Published 16 April 2022

စင်္ကာပူဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး လောရင့်ဝေါင်းဟာ စင်္ကာပူဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် နောင်မှာ သူ့အရိုက်အရာကိုဆက်ခံမည့်သူ ဖြစ်တယ်လို့ ဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းက ဧပြီ ၁၆ ရက် စနေနေ့မှာ ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

စင်္ကာပူရဲ့ အာဏာရပါတီဖြစ်တဲ့ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုပါတီ(ပီအေပီ)ရဲ့ စတုတ္ထမျိုးဆက်သစ်ပါလို့ပြောကြတဲ့အဖွဲ့ရဲ့ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ဝေါင်းကို တင်မြှောက်လိုက်ကြောင်း ကြာသပတေးနေ့က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ သူ့ကို စင်္ကာပူရဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာစေဖို့ လမ်းခင်းပေးလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။

“ လောရင့်ကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ကျွန်တော့်နေရာဆက်ခံဖို့ အစီအစဉ်က (အကယ်လို့ ပီအေပီနိုင်ခဲ့ရင်) လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်ခင် ဒါမှမဟုတ်ရွေးကောက်ပွဲအပြီးဖြစ်လိမ့်ယ်။ ၂၀၂၅မှာကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ ခက်ခက်ခဲခဲ ယှဉ်ပြိုင်ကြရဖို့ သေချာတယ်” လို့ စနေနေ့(ယနေ့)မှာ လီက ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ပို့စ်တင်ခဲ့ပါတယ်။

လီဟာ စင်္ကာပူကျွန်းနိုင်ငံကလေးရဲ့ လွတ်လပ်ရေးခေါင်းဆောင် လီကွမ်ယူရဲ့သားဖြစ်ပြီး ၂၀၀၄ခုနှစ်ကတည်းက စင်္ကာပူ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်နေသူပါ။

ချမ်းသာကြွယ်ဝတဲ့ စင်္ကပူမှာ တည်ငြိမ်မှုဟာ နိုင်ငံရဲ့ အဓိက အားသာချက်တွေထဲက တစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် ဒေသတွင်းက ရင်းနှီးမြှပ်နှံသူတွေနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေအတွက်  လောကနိဗ္ဗာန်ဖြစ်နေပါတယ်။ နိုင်ငံရေးကသောင်းကနင်းဖြစ်တယ်ဆိုတာ စင်္ကာပူမှာ မြင်တွေ့နေကြ အရာမဟုတ်ပါဘူး။

အသက် ၄၉နှစ်အရွယ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ ဝေါင်းဟာ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ဘေးတစ်လျောက်မှာ မြို့ပြနိုင်ငံကလေးတစ်ခုသာဖြစ်တဲ့ စင်္ကာပူရဲ့စီးပွားရေးကို မောင်းနှင်ပေးနေသူဖြစ်ပါတယ်။သူဟာအစိုးရရဲ့ ကပ်ဘေးလုပ်ငန်းအဖွဲ့မှာ ပူးတွဲဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ယူထားပါတယ်။အသက်၇၀ရှိပြီဖြစ်တဲ့ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ်လီကို ဆက်ခံမည့်သူအဖြစ် အဲဒီကတည်းက ထင်ကြေးပေးခံရသူဖြစ်ပါတယ်။

စင်္ကာပူမှာ ခေါင်းဆောင်သစ်ဆက်ခံမှုကို လွတ်လပ်ရေးရပြီးကတည်းက ပီအေပီ ပါတီကပဲ စီမံလာခဲ့တာဖြစ်ပြီး ပုံမှန်အားဖြင့် ဂရုတစ်စိုက်ကို အစီအစဉ်ချလုပ်တဲ့အလုပ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ဒုဝန်ကြီးချုပ် ဟန်ဆွီကီးက ဘေးထွက်နေဖို့ မျှော်လင့်မထားတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် လီရဲ့ ဆက်ခံသူ အစီအစဉ်ဟာ ပြတ်တောက်သွားခဲ့ရပါတယ်။

“ ကျွန်တော် အသက်(၇၀)ရှိပါပြီ။ သူအဆင်သင့်ဖြစ်တဲ့အခါ လောရင့်ကို ကျွန်တော်တာဝန်လွှဲပေးမယ်လို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်” လို့ လီက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။  လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပါတီကိုဦးဆောင်ဖို့ သူဖြစ်မလား ဝေါင်းဖြစ်မလားဆိုတာကိုတော့ နောက်ပိုင်းမှာဆုံးဖြတ်မယ်လို့ ဝန်ကြီးချုပ်လီကပြောပါတယ်။

Source: Reuters

Published 16 April 2022

မြန်မာနှင့်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှစ်နိုင်ငံဟာ ကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကနေတစ်ဆင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို တိုးမြှင့် နိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်းကောင်းတွေ ရှိနေတယ်လို့  ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပညာရှင်တစ်ဦးက ယူရေးရှားရီဗျူး ဂျာနယ်မှာ ဧပြီ ၁၆ရက် ယနေ့မှာ ရေးသားလိုက်ပါတယ်။

ရေးသားသူမှာ ဒါကာတက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး မဟာဘွဲ့ရသူ အလွတ်တန်းစာရေးဆရာ ဂျူဘီဒါ ချောင်ဒရီ Jubeda Chowdhury ဆိုသူပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး “ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာအကြား ကာကွယ်ရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အလားအလာများ” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နှင့် သူက သုံးသပ်ချက်ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

သူက ကာကွယ်ရေးဒီပလိုမေစီဖြင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးမြှင့်တင်နိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်လိုက်ပါတယ်။နှစ်နိုင်ငံနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်ရာမှာ စစ်ရေးဒီပလိုမေစီဟာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးရဲ့မရှိမဖြစ် အစိတ်အပိုင်းတွေထဲက တစ်ခုအဖြစ် ကာလရှည်ကြာကတည်းက တည်ရှိခဲ့ပြီး အဲဒါဟာ ထိရောက်တဲ့ နည်းလမ်းစဉ်လည်းဖြစ်တယ်လို့ သူကရေးပါတယ်။

မြန်မာနှင့်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တို့ဟာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေဖြစ်ကြပြီး နိုင်ငံတကာနယ်နမိတ်၂၇၁ကီလိုမီတာထိစပ်နေကြပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လွတ်လပ်ရေးရရှိပြီးနောက် မြန်မာဟာ ၁၉၇၂ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၃ရက်နေ့မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာအကြား အထွေထွေသဘောတူစာချုပ် တစ်ရပ်လက်မှတ်ရေးထိုးကြပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပါတယ်။  ၁၉၈၉ ဇွန်လမှာ နှစ်နိုင်ငံအကြား ကုန်သွယ်ရေးနှင့်စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ နားလည်မှုစာချွန်လွှာသုံးခုလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့တယ်လို့လည်း ဆောင်းပါးမှာဖော်ပြထားပါတယ်။

မြန်မာနှင့်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှင်စစ်တပ်အကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ နယ်ပယ်ကျယ်ပြန့်လှပြီး စစ်တပ်က နှစ်ရှည်လများ အုပ်စိုးထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အခြားနိုင်ငံတွေနှင့် စစ်တပ်အချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးဟာ အရေးကြီးတယ်လို့ သူက ဆိုပါတယ်။အဲဒါကြောင့် နှစ်နိုင်ငံ စစ်တပ်တွေဟာ ဘုံအကျိုးစီးပွားအပေါ်အခြေခံပြီး  ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု   မြှင့်တင်သင့်ကြတယ်လို့ သူက အကြံပြုတိုက်တွန်းထားပါတယ်။

မြန်မာတပ်မတော်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တပ်မတော်နှစ်ရပ်အကြားမှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ နယ်ပယ်တွေကိုလည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပညာရှင်က ဖော်ထုတ်ထားပါတယ်။ အဲဒါတွေက သောင်းကျန်းသူတိုက်ဖျက်ရေး၊အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေး၊ ဘင်္ဂလီဘာသာစကားကျွမ်းကျင်မှု၊မြန်မာဘာသာစကားကျွမ်းကျင်မှု၊ ရေတပ်နှင့်လေတပ်ပူးပေါင်းစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုနှင့် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ဒေသအတွင်း သမားရိုးကျနှင့် သမားရိုးကျမဟုတ်သော ခြိမ်းခြောက်မှုများကို တွန်းလှန်ရန် ထောက်လှမ်းရေးသတင်းအချက်အလက်ဖလှယ်ရေးတို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။

အဲဒီအပြင် သင်တန်းတွေအပြန်အလှန်စေလွှတ်ရေး၊ ထောက်လှမ်းရေးသတင်းအချက်အလက်ဖလှယ်ခြင်း၊မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်တစ်လျောက် တရားမဝင်လက်နက်ရောင်းဝယ်မှု၊မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်မှုနှင့်လူကုန်ကူးမှုစတဲ့ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်မှုခင်းတွေကို ဟန့်တားကာကွယ်ဖို့ နှစ်နိုင်ငံပူးတွဲ ကင်းလှည့်တာတွေကို တိုးချဲ့လုပ်ဆောင်ဖို့ သူက အကြံပြုထားပါတယ်။

စစ်တပ်ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွေ အပြန်အလှန်စေလွှတ်ခြင်းတွေဟာ နှစ်နိုင်ငံအကြား အငြင်းပွားမှုတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ လမ်းဖွင့်ပေးတာဖြစ်တယ်လို့ သူ့အမြင်ကို ဆောင်းပါးမှာဖော်ပြထားပါတယ်။ သူက နှစ်နိုင်ငံအကြား စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်တွေနှင့် အဆင့်မြင့်စစ်တပ်အရာရှိတွေ အပြန်အလှန်လည်ပတ်ခဲ့ကြတာတွေကို ပြန်လည်ရေးသားထားပြီး အဲဒီအလည်အပတ်ခရီးတွေက နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ဘယ်လိုအကျိုးပြုခဲ့တယ်ဆိုတာတွေကိုပါ ထည့်သွင်းသုံးသပ်ထားပါတယ်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးမြတ်နိုးတဲ့ ခင်မင်ဖွယ်ကောင်းတဲ့ အိမ်နီးချင်းဖြစ်တယ်ဆိုတာ မြန်မာအနေနှင့် နားလည်သင့် တယ်လို့ သူကဆိုပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဟာ ငြိမ်းချမ်းစွာအတူယှဉ်တွဲနေထိုင်မှုကိုယုံကြည်တယ်။ အဲဒါကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှနှင့် ဆက်ဆံတဲ့အတွက် မြန်မာအတွက်လည်း အကျိုးရှိပါတယ်လို့ သူက သုံးသပ်ပြပါတယ်။

“ အိမ်နီးချင်းနှစ်နိုင်ငံအကြား စစ်တပ်ချင်းဆက်ဆံရေးဟာ ငြိမ်းချမ်းခြင်း၊သဟဇာတဖြစ်ခြင်း၊ဒေသတည်ငြိမ်ခြင်းနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အတွက်နှင့် ဒေသကြီးတစ်ခုလုံးအတွက် (တောင်အာရှနှင့် အရှေ့တောင်အာရှ)ပိုမိုကြီးမားသော အကျိုးစီးပွား တို့ကို အသေအချာဖြစ်ထွန်းစေနိုင်ပါတယ်”  လို့ သူက အဆုံးသတ်ရေးသားထားပါတယ်။

Source: Eurasia Review: Prospects of Defense Cooperation Between Bangladesh-Myanmar by Jubeda Chowdhury

Published 16 April 2022

ကလေးသူငယ်တွေမှာ ပြင်းထန်တဲ့ အသည်းရောဂါတွေဖြစ်ပွားလာနေတဲ့ ဆန်းကြယ်တဲ့ဖြစ်ရပ်တွေကို နိုင်ငံတော်တော်  များများက ကျန်းမာရေးအရာရှိတွေက စုံစမ်းစစ်ဆေးနေကြပါတယ်။ အဲဒါဟာ အအေးမိရောဂါနှင့်ဆက်စပ်နေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် တစ်မျိုးမျိုးကြောင့် ဆက်နွယ်နေဖွယ်ရှိတယ်လို့ သူတို့ကထင်ထားကြပါတယ်။

ကလေးသူငယ် အနည်းဆုံး၇၄ ဦးဟာ အသည်းရောင်အသားဝါ ဒါမှမဟုတ် အသည်းရောင်ရောဂါတစ်ခုခုဖြစ်နေကြတာကို ယူကေ က စုံစမ်းစစ်ဆေးနေပါတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးက သောကြာနေ့မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ စပိန်မှာလည်း အလားတူ ဖြစ်ရပ်(၃)ခုနှင့် အိုင်ယာလန်မှာလည်း အနည်းငယ်ဖြစ်ပွားနေတာကို စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေလုပ်နေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ပြောပါတယ်။

လက်ရှိမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံကလည်း အလားတူရောဂါဖြစ်ပွားမှု(၉)ခုကို လေ့လာစစ်ဆေးမှုတွေပြုလုပ်နေတယ်လို့ ကျန်းမာရေး အရာရှိတွေကပြောပါတယ်။ ဖြစ်ပွားမှုအားလုံးဟာ အယ်လာဘားမားကပဲဖြစ်ပြီး အခြားနေရာတွေမှာပါ ဖြစ်နေသလားဆိုတာကို အရာရှိတွေက စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။

“ ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်လအတွင်း ဒီဖြစ်ရပ်တွေတိုးပွားလာနေပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်တာတွေကို တိုးမြှင့်ရှာကြည့်ရင် လာမယ့်ရက်တွေ အတွင်း ရောဂါဖြစ်သူတွေ တိုးလာဖွယ်ရှိတယ်” လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အရာရှိတွေက သတင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာ ပြောထား ပါတယ်။

အမေရိကန်မှာ အသည်းရောဂါခံစားရတဲ့ ကလေးတွေဟာ အသက်(၁)နှစ်မှ (၆)နှစ်အတွင်း ကလေးငယ်တွေဖြစ်ပြီး အဲဒီထဲက (၂)ဦးဟာ အသည်းအစားထိုးကုသဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။ ဥရောပက ကလေးတွေဟာလည်း အဲဒီအသက်အပိုင်းအခြာထဲကပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အချို့ကတော့ အသက်နည်းနည်းကြီးတဲ့ကလေးတွေပါနေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ပြောပါတယ်။

ဒီလစောစောပိုင်းမှာ စကော့တလန်က ကလေးငယ်(၁၀)ဦးဟာ အသည်းပြဿနာတွေဖြစ်နေတာကို သိရှိပြီးနောက် မြင်တွေ့နေကျမဟုတ်တဲ့ အဲဒီရောဂါတွေကို  ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က စတင်သတိထားမိခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ယောက်ဟာ ဇန်နဝါရီလမှာ နေမကောင်းဖြစ်ပြီး ကျန်(၉)ဦးကတော့ မတ်လမှာ ဖြစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ အားလုံးဟာ အသည်းအသန်ဖြစ်လာပြီးနောက် ဆေးရုံတင်လိုက်ရပါတယ်။ သူတို့ဟာ အသည်းရောင်ရောဂါဖြစ်နေတာကို တွေ့ကြရပါတယ်။

အသည်းဟာ အဟာရဓာတ်ကို ထုတ်လုပ်ပေးတယ်။ သွေးကိုစစ်ပေးတယ်။ ကူးစက်မှုကို တိုက်ခိုက်ပေးတယ်။ ရောဂါကူးစက်မှုတွေဟာ အသားဝါရောဂါ၊ဝမ်းပျက်ရောဂါ၊ဗိုက်အောင့်ရောဂါတွေဖြစ်စေတယ်။ အသည်းရောင်ရောဂါဟာ မကုသရင် အသက်အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။

အဲဒီကစပြီး ဗြိတိန်ကျန်းမာရေးအရာရှိတွေက အနည်ဆုံး၆၄ဦး အသည်းရောဂါဖြစ်ကြတာတွေ့ကြရပါတယ်။ တစ်ယောက်မှ မသေဆုံးပေမယ့် (၆)ဦးဟာ အသည်းအစားထိုးဖို့လိုအပ်နေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ပြောပါတယ်။

ဓာတ်ခွဲခန်းစစ်ဆေးမှုများအရ အဲသလိုဖြစ်ရတာဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် အသည်းရောဂါဖြစ်စေတတ်တဲ့ အေ၊ဘီ၊စီနှင့် အီးဗိုင်းရပ်စ်တို့ကြောင့်လည်း မဟုတ်ဘူးဆိုတာ သိရှိခဲ့ကြပါတယ်။ နိုင်ငံတကာခရီးသွားလာမှုနှင့် အခြားအကြောင်း အချက်တွေက ကလေးတွေကို ဒီအန္တရာယ်ဖြစ်စေခဲ့တာလားဆိုတာကိုတော့ သတိမပြုမိကြပါဘူးလို့ အရာရှိတွေက ပြောပါတယ်။

ဒါပေမယ့် လောလောဆယ်မှာတော့ adenoviruses အင်ဒီနိုဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုတွေများလာတာတော့ သတိထားမိတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ပြောပါတယ်။

Adenoviruses ကဒါဇင်ကျော်ရှိပါတယ်။အဲဒီထဲက တော်တော်များများဟာ အအေးမိတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာမျိုး ၊အဖျားရှိတာ၊လည်ချောင်းနာတာနှင့်မျက်စေ့နာတာတွေ ပြသတတ်ပါတယ်။ အချို့ကတော့ အခြားရောဂါလက္ခဏာတွေဖြစ်တတ်ပါတယ်။အဲဒီအထဲမှာ ဝမ်းဗိုက်နှင့်အူတွေထဲရောင်ရမ်းတာတွေလည်းပါဝင်ပါတယ်။

Adenoviruses ဟာ ကလေးတွေဆီမှာ အသည်းရောင်ရောဂါဖြစ်တာနှင့် အရင်ကဆက်စပ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကိုယ်ခံအားနည်းနေတဲ့ ကလေးတွေမှာ အဖြစ်များတာပါ။‌

ရောဂါဖြစ်တဲ့ ကလေးတွေထဲက  အချို့ဆီမှာ အင်ဒီနိုဗိုင်းရပ်စ်တွေ့ရပြီး အချို့ဟာ ကိုဗစ်ကူးစက်ခံထားရတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သတ်သတ်မှတ်မှတ်ဗိုင်းရပ်စ်တွေနှင့် ဆက်စပ်နေသလားဆိုတာကို သိဖို့ ဓာတ်ခွဲခန်းအလုပ်တွေ ထပ်လုပ်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကပြောပါတယ်။

ကလေးတွေဆီမှာ အသည်းရောင်ရောဂါဖြစ်လာတာ တိုးပွာလာတာကို နိုဝင်ဘာကတည်းက သတိထားမိခဲ့တယ်လို့ အယ်လာဘားမား ကျန်းမာရေးအရာရှိတွေက ပြောပါတယ်။ ကူးစက်မှုတိုင်းဟာ Adenoviruses ကူးစက်တာချည်းဖြစ်ပြီး  အူရောင်ရမ်းမှုဖြစ်စေတတ်တဲ့ adenovirus 41 နှင့်ဆက်စပ်မှုကို အရာရှိတွေက စူးစမ်းလေ့လာနေပါတယ်။

အယ်လာဘားမားက ကလေးတွေအားလုံးကတော့ စိုးရိမ်စရာအခြေအနေမရှိဘူးလို့ သူတို့ကပြောပါတယ်။

Source AP

#WorldHealth
Published 16 April 2022

ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်က မျိုးဗီဇကွဲအသစ်အဖြစ် ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာနိုင်ချေရှိနေပြီး ထပ်မံကူးစက်ပျံ့ပွားနိုင်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များက သတိပေးထားပါတယ်။

ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်ဟာ ၂၀၁၅ နဲ့ ၂၀၁၆ မှာ တစ်ကမ္ဘာလုံးအရေးပေါ်ဖြစ်ခဲ့တဲ့အထိ ကူးစက်ခဲ့ပြီး ကလေးငယ်ပေါင်းထောင်ပေါင်းများစွာ ဦးနှောက်ထိခိုက်ခဲ့ရပါတယ်။

ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေစဉ်အတွင်း မိခင်ဖြစ်သူကူးစက်ခံခဲ့ရကာ ကလေးငယ်တွေရဲ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ထိခိုက်စေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီဗိုင်းရပ်စ်ဟာ ခြင်တွေကနေကူးစက်စေတာဖြစ်ပြီး အမေရိကနဲ့အာရှတို့မှာ အများဆုံးတွေ့ရပါတယ်။

ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုအစကို ၁၉၄၇ ခုနှစ်က အာဖရိကမှာစတင်တွေ့ရှိခဲ့ပြီး အခုနောက်ဆုံးကူးစက်ပျံ့ပွားခဲ့တာကတော့ ဘရာဇီးလ်မှာဖြစ်ပါတယ်။

လတ်တလောနှစ်တွေမှာ ကူးစက်မှုတွေသိသိသာသာကျဆင်းလာခဲ့ပေမယ့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေတော့ ရှိနေသေးကြောင်း WHO ရဲ့ ဖော်ပြချက်အရသိရှိရပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဗိုင်းရပ်စ်က သန္ဓေပြောင်းလဲလာနိုင်ပြီး မျိုးဗီဇကွဲအသစ်တွေထွက်ပေါ်လာနိုင်တယ်လို့ သတိပေးထားကြပါတယ်။

ဒီအခြေအနေကို တစ်ကမ္ဘာလုံးအနေနဲ့ သတိထားစောင့်ကြည့်ဖို့ အမေရိကန်မှသိပ္ပံပညာရှင်များက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

မျိုးဗီဇကွဲတွေထွက်ပေါ်လာပါက ကူးစက်ပျံ့ပွားလာနိုင်ပြီး အရင်ကူးစက်မှုတွေကနေ ခုခံအားရရှိထားတဲ့နိုင်ငံတွေမှာပါ ပျံ့ပွားလာနိုင်ကြောင်း Cell Reports ဂျာနယ်မှာသတိပေးဖော်ပြထားပါတယ်။

လာယော်လာတက္ကသိုလ်မှ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က ဖော်ပြချက်အရ ခြင်တွေဆီကဗိုင်းရပ်စ်တွေက ကြွက်တွေထံသို့ရောက်ရှိကာ မျိုးဗီဇကွဲအသစ်တွေ ထွက်ပေါ်လာစေတာဖြစ်ပါတယ်။

ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်ဟာ နေ့ဘက်နဲ့ညဘက်တွေမှာကိုက်လေ့ရှိတဲ့ အေးဒီးစ်ခြင်တွေက ကူးစက်လေ့ရှိပါတယ်။

ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်က ရောဂါအပျော့စားသာဖြစ်တတ်ပြီး လူ ၅ ဦးမှာ ၁ ဦးသာ ရောဂါလက္ခဏာသိသာထင်ရှားတတ်ပါတယ်။

အန္တရာယ်ရှိတဲ့အချက်ကတော့ ကိုယ်ခံအားနည်းတဲ့သူတွေဖြစ်ပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးတွေမှာလည်း သန္ဓေသားထဲကို ရောက်ရှိသွားတတ်ပါတယ်။

မွေးလာတဲ့ကလေးငယ်တွေမှာ ဦးခေါင်းသေးလက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်ပြီး ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုချို့တဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေါ်တတ်ပါတယ်။

ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံပြီး ကာကွယ်လို့ရပေမယ့် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကတော့ ခြင်ကိုက်မခံရအောင် နေဖို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။

ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရတဲ့လက္ခဏာတွေကတော့ ယားနာနီရဲခြင်း၊ အဆစ်အမြစ်နာခြင်း၊ ကိုယ်ပူခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ နောက်ကျောကိုက်ခဲခြင်းတို့ ဖြစ်ပါတယ်။

Source: The US Sun
#Yangon_Media_Group

#WorldHealth
Published 16 April 2022

ဖရုံသီး၊ ပဲ၊ အသီးအနှံများနဲ့ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များမှာပါတဲ့ ဖြည့်စွက်အဟာရဓာတ်တစ်မျိုးဟာ ကိုဗစ်ရောဂါနဲ့ ရာသီကူးပြောင်းရောဂါတို့ကို ခန္ဓာကိုယ်ကတိုက်ထုတ်ရာမှာ ကူညီပေးနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိချက်အသစ်တစ်ခုမှာဖော်ပြထားပါတယ်။

အဆိုပါ လေ့လာတွေ့ရှိချက်ထဲမှာ ဇင့်ဓာတ်များကို အသီးအနှံအရွက်များမှာပါတဲ့ ပေါ်လီဖီနောလစ်ဒြပ်ပေါင်း ဖလေဗိုနွိက်များနဲ့ ပေါင်းစပ်လိုက်တဲ့အခါ ကိုဗစ်ရောဂါအပါအဝင် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ဗိုင်းရပ်စ်များကို တိုက်ထုတ်နိုင်တဲ့အစွမ်းသတ္တိကို လေ့လာခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလေ့လာမှုကို တဲလ်အဗစ်တက္ကသိုလ်မှ ဇီဝဆေးပညာနှင့်ကင်ဆာသုတေသနဌာနမှပါမောက္ခများနဲ့ သုတေသနပညာရှင်များက ဦးဆောင်ပြုလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုတွေကြောင့် ကမ္ဘာတဝန်းအသက်သေဆုံးမှုများရှိနေခဲ့ပြီး လတ်တလောအဖြစ်အများဆုံးကတော့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ SARS-CoV-2 ဗိုင်းရပ်စ်ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုဗစ်ရောဂါနဲ့ တုပ်ကွေးရောဂါတို့ကို ဖြစ်စေတဲ့ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခြင်းမျိုးတွေကို တိုက်ထုတ်ရာမှာ အထိရောက်ဆုံးနည်းလမ်းကတော့ ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံခြင်းနဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသတ်ဆေးပေးပြီး ကုသခြင်းတို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့်လည်း ဗိုင်းရပ်စ်တွေက အလျင်အမြန်ဆင့်ကဲပြောင်းလဲတတ်တာကြောင့် ကာကွယ်ဆေးတွေထိရောက်မှုရှိဖို့ အချိန်နဲ့လိုက်ပြီး ပြောင်းလဲထုတ်လုပ်နေရပါတယ်။

ဒါကြောင့် ဒီနည်းလမ်းတွေအပြင် အခြားကုသကာကွယ်လို့ရမယ့် နည်းလမ်းတွေကို အဆက်မပြတ် ရှာဖွေလေ့လာနေကြပါတယ်။

ဒီလို နည်းလမ်းတစ်ခုကတော့ ဆေးအပင်တွေနဲ့ ဆေးဖက်ဝင်အပင်တွေကနေ ဖော်ထုတ်မယ့်နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။

သဘာဝကရရှိတဲ့ ဒြပ်ပေါင်းတွေဟာ ဗိုင်းရပ်စ်တွေအပေါ်ထိရောက်မှုရှိပြီး ဒီဒြပ်ပေါင်းတွေကို ပေါင်းစပ်မယ့်နည်းလမ်းကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေကရှာတွေ့နိုင်ဖို့ မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။

ပထမဆုံး လေ့လာခဲ့တဲ့အရာကတော့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ ဇင့်ဓာတ်ဖြစ်ပါတယ်။

ဇင့်ဓာတ်ချို့တဲ့ရင် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရောဂါတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ သဘာဝအရတွေ့ရတတ်တဲ့အပြင် အစားအစာတွေထဲမှာပါဝင်တဲ့ ဖလေဗိုနွိက်တွေဖြစ်ပါတယ်။

သူဟာ ဇင့်နဲ့ပေါင်းစပ်သွားတဲ့အခါ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါကူးစက်မှုတွေကို ကုသပေးနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

အချို့အဟာရဓာတ်တွေပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်အင်္ဂါများအတွင်း ဗိုင်းရပ်စ်ပွားခြင်းကိုတားဆီပေးနိုင်ပါတယ်။

ဒီအဟာရဓာတ်တွေကို တစ်မျိုးချင်းစီစားသုံးခြင်းထက် ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ဖြည့်စွက်အဟာရဓာတ်ကိုစားသုံးခြင်းဖြင့် ရောဂါကုသကာကွယ်ရာမှာ ပိုမိုထိရောက်စေပြီး ဓာတ်တစ်မျိုးက နောက်ထပ်ဓာတ်တစ်မျိုးကို ပိုမိုအားကောင်းအောင် ပြုလုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

Source: The Jerusalem Post.
#Yangon_Media_Group

Published 15 April 2022

မြောက်ကိုးရီးယားနိုင်ငံတည်ထောင်သူ ကင်မ်အီဆွန်းရဲ့ အသက်၁၁၀နှစ်ပြည့်မွေးနေ့ အခမ်းအနားကို မြောက်ကိုးရီးယားနိုင်ငံ၊ မြို့တော်ပြုံယမ်းမှာ ဧပြီ၁၅ ရက်နေ့က ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအခမ်းအနားမှာ လူထောင်ပေါင်းများစွာဟာ ကခုန်ကြပြီး မီးရှုးမီးပန်းများပါ ပစ်ဖောက်ဆင်နွှဲခဲ့ကြပါတယ်။

ဧပြီ၁၅ရက်ရက်ကို နျူကလီးယားလက်နက်ပိုင်မြောက်ကိုးရီးယားမှာ နေမင်း၏နေ့လို့ သိကြတာဖြစ်ပြီး ကင်မင်အီဆွန်းဟာ လက်ရှိ မြောက်ကိုးရီးယားခေါင်းဆောင် ကင်မ်ဂျွန်အမ်ရဲ့ အဖိုးဖြစ်ပါတယ်။  ပြုံယမ်းရဲ့ နိုင်ငံရေးပြက္ခဒိန်ဟာ ဧပြီ၁၅ရက်ဟာ အရေးအကြီးဆုံးရက်စွဲတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။

Source AFP