#WorldPolitics
Published - 17 February 2022
ယူကရိန်းနယ်စပ်အနီးရှိ ရုရှားစစ်တပ်အင်အား ထပ်မံတိုးချဲ့လာကြောင်း အနောက်နိုင်ငံတွေက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က သတိပေးလိုက်သလို ရုရှားတို့ နောက်ဆုတ်ဖို့ အရိပ်အယောင်မတွေ့ရတဲ့အပြင် အဓိကစစ်ရေးမြေပြင်နေရာတွေကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်နိုင်လောက်တဲ့ စစ်တပ်အင်အားနဲ့ ချီတက်လှုပ်ရှားလာတာကိုတွေ့ရကြောင်း အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံကလည်း ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

သံချပ်ကာယာဉ်တွေ၊ ရဟတ်ယာဉ်တွေ၊ ယာယီဆေးကုသဆောင်တွေကိုတွေ့ရှိထားကြောင်းလည်း ဗြိတိန်ထောက်လှမ်းရေးနဲ့ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်က မှတ်ချက်ပြုထားပါတယ်။
ယခုရက်ပိုင်းတွေမှာ နောက်ထပ်တပ်ဖွဲ့ အင်အား ၇,၀၀၀ ခန့် နယ်စပ်ကိုထပ်မံရောက်ရှိလာကြသလို ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ကလည်း ရောက်လာကြသေးကြောင်း အမေရိကန်သမ္မတ'ဂျိုးဘိုင်ဒန်'ရဲ့အစိုးရအဖွဲ့ က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း အကြီးမားဆုံးပဋိပက္ခဖြစ်ပွားမှုမှာ ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံနေကြတာဖြစ်ပါတယ်။စစ်အေးကာလအလွန် ဩဇာလွှမ်းမိုးနိုင်ရေးနဲ့ စွမ်းအင်ထောက်ပံ့ရေးကိစ္စတွေမှာ အတိုက်အခံဖြစ်နေကြတဲ့အပြင် ယူကရိန်းအနေနဲ့ နေတိုး(NATO)အဖွဲ့ ထဲ ဘယ်တော့မှဝင်ရောက်ခြင်းမပြုဖို့ ရုရှားကအလိုရှိနေပါတယ်။

အနောက်နိုင်ငံတွေက ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံနေမှုကို ဖြေလျှော့ချဖို့ ကြိုးစားတဲ့အနေနဲ့ လက်နက်အင်အားထိန်းချုပ်ခြင်းနဲ့ နိုင်ငံဆက်ဆံရေးအကြား ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်နေပေမယ့် အချိန်မရွေးတိုက်ပွဲဖြစ်လာနိုင်တာကြောင့် ယူကရိန်းမှာရှိတဲ့ အနောက်နိုင်ငံသားတွေကို ယူကရိန်းမှထွက်ခွာဖို့ မှာကြားထားပါတယ်။

ရုရှားတို့ က ကျူးကျော်ဖို့ အစီအစဉ်မရှိဘူးလို့ ကြေညာထားပေမယ့် စစ်အင်အားတိုးချဲ့နေတဲ့အပြင် တပ်ဆုတ်တာမျိုးလည်းမတွေ့ရကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး 'အန်တိုနီဘလင်ကန်'က MSNBC နဲ့အင်တာဗျူးမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ယူကရိန်းနယ်စပ်အနားမှာ ရုရှားစစ်အင်အား ၁၇၀,၀၀၀ ခန့် ရှိနေပြီးသားအပြင် နောက်ထပ်တိုက်ခိုက်ရေးတပ်ဖွဲ့ ၁၀ ဖွဲ့ လောက် ရွေ့လျားလာနေတာကို အက်စ်တိုးနီးယားထောက်လှမ်းရေးက တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း အက်စ်တိုနီးယားနိုင်ငံခြားထောက်လှမ်းရေးက ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ပွားလာပါက အဓိကစစ်မြေပြင်နေရာတွေကို သိမ်းပိုက်ပြီး ဒုံးကျည်တိုက်ခိုက်မှုတွေ ပါဝင်လာနိုင်ပါတယ်။ရုရှားတို့ ယူကရိန်းကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပါက လာမယ့်နှစ်တွေမှာ ဘောလ်တစ်ဒေသတွေကိုလည်း ဖိအားပေးလာနိုင်မှာဖြစ်ပြီး 'ပူတင်'က စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှုတွေနဲ့ အသုံးချလာနိုင်ပါတယ်။

ယူကရိန်းနယ်စပ်အနီးရှိ တောင်ပိုင်းနဲ့ အနောက်ပိုင်းစစ်ရေးဒေသတွေမှာ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွေပြုလုပ်ပြီးနောက် ရုရှားတပ်ဖွဲ့ တွေ တပ်ဆုတ်လာပြီဖြစ်ကြောင်း ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ဆိုခဲ့ပြီး အိုင်ယာလန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ ရုရှားသံအမတ်ကလည်း ရုရှားတပ်ဖွဲ့တွေဟာ ၃ - ၄ ပတ်အတွင်း အခြေချရာနေရာကို ပြန်ရောက်ရှိမှာဖြစ်ကြောင်း ခုခံပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ထွက်ပေါ်လာတဲ့ဗီဒီယိုတစ်ခုမှာ တင့်ကားတွေ၊ ခြေလျင်တိုက်ခိုက်ရေးယာဉ်တွေ၊ အမြောက်တပ်တွေဟာ ခရိုင်မီယာကျွန်းဆွယ်ကနေ ထွက်ခွာလာတာကို မြင်တွေ့ရပါတယ်။
နေတိုးအဖွဲ့ မှတပ်မှူးတွေက တိုက်ခိုက်ရေးအစီအစဉ်တွေ ရေးဆွဲနေပြီး ဘူလ်ဂေးရီးယား၊ ရိုမေးနီးယား၊ ဟန်ဂေရီ၊ ဆလိုဗေးကီးယားနိုင်ငံတို့မှာ တပ်ဖွဲ့ တွေနေရာချထားနိုင်ကြောင်း သံတမန်တွေက ဆိုပါတယ်။

ပိုလန်နဲ့ ဘောလ်တစ်ဒေသနိုင်ငံတွေမှာ အနောက်နိုင်ငံတပ်ဖွဲ့အချို့ ရောက်ရှိနှင့်ပြီးသားဖြစ်နေပြီး နောက်ထပ်စစ်သည်တွေ ရှေ့တန်းသို့တက်ရောက်နိုင်ရန်အတွက် အချိန်ဆွဲပေးထားဖို့ ရည်ရွယ်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။

ဗြိတိန်တို့ကလည်း အက်စ်တိုးနီးယားနိုင်ငံမှာ သူတို့ရဲ့တပ်ဖွဲ့အင်အားကို နှစ်ဆတိုးချဲ့လိုက်ပြီး ရုရှားနယ်စပ်နဲ့ထိစပ်ရာ ဘောလ်တစ်ဒေသတွေထံသို့ တင့်ကားတွေ၊ သံချပ်ကာတိုက်ခိုက်ရေးယာဉ်တွေ စေလွှတ်ထားပါတယ်။
Source: Reuters

#WorldHealth
Published - 17 February 2022
ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲရောဂါလက္ခဏာတွေ ခံစားရတဲ့အကြောင်းအရင်းကို လေ့လာကြည့်ကြရာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်စတင်ကူးစက်ခံရစဉ် ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ အရေးကြီးဆုံးအာရုံကြောနာ့ဗ်တွေထဲကတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Vagus Nerve ထိခိုက်သွားတာကြောင့်ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ယူဆထားကြပါတယ်။

Vagus nerve ဟာ အာရုံကြောနာ့ဗ်တွေထဲမှာ နံပါတ်(၁၀)မြောက်နာ့ဗ်ကြောဖြစ်ပြီး အရှုပ်ထွေးဆုံးနဲ့အရှည်လျားဆုံး အာရုံကြောဖြစ်ပါတယ်။သူဟာ ဦးနှောက်ကနေ မျက်နှာ ရင်ဘတ်နဲ့ ဝမ်းဗိုက်အထိ တည်ရှိနေပါတယ်။

ဦးနှောက်နဲ့ အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းကြား အဓိကချိတ်ဆက်ပေးထားပြီး အတွင်းအင်္ဂါတွေရဲ့ အခြေအနေကို ဦးနှောက်ဆီ သတင်းပြန်ပို့ ပေးပါတယ်။Vagus nerve ဟာ အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းစနစ်အတွက် အရေးကြီးတဲ့အပြင် ပါးစပ်ကနေ အစာအိမ်အထိ အစာသွားရာလမ်းကြောင်းနဲ့ အူလမ်းကြောင်းတလျှောက် ပို့ဆောင်ခြင်းကိုလည်း ထိန်းချုပ်ပေးပါတယ်။

နှလုံးခုန်နှုန်း၊ ချွေးထွက်ခြင်း၊ ပါးစပ်ရှိကြွက်သားလှုပ်ရှားမှု စတဲ့ဖြစ်စဉ်တွေမှာလည်း ပါဝင်ထိန်းချုပ်နေပါတယ်။လေ့လာစမ်းသပ်ချက်တွေအရ SARS-CoV-2 ကြောင့် Vagus nerve ထိခိုက်ခြင်း (VND) ဖြစ်ပွားရခြင်းတွင် ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲရောဂါလက္ခဏာအများအပြား ပါဝင်နေပါတယ်။

အသံနေအသံထားမမှန်ခြင်း၊ အစာရေမြိုချရခက်ခဲခြင်း၊ မူးဝေခြင်း၊ နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း၊ သွေးပေါင်ချိန်ကျခြင်း၊ အစာခြေစနစ်ထိခိုက်ခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲရောဂါလက္ခဏာခံစားရပါက ခန္ဓာကိုယ်ထဲရှိ အင်္ဂါအားလုံးနီးပါး ထိခိုက်နိုင်တဲ့အပြင် စိတ်ကျန်းမာရေးအခြေအနေနဲ့ အာရုံကြောစနစ်တွေကိုပါ ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။

အဖြစ်အများဆုံး နောက်ဆက်တွဲလက္ခဏာတွေမှာ နွမ်းနယ်ခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ အသက်ရှူကြပ်ခြင်း၊ အနံ့အရသာပျောက်ခြင်း၊ ကြွက်သားအားနည်းခြင်းတို့ ပါဝင်ပါတယ်။

ဒီဖြစ်စဉ်တွေကိုပိုမိုသိရဖို့ အတွက် ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲခံစားရတဲ့သူတွေမှာ vagus nerve စမ်းသပ်ချက်တွေ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။အဖြစ်အများဆုံး vagus nerve ထိခိုက်မှုများထဲတွင် ဝမ်းလျှောခြင်းဝေဒနာခံစားရသူ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း ၅၉ ရာခိုင်နှုန်း၊ မူးဝေခြင်း အစာမြိုရခက်ခဲခြင်း အသံပျက်ခြင်းတို့ က ၄၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ သွေးပေါင်ချိန်ကျခြင်းက ၁၄ ရာခိုင်နှုန်းအသီးသီး တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

အချို့ လူနာတွေမှာ အစာခြေစနစ်အတွင်း ပြောင်းလဲမှုများတွေ့ရပြီး အစာရေမြိုချရခက်ခဲခြင်းတွေ ကြုံတွေ့ကြရပါတယ်။
Source: The Jerusalem Post 

#WorldHealth
Published - 17 February 2022

လတ်တလောမှာ အိုမီခရွန်မျိုးဗီဇကွဲကူးစက်မှု လျော့ကျလာတဲ့အချိန်ကျမှ အိုမီခရွန်မျိုးဗီဇကွဲကို ကာကွယ်နိုင်မယ့်ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးတွေကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေက အသည်းအသန်ကြိုးစားစမ်းသပ်နေကြပါတယ်။နောက်ထပ်ထုတ်လုပ်နေတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေရဲ့ ထိရောက်နိုင်စွမ်းကို သိရှိတဲ့အချိန်မှာ အိုမီခရွန်ကူးစက်မှုအမြင့်ဆုံးကာလကို ကျော်လွန်နေလောက်ပြီဖြစ်ပါတယ်။

နှာခေါင်းစည်းမဖြစ်မနေတပ်ဆင်ခြင်းစည်းကမ်းတွေ ဖြေလျှော့ပြီး ပုံမှန်အတိုင်းနေထိုင်သွားဖို့ စီစဉ်နေလောက်ကြပြီဖြစ်ပါတယ်။မျိုးဗီဇကွဲအသစ်တစ်ခုပေါ်ပေါက်လာတိုင်း ကာကွယ်ဆေးအသစ်တစ်မျိုး ဖန်တီးထုတ်လုပ်မယ့်အစား လက်ရှိကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေနဲ့ နောင်ထွက်ပေါ်နိုင်မယ့်မျိုးဗီဇကွဲအားလုံးကို ကာကွယ်ပေးနိုင်မယ့် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးတစ်မျိုးတည်းကို ထုတ်လုပ်နိုင်ရင် အခြေအနေတွေ တမျိုးဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။

မျိုးဗီဇကွဲအသစ်တွေ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့အခါ ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီတွေက လိုက်ပြီးကာကွယ်ဆေးတွေထုတ်လုပ်နေပေမယ့် ဒါဟာရေတိုအတွက်သာ အဆင်ပြေပြီး ရေရှည်မှာအသုံးမဝင်နိုင်ကြောင်း မြောက်ကယ်ရိုလိုင်းနားတက္ကသိုလ်မှ ခန္ဓာကိုယ်ခုခံအားဆိုင်ရာပညာရှင် 'ဒေးဗစ်မာတီနက်ဇ်'က ပြောလိုက်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် လက်ရှိ SARS-CoV-2 ဗိုင်းရပ်စ်တွေသာမက နောင်ထွက်ပေါ်လာနိုင်တဲ့မျိုးဗီဇကွဲတွေကိုပါ ကာကွယ်ခုခံပေးနိုင်မယ့် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးတွေကို စမ်းသပ်တီထွင်နေကြပါတယ်။

တကယ်တမ်းမှာလည်း မျိုးဗီဇကွဲအားလုံးကို ကာကွယ်ပေးနိုင်မယ့် စွယ်စုံရကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး လိုအပ်နေတာဖြစ်ပြီး နောင်လာမယ့်နှစ်တွေမှာ တိရိစာ္ဆန်တွေကနေ လူသားတွေဆီကူးစက်နိုင်တဲ့ အမည်မသိကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေကိုပါ ကာကွယ်ပေးနိုင်ဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။

မျိုးဗီဇကွဲအများအပြားကို ကာကွယ်နိုင်ပြီး တာရှည်ခုခံအားပေးနိုင်မယ့် ကာကွယ်ဆေးကိုဖော်ထုတ်ဖို့ က သိပ္ပံနည်းအရ လိုအပ်ချက်များစွာရှိနေတာကြောင့် စိတ်ရှည်ရှည်ထားဖို့လိုအပ်ကြောင်း အိမ်ဖြူတော်မှ ဆေးပညာအကြံပေးဦးစီးချုပ် 'အန်သိုနီဖော့ချီ'က တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။

ပန်ဆယ်ဗေးနီးယားပဲရယ်မန်ဆေးပညာတက္ကသိုလ်မှ ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်သူ 'ဒရူးဝိုက်စ်မန်'က မျိုးဗီဇကွဲအသစ်တွေ အမြဲတမ်းပေါ်ထွက်နေတာကြောင့် အဲဒီနောက်ကိုလိုက်ပြီး ကာကွယ်ဆေးတွေထုတ်နေတာကို စိုးရိမ်လာကြောင်း၊ ၆ လကြာတိုင်း မျိုးဗီဇကွဲအသစ်ပေါ်ပေါက်လေ့ရှိကြောင်း၊ တစ်ကမ္ဘာလုံးကာကွယ်ဆေးမထိုးနိုင်သေးသရွေ့ အသစ်တွေထွက်ပေါ်နေမှာဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသွားပါတယ်။

ဒုခ်ဆေးပညာတက္ကသိုလ်မှ ကာကွယ်ဆေးကျွမ်းကျင်ပညာရှင် 'ဘာတန်ဟိန်းစ်'နဲ့အဖွဲ့ က မျိုးဗီဇကွဲအားလုံးကို ရပ်တန့်နိုင်မယ့်နည်းလမ်းကို ရှာဖွေနေကြပါတယ်။
မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာ စပိုက်ခ်ပရိုတိန်းအစိတ်အပိုင်းလေးပါဝင်တဲ့ နာနိုအမှုန်လေးဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ကာကွယ်ဆေးတစ်မျိုးကို တီထွင်နေကြပါတယ်။

တိရိစာ္ဆန်တွေနဲ့စမ်းသပ်ရာမှာတော့ ထိုကာကွယ်ဆေးက မျိုးဗီဇကွဲအမျိုးမျိုး၊ နဂိုမူလ SARS ဗိုင်းရပ်စ်၊ လင်းနိုကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တို့ ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့ ခုခံအားကိုထုတ်လုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

ယခုနှစ်အတွင်း လူသားတွေနဲ့စမ်းသပ်သွားနိုင်ဖို့ 'ဘာတန်ဟိန်းစ်'က မျှော်လင့်ထားပါတယ်။စွယ်စုံရကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး အစောတလျင်ရရှိဖို့ တောင်းဆိုနေကြပေမယ့် အရင်ကာကွယ်ဆေးတွေထုတ်လုပ်ရတာထက် အများကြီးပိုပြီးခက်ခဲနိုင်တယ်လို့ သတိပေးထားပါတယ်။

"တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်တွေကို လေ့လာလာတာ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်လာပါပြီ။ စွယ်စုံရတုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်နိုင်ဖိုကြိုးစားနေပေမယ့် အခုထိ မလုပ်နိုင်သေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကိုလည်း ကြိုးစားကြည့်ရမှာပါပဲ" လို့ ဝစ္စကွန်ဆင်တက္ကသိုလ်မှ 'ယိုရှီဟီရိုကာဝါအိုကာ'က ပြောပြခဲ့ပါတယ်။
Source: The Washington Post

Published 16 February 2022

တူရကီနိုင်ငံက ချီလ်ဒစ်ရေကန်ကြီးဟာ ဆောင်းတွင်းခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် ထင်ရှားတဲ့ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားဒေသတစ်ခု အဖြစ်ပြည်တွင်းပြည်ပခရီးသွားတွေကို ဆွဲဆောင်နေပါတယ်။ ချီလ်ဒစ်ရေကန်ကြီးဟာ တူရကီနိုင်ငံ ခါးစ်နှင့် အာဒါဟန်ပြည်နယ်နှစ်ခုအကြား အရှေ့မြောက်ပိုင်းအန်နက်တိုလီယာဒေသမှာ တည်ရှိပါတယ်။

ချီလ်ဒစ်ကန်ကြီးဟာ ဆောင်းရာသီလတွေမှာ အေးခဲသွားလေ့ရှိပါတယ်။ အဲဒီအပြင် ကန်ထဲကရေခဲထုကြီးကလည်း ၄၀စင်တီမီတာကနေ ၄၅ စင်တီမီတာအထိ ထု(ဒု)ရှိပါတယ်။ ပြည်တွင်းပြည်ပခရီးသွားတွေဟာ အေးခဲနေတဲ့ကန်မျက်နှာပြင်ကို ကောင်းကောင်းအသုံးချပြီး မြင်းတပ် စွတ်ဖားလှည်းတွေစီးကြပါတယ်။

Source AFP

Published 15 Feb 2022

အင်ဒိုနီးရှား‌ ကျောင်းဆရာတစ်ဦးဟာ ကျောင်းသူ(၁၃)ဦးကို အဓ္ဓမပြုကျင့်ခဲ့တဲ့အတွက် တရားရုံးတစ်ခုက သူ့ကို တစ်သက်တစ်ကျွန်းအမိန့်ချမှတ်လိုက်ပါတယ်။ ဒီအမှုကြောင့်  အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ‌ ဘော်ဒါကျောင်းအချို့မှာရှိနေတဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားမော်ကားပြုမှုတွေနှင့်ပတ်သက်ပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးက အာရုံစိုက်လာစေခဲ့ပါတယ်။

အသက်(၃၆)နှစ်အရွယ်ရှိ ကျောင်းဆရာ ဟာရီဝီရာဝန်ဟာ ကျောင်းသူ(၁၃)ဦးကို အဓ္ဓမပြုကျင့်ခဲ့တဲ့အတွက် အပြစ်ရှိကြောင်း အနောက်ဂျာဗားမှာရှိတဲ့ ဘန်ဒန်းခရိုင်တရားရုံးက အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအထဲက အနည်းဆုံးကျောင်းသူ(၈)ဦးမှာ ကိုယ်ဝန်ရရှိသွားရတယ်လို့လည်း အေအက်ဖ်ပီသတင်းမှာဖော်ပြထားပါတယ်။

Source AFP