကို သစ္စာဖောက်သူလို့ ရီပတ်ဗလီကန်တွေက သူ့ကို စွပ်စွဲပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ ထရမ့်က သူ့အကြံကို ပြန်ရုပ်သိမ်းပေးခဲ့ရပါတယ်။ အရှေ့ပိုင်းက ရေနံတွင်းတွေလု့ခြုံရေးအတွက် ကျယ်ပြန်တဲ့မစ်ရှင်တွေကို  သူသဘောတူခဲ့ရပါတယ်။  တပ်တွေဟာ သူတို့ရှိတဲ့နေရာတွေမှာဆက်ထားခဲ့ရပြီး မဟာမိတ်ဖြစ်မှုကို ဆက်ထိန်းသိမ်းထားခဲ့ရပါတယ်။

ညီလတ်

America’s closest ally in Syria is losing ground as a new order takes shape by AP

@knl/ymg