By Thu Thet Thar

A political tide that once seemed uniquely American is now unmistakably washing ashore in Japan. In the policies and pronouncements of Sanae Takaichi, a leading and powerful voice in the ruling Liberal Democratic Party, we are witnessing the rise of a distinctly Japanese iteration of a familiar global phenomenon: the nationalist populism championed by Donald Trump. While the cultural contexts are worlds apart, the core tenets of her platform—a fiercely protectionist "Japan First" agenda, a hardline stance on immigration, and a nostalgic appeal to national pride—echo the "America First" doctrine that has reshaped American politics.

For decades, Japan built its postwar identity on quiet multilateralism and economic interdependence. That consensus is now being challenged from within. Takaichi's political ascent signals a pivot toward a more transactional and assertive foreign policy. Her skepticism of international agreements that don't offer a clear, immediate advantage to Japan and her calls to renegotiate past trade deals mirror the transactional diplomacy that defined the Trump administration. This approach, which prioritizes short-term national gain over long-standing alliances and global norms, suggests a Japan less willing to play its traditional role as a cornerstone of the liberal international order and more inclined to go it alone.

This "Japan First" mentality extends most starkly to the issue of immigration. In a nation grappling with a demographic crisis of a rapidly aging and shrinking population, Takaichi has chosen not to embrace immigration as a solution but to frame it as a threat. Her platform is built on calls for significantly tighter border controls and restrictions on foreigners. By casting immigrants as a risk to Japan’s social fabric and cultural homogeneity, she employs the same divisive rhetoric that fueled anti-immigrant sentiment across the United States and Europe. This position overlooks the economic necessity of foreign labor for Japan and instead plays on nationalist anxieties, a classic move from the populist playbook.

Furthermore, Takaichi’s brand of nationalism is deeply rooted in a particular vision of Japanese identity and history. A staunch conservative, her regular visits to the controversial Yasukuni Shrine and her alignment with revisionist views on Japan’s wartime past are not just personal convictions; they are political statements.

To be clear, Sanae Takaichi is not a carbon copy of Donald Trump. Her politics are a product of Japan's unique history and its own conservative traditions. Yet, to ignore the striking parallels would be to miss the larger global trend. The formula of economic protectionism, stringent immigration policies, and fervent nationalism has proven potent worldwide.

As the world navigates a landscape where "America First" is once again the stated policy of the White House, the emergence of a "Japan First" advocate like Takaichi is a sign of the times. It represents a profound shift, one that could see Japan turn inward, fundamentally altering its relationships with its allies and its position on the global stage. The sun is rising on a new, more assertive, and more nationalist Japan, and its silhouette looks remarkably familiar.

-end-

သုထက်သာ

တစ်ချိန်က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအတွက်သာ သီးသန့်ဟု ထင်ခဲ့ရသော နိုင်ငံရေး  လှိုင်းလုံး  ကြီးတစ်ခု   သည် ယခုအခါ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ကမ်းခြေများသို့ မယွင်းမမှားစွာ  ရိုက်ခတ်လာနေပြီဖြစ်သည်။

ဂျပန်၏ အာဏာရ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (LDP) ၏ ထိပ်တန်းနှင့် သြဇာကြီးမားသော ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဆာနာအဲ တာကာအိချိ၏ မူဝါဒများနှင့် ကြေညာချက်များတွင်၊ ကမ္ဘာတစ်လွှား ရင်းနှီးပြီးသားဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည့် ဒေါ်နယ်ထရမ့် ဦးဆောင်ခဲ့သော အမျိုးသားရေးလူကြိုက်များဝါဒ၏ ဂျပန်ပုံစံဗားရှင်းတစ်ခု ပေါ်ထွက်လာသည်ကို မျက်ဝါးထင်ထင် မြင်တွေ့နေရသည်။

ယဉ်ကျေးမှု နောက်ခံများ  ကွာခြားသော်လည်း၊ သူမ၏ ရပ်တည်မှုတွင် အဓိက အချက်များ  ဖြစ်သော ပြင်းထန်သည့် အကာအကွယ်ပေးရေးဝါဒဆန်သည့် "ဂျပန် ပထမ" (Japan First) အစီအစဉ်၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးအပေါ် တင်းမာသော ရပ်တည်ချက်၊ နှင့် ရွှေထီးဆောင်းခဲ့သည့် အမျိုးသားရေး ဂုဏ်ယူမှုကို ပြန်လည်တမ်းတစေသော ဆွဲဆောင်မှုများ သည် အမေရိကန်နိုင်ငံရေးကို ပြန်လည် ပုံဖော်ခဲ့သည့် "အမေရိကန်ပထမ" (America First) အယူဝါဒကို ပဲ့တင်ထပ်နေသည်။

ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ဂျပန်နိုင်ငံသည် သိုသိပ်သော နိုင်ငံစုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝါဒနှင့် စီးပွားရေး  ဆိုင်ရာ အပြန်အလှန်မှီခိုမှုတို့အပေါ်အခြေခံကာ ၎င်း၏ စစ်ပြီးခေတ် အမှတ်သရုပ်ကို တည်ဆောက်ခဲ့   သည်။ ထိုဘုံသဘောတူညီချက်သည် ယခုအခါ နိုင်ငံတွင်း စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီဖြစ်သည်။

တာကာအိချိ၏ နိုင်ငံရေးအရှိန်အဝါ မြင့်တက်လာခြင်းသည် ပိုမို၍ အပေးအယူဆန်ပြီး မာကျောပြတ်သားသော နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဆီသို့ ဦးတည်နေကြောင်း ဖော်ပြနေသည်။ ဂျပန်အတွက် ရှင်းလင်း ပြတ်သားမှုမရှိဘဲ ချက်ချင်းလက်ငင်း အကျိုးကျေးဇူးလည်းမရှိသော နိုင်ငံတကာ သဘောတူညီချက်များကို သူမက  သံသယရှိနေသည်။ ယခင်က ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက်များကို ပြန်လည်ညှိနှိုင်းရန် သူမ၏ တောင်းဆိုမှုများသည် ထရမ့်အစိုးရ၏ အပေးအယူဆန်လွန်းသော သံတမန် ရေးကို ထင်ဟပ်နေသည်။

ရေရှည်တည်တံ့သော မဟာမိတ်ဖြစ်မှုများနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စံနှုန်းများထက် ရေတို အမျိုးသား  အကျိုး  စီးပွားကို ဦးစားပေးသည့် ဤချဉ်းကပ်မှုသည် ဂျပန်၏ အစဉ်အလာ အခန်းကဏ္ဍဖြစ်သည့် လစ်ဘရယ် နိုင်ငံတကာအစီအစဉ်၏ အုတ်မြစ်အဖြစ်မှ ဖယ်ခွာကာ ကိုယ့်ဘာသာ ရပ်တည်ရန် ပိုမို  တိမ်းညွတ်  မှုရှိနေသည်ကို ပြသနေသည်။

ဤ “ဂျပန်ပထမ” သဘောထားသည် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးကိစ္စတွင် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။ လျင်မြန်စွာ အိုမင်းလာပြီး လူဦးရေ လျော့နည်းလာသည့် လူဦးရေဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော ဂျပန်နိုင်ငံတွင် တာကာအိချိသည် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးကို ဖြေရှင်းမှုတစ်ခုအဖြစ် လက်ခံမှုမပြုဘဲ ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် ပုံဖော်ခဲ့သည်။ သူမ၏ မူဝါဒသည် နယ်စပ်ထိန်းချုပ်မှုနှင့် နိုင်ငံခြားသားများအပေါ် ကန့်သတ်ချက်များကို သိသိသာသာ တင်းကျပ်ရန် တောင်းဆိုမှုများအပေါ် အခြေခံထားသည်။

ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို ဂျပန်၏ လူမှုရေးတည်ဆောက်ပုံနှင့် ယဉ်ကျေးမှုသဟဇာတဖြစ်မှုအပေါ် အန္တရာယ်ဖြစ်စေသူများအဖြစ် ပုံဖော်ခြင်းဖြင့် သူမသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ဥရောပတစ်ဝန်း  တွင်ရှိနေသည့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ဆန့်ကျင်ရေးစိတ်ဓာတ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသော ပဋိပက္ခဖန်တီးသည့် စကားလုံးများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤရပ်တည်ချက်သည် ဂျပန်အတွက် နိုင်ငံခြားအလုပ်သမားများအား စီးပွားရေးအရလိုအပ်နေမှုကို လျစ်လျူရှုပြီး လူထု(လူပြိန်း)အကြိုက် နိုင်ငံရေးသမားများ၏ ထုံးစံအတိုင်း အမျိုးသားရေးစိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို အသုံးချခဲ့သည်။

ထို့အပြင် တာကာအိချိ၏ အမျိုးသားရေးဝါဒသည် ဂျပန်၏ သရုပ်လက္ခဏာ၏ ထူးခြားသော အမြင်နှင့် သမိုင်းကြောင်းတွင် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသည်။ ပြတ်သားသော အစဉ်အလာဝါဒီတစ်ဦးအနေဖြင့် သူမသည် ဂျပန်၏ စစ်အတွင်းအတိတ်ကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်လိုသည့် အမြင်များနှင့်အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ယာဆူကူနိ နတ်ကွန်းသို့ သူမက ပုံမှန်သွားရောက်ခြင်းတို့သည် သူမ၏ ကိုယ်ပိုင်ယုံကြည်ချက်များ သက်သက်မျှ မဟုတ်ပါ။ ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုချက်များဖြစ်နေသည်။

၎င်းတို့ သည် စစ်ပြီးခေတ် စစ်ဆန့်ကျင်ရေးဝါဒ၏ အကန့်အသတ်များမှ ကင်းလွတ်ပြီး ပိုမိုပြတ်သား၍ တောင်းပန်ခြင်းမရှိသော အမျိုးသားရေးပုံရိပ်ဖော်ညွှန်းမှုကို ပြန်လည်ရယူလိုသည့် ဆန္ဒကို ဖော်ပြနေ  သည်။ နိုင်ငံ၏ သမိုင်းကြောင်းကို မျက်နှာချေလိမ်းဖော်ပြသည့် ဤယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အမျိုးသား  ရေးဝါဒသည် အနောက်နိုင်ငံများရှိ ယဉ်ကျေးမှုစစ်ပွဲများကဲ့သို့ပင် ပျောက်ဆုံးသွားသော ကြီးမြတ်မှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့များကို တမ်းတခြင်းဖြင့် လူအဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်လုံးကို လှုံ့ဆော်ရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေ  သည်။

ရှင်းရှင်းပြောရလျှင် ဆနဲ တာကာအိချိသည် ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ ကာဗွန်မိတ္တူမဟုတ်ပါ။ သူမ၏ နိုင်ငံရေးသည် ဂျပန်၏ ထူးခြားသော သမိုင်းနှင့် ရှေးရိုးစွဲကိုယ်ပိုင် ရိုးရာအစဉ်အလာများ၏ အသီးအပွင့် တစ်ခုဖြစ်နေသည်။ သို့သော်လည်း ထင်ရှားသော ဆင်တူမှုများကို လျစ်လျူရှုလိုက်ပါက ပိုမိုကြီးမားသော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လမ်းကြောင်းကို လွဲချော်သွားစေလိမ့်မည်။ စီးပွားရေးကာကွယ်ရေးဝါဒ၊ တင်းကျပ်သော လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးမူဝါဒများနှင့် ပြင်းပြသော အမျိုးသားရေးဝါဒတို့ ပေါင်းစပ်ထားသော ဖော်မျူလာ သည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် အစွမ်းထက်ကြောင်း သက်သေပြနေသည်။

“အမေရိကန် ပထမ” က သမ္မတအိမ်ဖြူတော်၏ ထုတ်ပြန်ထားသော မူဝါဒပြန်ဖြစ်လာသည့် အခြေ  အနေကို ကမ္ဘာကြီးရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် တာကာအိချိကဲ့သို့သော “ဂျပန် ပထမ” ထောက်ခံသူတစ်ဦး ပေါ်ပေါက်လာခြင်းသည် ခေတ်၏ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကို အတွင်းဘက်သို့ ဦးတည်စေနိုင်ပြီး ၎င်း၏ မဟာမိတ်များနှင့် ဆက်ဆံရေးနှင့် ကမ္ဘာ့စင်မြင့်ပေါ်တွင် ၎င်း၏ ရပ်တည်ချက်ကို အခြေခံကျကျ ပြောင်းလဲစေနိုင်သည့် ကြီးမားသော အပြောင်းအလဲကို ကိုယ်စားပြုနေသည်။ နေမင်းသည်ပိုမိုပြတ်သား၍ ပိုမို အမျိုးသားရေးဝါဒီဆန်သော အသစ်တစ်ရပ်တွင် ထွန်းလင်းလာပြီး ၎င်း၏ အရိပ်သည် အလွန်အမင်း ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ပြီးသား ပုံရိပ်ဖြစ်နေပါသည်။

(ယခု သုံးသပ်ချက်ဆောင်းပါးကို AP, ရိုက်တာနှင့် နိုင်ငံတကာ သတင်းပေးပို့ချက်များအပေါ် အခြေခံ၍ ဆန်းစစ်သုံးသပ်ထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။)

Nay Pyi Taw, October 2, 2025

Myanmar Oil and Gas Enterprise (MOGE) and a Russian state-owned oil company are reportedly collaborating on the exploration and production of oil and natural gas in an onshore block located in Padaung Township.

Union Minister for Energy U Ko Ko Lwin inspected the location of Test Well No. 1 in the onshore block on October 2, according to a press release from the Ministry of Energy.

During a meeting with officials, the Union Minister emphasized the need to accelerate oil and gas exploration and production activities. He also mentioned that plans are being formulated to enhance cooperation with both domestic and international companies.

The Union Minister and his delegation also met with officials at the meeting hall of the Pyay Oil Field, which is under the supervision of MOGE. Discussions focused on the situation and future plans to increase oil and gas output from the Pyay Oil Field.

The General Manager of the Pyay Oil Field presented data regarding the field, the current status of oil and gas production through exploration and development wells, and the work plans of HNA Myanmar Oil & Gas Ltd., the joint venture partner.

The Union Minister stated that while the Pyay Oil Field is a mature field, it holds significant potential to boost the production of oil and natural gas required by the state.

He further noted that the Pyay Oil Field is capable of producing both oil and natural gas and that measures are being implemented to provide modern technology and equipment to facilitate production.

#ymg/knl

နေပြည်တော်၊ ၃ အောက်တိုဘာ၊၂၀၂၅

မြန်မာ့ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းနှင့် ရုရှားနိုင်ငံပိုင် ရေနံကုမ္ပဏီတို့ ပူးပေါင်း၍  ပန်းတောင်းမြို့နယ်ရှိ ကုန်းတွင်းလုပ်ကွက်တွင် ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များ တူးဖော်  ထုတ် လုပ်ရန် ဆောင်ရွက်နေကြောင်း သိရပါတယ်။

အဆိုပါ ကုန်းတွင်းလုပ်ကွက်ရှိ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသော အစမ်းတွင်းအမှတ်(၁)  နေရာသို့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးဦးကိုကိုလွင်သည် အောက်တိုဘာ၂ ရက်နေ့က သွားရောက်စစ်ဆေးကြည့်ရှုခဲ့တယ်လို့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနက သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ရှာဖွေတူးဖော်ခြင်း လုပ်ငန်းများ အရှိန်အဟုန်မြှင့် ဆောင်ရွက်ကြရန်နှင့် ပြည်တွင်းပြည်ပ ကုမ္ပဏီများ နှင့် ပူးပေါင်း  ဆောင်ရွက်မှု တိုးမြှင့်နိုင်ရေး အစီအမံများချမှတ် ဆောင်ရွက်နေပါတယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေနှင့်တွေ့ဆုံရာမှာ    ပြောကြားပါတယ်။

ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့်အဖွဲ့သည် မြန်မာ့ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းလက်အောက် ရှိ ပြည်ရေနံမြေအစည်းအဝေးခန်းမတွင်လည်း တာဝန်ရှိသူများနှင့်တွေ့ဆုံကာပြည်ရေနံမြေတွင် ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့အထွက်တိုးရေး ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားမည့် အခြေအနေတွေကိုလည်း ဆွေးနွေးခဲ့တယ်လို့သိရပါတယ်။

ရေနံမြေအထွေထွေမန်နေဂျာမှ ရေနံမြေဆိုင်ရာအချက်အလက်များ၊ ရှာဖွေရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးတွင်းများတူးဖော်၍ ရေနံနှင့်သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လုပ်လျက်ရှိသည့် အခြေအနေ များအားနှင့် အကျိုးတူပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေသည့် HNA Myanmar Oil & Gas  Ltd. မှ လုပ်ငန်း  ဆောင်ရွက်နေသည့် အစီအမံများတွေကို ရှင်းလင်းတင်ပြခဲ့ပါတယ်။

ပြည်ရေနံမြေသည် သက်တမ်းရင့်ရေနံမြေတစ်ခုဖြစ်သော်လည်း နိုင်ငံတော်မှလိုအပ် လျက်ရှိသော ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့များ တိုးမြှင့်ထုတ်လုပ်နိုင်ရေးအတွက် အလားအလာ  ကောင်းများစွာရှိတယ်လို့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက ပြောပါတယ်။

ယင်းအပြင် ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့နှစ်မျိုးလုံးအား တူးဖော်ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် ရေနံမြေတစ်ခု ဖြစ်ပြီးခေတ်မီနည်းပညာနှင့် စက်ကိရိယာများ အသုံးပြုထုတ်လုပ်နိုင်ရေးအတွက် အစီအမံများ ချမှတ်၍ ဖြည့်ဆည်းပေးလျက်ရှိတယ်လို့လည်း ဝန်ကြီးက ဆက်လက်ပြောကြားတယ်လို့ သိရပါတယ်။

#ymg/knl

Senior General Min Aung Hlaing, how do you see the future of political and economic cooperation between Myanmar and Kazakhstan? And how do you assess the prospects for broader engagement in Central Asia?

Diplomatic relations between Myanmar and Kazakhstan began on September 23, 1999. They are now 26 years old. Our countries are gradually developing political and economic cooperation. I have met with the President of Kazakhstan twice. Central Asia and Eurasia are considered a strategically important territory—the 'Heart Land' in geopolitics—because they are located at the center of the largest continent. Therefore, the region has strategic significance. I am confident that strengthening bilateral ties will help us cooperate more actively in Central Asia as well.

Central Asia is becoming an increasingly important hub for global security and logistics. In your opinion, how could Myanmar and Kazakhstan jointly contribute to regional stability and development?

Central Asia has always been an important transport hub between Europe, the Middle East, Southeast Asia, and East Asia. The Great Silk Road once passed through here. Therefore, the region's security and development are of great importance. Kazakhstan plays an important role in Central Asia. Myanmar also has a strategic location—between China and India, connecting South and Southeast Asia as a 'land bridge.' By leveraging such advantages, our countries can cooperate, exchange products, natural resources, and culture to strengthen the stability and development of the region.

Both Myanmar and Kazakhstan actively position themselves as countries open to dialogue and multilateral cooperation. What role, in your opinion, can our states play in reforming international institutions and promoting the principles of an equitable world order?

Today, the world is shifting from a unipolar system to a multipolar one. We must reduce our dependence on one superpower and develop ties with friendly countries. This will allow for fairer decision-making and resistance to external pressure. Major changes are also occurring in the economy—a 'new world order' is forming. Smaller countries must cooperate and expand trade across different regions. International organizations need to be reformed so that they adhere to their own charters and respect the sovereignty of all countries. Our countries can cooperate in this area.

Kazakhstan is viewed as a key transit and energy hub of Eurasia. Which areas of trade, economic, and investment cooperation do you consider most promising for Myanmar in its relations with Kazakhstan and the region as a whole?

Kazakhstan is rich in natural resources, exports oil and gas, and develops mining, transport, and agriculture, especially wheat. Myanmar is an agrarian country and also has mineral resources. It borders China and India, and connects Southeast and South Asia. We have fertile land, water, and a climate favorable for agriculture. Myanmar is one of the largest exporters of rice and pulses. Therefore, the promising areas for cooperation are agriculture, mining, transport, and energy. For this, we need joint work in the field of technology and investment.

Beyond economics and politics, how important do you consider the development of cultural, educational, and humanitarian contacts between Myanmar and the countries of Central Asia for strengthening mutual understanding and trust?

"The development of educational, cultural, and humanitarian ties between Myanmar and the countries of Central Asia is a very important aspect. Our two countries have different climates, locations, cultures, and economies. The combination of these differences is an advantage. Therefore, to maintain and strengthen friendly relations between our countries, it is necessary to expand not only intergovernmental ties but also people-to-people relations, which is why the development of these aspects is extremely important."

It is recalled that Kassym-Jomart Tokayev previously held talks with the Acting President of Myanmar, Senior General Min Aung Hlaing. Welcoming Senior General Min Aung Hlaing, Kassym-Jomart Tokayev emphasized that he views his working visit to Astana as an opportunity to establish cooperation between the countries.

Translation : from Russian to English

https://www.inform.kz

Q-ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် (Min Aung Hlaing) ခင်ဗျာ၊ မြန်မာနဲ့ ကာဇက်စတန်တို့ရဲ့ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အနာဂတ်ကို ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။ အလယ်အာရှ (Central Asia) မှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ အပြန်အလှန်ဆက်ဆံရေး အလားအလာတွေကိုရော ဘယ်လို အကဲဖြတ်ပါသလဲ။

SG: မြန်မာနဲ့ ကာဇက်စတန်တို့ရဲ့ သံတမန်ဆက်ဆံရေးဟာ ၁၉၉၉ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ စတင်ခဲ့တာဖြစ်လို့ အခုဆို ၂၆ နှစ် ရှိပါပြီ။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံတွေဟာ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကို တဖြည်းဖြည်းချင်း တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ကျွန်တော် ကာဇက်စတန်သမ္မတနဲ့ နှစ်ကြိမ်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အလယ်အာရှနဲ့ ယူရေးရှား (Eurasia) ဟာ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးတိုက်ကြီးရဲ့ ဗဟိုမှာတည်ရှိနေတာကြောင့် ပထဝီနိုင်ငံရေး (geopolitics) မှာ မဟာဗျူဟာမြောက် အရေးပါတဲ့ နယ်မြေ – 'Heart Land' အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီဒေသဟာ မဟာဗျူဟာအရ အရေးပါပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်ခြင်းက အလယ်အာရှမူဘောင်အတွင်းမှာပါ ပိုမိုတက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ ကူညီလိမ့်မယ်လို့ ကျွန်တော် ယုံကြည်ပါတယ်။

Q-အလယ်အာရှဟာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးနဲ့ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး (logistics) အတွက် ပိုမို အရေးပါတဲ့ ဗဟိုချက်မ ဖြစ်လာနေပါတယ်။ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်ရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို မြန်မာနဲ့ ကာဇက်စတန်တို့ ပူးပေါင်းပြီး ဘယ်လို အထောက်အကူပြုနိုင်မယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။

SG- အလယ်အာရှဟာ ဥရောပ၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ အရှေ့တောင်အာရှနဲ့ အရှေ့အာရှကြား အရေးပါတဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အချက်အချာအဖြစ် အမြဲရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာပဲ ဂရိတ်ပိုးလမ်းမကြီး (Great Silk Road)ဖြတ်သန်းခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဟာ အရေး ကြီးပါတယ်။ ကာဇက်စတန်က အလယ်အာရှမှာ အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်နေပါတယ်။ မြန်မာ နိုင်ငံကလည်း တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယကြားမှာ ဗျူဟာမြောက်တဲ့ နေရာမှာ တည်ရှိပြီး အရှေ့တောင်အာရှနဲ့ တောင်အာရှကို 'ကုန်းမြေတံတား' (land bridge) အဖြစ် ဆက်သွယ်ပေးထားပါတယ်။ ဒီလို အားသာချက်တွေကို အသုံးပြုပြီး ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံတွေဟာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မယ်၊ ထုတ်ကုန်တွေ၊ သဘာဝသယံဇာတတွေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေကို ဖလှယ်နိုင်မယ်၊ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်မှုနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အားကောင်းစေနိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။

Q-မြန်မာရော ကာဇက်စတန်ပါ ဆွေးနွေးမှုနဲ့ ဘက်ပေါင်းစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (multilateral cooperation) ကိုဖွင့်ပေးထားတဲ့နိုင်ငံများအဖြစ် တက်တက်ကြွကြွ ရပ်တည်နေကြပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနဲ့ တန်းတူညီမျှတဲ့ ကမ္ဘာ့အစီအစဉ် (equitable world order) ကို မြှင့်တင်ရာမှာ ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံတွေက ဘယ်လို အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်နိုင်မယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။

SG- ယနေ့ ကမ္ဘာကြီးဟာ  ဧကဝင်ရိုးစနစ်(unipolar system) ကနေ ဗဟုဝင်ရိုးစနစ် (multipolar one) ဆီကို ရွေ့လျားနေပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ဟာ မည်သည့် အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံတည်းအပေါ် မှီခိုအားထားမှု လျှော့ချပြီး မိတ်ဆွေနိုင်ငံတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်ရပါမယ်။ ဒါမှသာ ပိုမိုမျှတတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချမှတ်နိုင်ပြီး ပြင်ပဖိအားတွေကို တွန်းလှန်နိုင်မှာပါ။ စီးပွားရေးမှာလည်း ကြီးမားတဲ့ အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်ပေါ်နေပြီး 'ကမ္ဘာ့အစီအစဉ်သစ်' (new world order) ပေါ်ပေါက်လာနေပါတယ်။ နိုင်ငံငယ်လေးတွေဟာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး မတူညီတဲ့ ဒေသတွေမှာ ကုန်သွယ်မှု တိုးချဲ့ရပါမယ်။ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေကိုလည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်ပြီး သူတို့ရဲ့ ပဋိဉာဉ်တွေကို လိုက်နာကာ နိုင်ငံအားလုံးရဲ့ အချုပ်အခြာအာဏာ (sovereignty) ကို လေးစားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီနယ်ပယ်မှာ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံတွေ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ပါတယ်။

Q-ကာဇက်စတန်ကို ယူရေးရှားရဲ့ အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနဲ့ စွမ်းအင်ဗဟို (transit and energy hub) အဖြစ် ရှုမြင်ကြပါတယ်။ ကာဇက်စတန်နှင့် ဒေသတစ်ခုလုံးနှင့် ဆက်ဆံရေးမှာ မြန်မာအတွက် အလားအလာအရှိဆုံး ကုန်သွယ်ရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး နယ်ပယ်တွေက ဘာတွေလဲလို့ ထင်ပါသလဲ။

SG- ကာဇက်စတန်ဟာ သဘာဝသယံဇာတ ကြွယ်ဝပြီး ရေနံ၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့တွေကို တင်ပို့ကာ သတ္တုတူးဖော်ရေး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနဲ့ စိုက်ပျိုးရေး၊ အထူးသဖြင့် ဂျုံ စိုက်ပျိုးရေးကို ဖွံ့ဖြိုးအောင် လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံကတော့ စိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး တွင်းထွက်သယံဇာတတွေလည်း ရှိပါတယ်။ တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယ နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေပြီး အရှေ့တောင်အာရှနဲ့ တောင်အာရှကိုပါ ဆက်သွယ်ပေးထားပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့မှာ မြေဩဇာကောင်းတဲ့ မြေ၊ ရေပေါများမှုနဲ့ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် သင့်လျော်တဲ့ ရာသီဥတု ရှိပါတယ်။ မြန်မာဟာ ဆန်နဲ့ ပဲအမျိုးမျိုးရဲ့ အကြီးဆုံး တင်ပို့တဲ့နိုင်ငံတွေထဲက တစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ အလားအလာအရှိဆုံး နယ်ပယ်တွေက စိုက်ပျိုးရေး၊ သတ္တုတူးဖော်ရေး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနဲ့ စွမ်းအင်တို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအတွက် နည်းပညာနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု နယ်ပယ်တွေမှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

Q-စီးပွားရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးအပြင်၊ အပြန်အလှန်နားလည်မှုနဲ့ ယုံကြည်မှုကို ခိုင်မာစေဖို့အတွက် မြန်မာနဲ့ အလယ်အာရှနိုင်ငံများအကြား ယဉ်ကျေးမှု၊ ပညာရေးနဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဆက်သွယ်မှုတွေကို တိုးမြှင့်ဖို့ ဘယ်လောက်အရေးကြီးတယ်လို့ ယူဆပါသလဲ။

SG-မြန်မာနဲ့ အလယ်အာရှနိုင်ငံများအကြား ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဆက်ဆံရေး တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်းဟာ အလွန်အရေးကြီးတဲ့ ကဏ္ဍတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ နှစ်နိုင်ငံမှာ ရာသီဥတု၊ တည်နေရာ၊ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ စီးပွားရေးတွေ မတူညီပါဘူး။ ဒီကွာခြားချက်တွေ ပေါင်းစပ်မှုက အားသာချက်တစ်ခုပါပဲ။ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံတွေကြား ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို ထိန်းသိမ်းပြီး ခိုင်မာစေဖို့အတွက် အစိုးရအချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးသာမကဘဲ ပြည်သူအချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးကိုပါ တိုးချဲ့ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့် ဒီကဏ္ဍတွေကို ဖွံ့ဖြိုးအောင် လုပ်ဆောင်ဖို့ အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။

သတိရစေလိုတာက ကာဆင်မ်-ဂျိုမာ့တ် တိုကာယက်ဗ် (Kassym-Jomart Tokayev) ဟာ မြန်မာနိုင်ငံ ယာယီသမ္မတ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ ယခင်က ဆွေးနွေးမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကို ကြိုဆိုရင်း ကာဆင်မ်-ဂျိုမာ့တ် တိုကာယက်ဗ်က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးရဲ့ အာစတာနာ (Astana) အလုပ်ခရီးစဉ်ကို နှစ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ထူထောင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ကြောင်း အလေးပေး ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

Editor Note:

https://www.inform.kz တွင်ပါရှိသော မြန်မာနိုင်ငံတော် ယာယီသမ္မတ၊ နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေးနှင့် အေးချမ်းသာယာရေးကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့် အင်တာဗျူးဆောင်းပါးကို ရုရှားဘာသာမှ မြန်မာဘာသာတို့ တိုက်ရိုက်ဖလှယ်ပြန်ဆိုပါတယ်။