Published 12 Feb 2022

ရုရှားနှင့် ဘီလာရု(စ်)တို့ဟာ ဘီလာရုစ်နိုင်ငံရဲ့ အိုဆီပိုဗင်ချီစကီ လေ့ကျင့်ရေးကွင်းမှာ  ပူးတွဲစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတစ်ခု ဖေဖော်ဝါရီ၁၀ရက်က ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီပူးတွဲလေ့ကျင့်မှုမှာ ဒုံကျည်ပစ်လောင်ချာတွေအများကြီးကနေ ဒုံးကျည်တွေတစ်ပြိုင်နက်ပစ်လွှတ်စမ်းသပ်ခဲ့ကြတဲ့ဗွီဒီယိုကို ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကထုတ်ပြန်ပေးခဲ့ပါတယ်။

ယူကရိန်းကိုရုရှားကကျူးကျော်တော့မယ်လို့ အနောက်နိုင်ငံတွေက စိုးထိတ်နေကြပြီး စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေဖြစ်နေတဲ့အချိန်မှာ ဒီစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုပြုလုပ်ခဲ့ကြတာပါ။

စစ်အေးတိုက်ပွဲပြီးဆုံးပြီးကတည်းက မမြင်ရတဲ့ တင်းမာမှုအဆင့်တစ်ခုဟာ  ရုရှားနှင့် အနောက်နိုင်ငံတွေအကြား ရောက်ရှိနေတာဖြစ်ပါတယ်။

Source AFP

#WorldPolitics
Published - 12 February 2022
ထိုင်းနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ လက်ထောက်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဒုဝန်ကြီးဟာ နိုင်ငံတကာလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ Amnesty International အား နောက်အပတ်မှာ နိုင်ငံတွင်းမှ ထုတ်ပယ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိကြောင်း သောကြာနေ့က ပြောကြားသွားပါတယ်။

ဘုရင်စနစ်ထောက်ခံသူအမာခံတွေက လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားရေးအဖွဲ့ကို နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးအား ထိခိုက်ပျက်ပြားစေကြောင်း စွပ်စွဲပြောကြားထားပါတယ်။

ဝန်ကြီးချုပ်'ပရာယွတ်ချန်အိုချာ'ရုံးရဲ့ ဒုတိယဝန်ကြီးဖြစ်သူ'ဆက်ဆာကောအတ်ထဝေါင်'က ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်း Amnesty International အဖွဲ့တည်ရှိနေခြင်းကို ကန့်ကွက်ကြောင်းလျှောက်ထားချက်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးသူ ၁.၂ သန်းရရှိထားပြီဖြစ်ပြီး အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီနဲ့ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနတို့ထံ တစ်ပတ်အတွင်း တင်ပြသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဘုရင်စနစ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ လှုံ့ဆော်သူများအား တရားစွဲချက်တင်ထားတာကို ရပ်တန့်ပေးရန် လန်ဒန်အခြေစိုက်Amnesty International က တောင်းဆိုလာကြတာကြောင့် နိုင်ငံအတွင်းမတည်မငြိမ်ဖြစ်လာရကြောင်း တော်ဝင်ဘုရင်စနစ်ထောက်ခံသူအမာခံတွေက စွပ်စွဲထားပါတယ်။

ထိုင်းလူမျိုးအများစုက ဘုရင်စနစ်ကို ထောက်ခံလေးစားကြသူတွေဖြစ်ပါတယ်။
"လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားရေးအဖွဲ့က နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကို ဖောက်ဖျက်ဖို့လုပ်နေတာပါ။ ဘုရင်စနစ်ပျက်ပြားအောင် ပြုလုပ်နေတဲ့အဖွဲ့တွေကို ထောက်ခံနေတာပါ။ ဒါဟာ သမာသမတ်မရှိတဲ့အပြင် အစိုးရဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ထောက်ခံအားပေးနေတာဖြစ်ပါတယ်" လို့ 'ဆက်ဆာကော'က ရိုက်တာသတင်းဌာနကို ပြောပြသွားပါတယ်။

Amnesty အဖွဲ့ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ 'ပရာယွတ်'က နိုဝင်ဘာလက အမိန့်ပေးခဲ့ပြီး ယခုလက်မှတ်ထိုးလျှောက်ထားချက်မှာတော့ မှတ်ချက်ပြုပြောဆိုခြင်းမရှိသေးပါဘူး။
Amnesty အဖွဲ့က သောကြာနေ့က ထုတ်ပြန်ကြေညာထားရာမှာ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများကို လေးစားလိုက်နာရန် အစိုးရကို တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

"ထိုင်းနိုင်ငံတော်ဝင်အစိုးရအဖွဲ့အနေနဲ့ ပြည်သူ့သဘောထားနဲ့ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကို ကာကွယ်ဖို့တာဝန်ရှိတယ်ဆိုတာကို သိရှိနားလည်ထားပြီး နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးဥပဒေနဲ့အညီ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်သွားဖို့ကိုလည်း ဆက်လက်တိုက်တွန်းလိုပါတယ်" လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

ထိုင်းလူမျိုးအများစုက ဘုရင်စနစ်ကို အထွတ်အမြတ်ထားကြပြီး တော်ဝင်မျိုးနွယ်ကို ဝေဖန်ထိပါးလာပါက ခြိမ်းခြောက်မှုအန္တရာယ်အဖြစ် ယူဆတတ်ကြပါတယ်။

လူငယ်တွေဦးဆောင်ပြီး 'ပရာယွတ်'အစိုးရအဖွဲ့ကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုတွေဟာ ၂၀၂၀ အတွင်း အရှိန်မြင့်တက်လာခဲ့ကာ အာဏာပိုင်တွေက လူစုဖြိုခွဲရတဲ့အထိ တော်ဝင်ဆန့်ကျင်ပြောင်းလဲရေးတောင်းဆိုမှုတွေ မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးထိပါးခြင်းစွပ်စွဲချက်ဖြင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ၁,၇၀၀ ကျော်ကို တရားစွဲဆိုထားပြီး တော်ဝင်မျိုးနွယ်ကို စော်ကားနှောင့်ယှက်ပါက ထောင်ဒဏ် ၁၅ နှစ်ကျခံရမယ့်ဥပဒေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသူ အနည်းဆုံး ၁၆၉ ဦးပါဝင်နေပါတယ်။

အစိုးရအဖွဲ့က Amnesty အဖွဲ့အားထုတ်ပယ်ရန် ကြိုးပမ်းနေတဲ့အပြင် အကျိုးအမြတ်မယူတဲ့ လူမှုကူညီရေးအဖွဲ့အစည်းတွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့ဥပဒေကိုလည်း ထုတ်ပြန်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပါတယ်။

ပြည်တွင်းနဲ့နိုင်ငံတကာမှ အဖွဲ့အစည်း ၁ ထောင်ကျော်ကတော့ ဒီဥပဒေကို ဆန့်ကျင်လိုက်ပြီး လူ့အခွင့်အရေးတွေကိုခြိမ်းခြောက်ရာကျတယ်လို့ ကြေညာလိုက်ပါတယ်။
Source: Reuters

#WorldHealth
Published -12 February 2022

မိုဒါနာကုမ္ပဏီမှထုတ်တဲ့ လက်ရှိကိုဗစ်အားမြှင့်ကာကွယ်ဆေးနဲ့ အိုမီခရွန်သီးသန့်အားမြှင့်ကာကွယ်ဆေးတို့ကို မျောက်သတ္တဝါတွေမှာ နှိုင်းယှဉ်စမ်းသပ်ကြည့်ရာ ရောဂါကာကွယ်နိုင်စွမ်းက သိသိသာသာခြားနားခြင်းမရှိတာကြောင့် အိုမီခရွန်သီးသန့်အားမြှင့်ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်ရန်မလိုအပ်နိုင်ကြောင်း အမေရိကန်အစိုးရသုတေသီတွေက သောကြာနေ့က တင်ပြလိုက်ပါတယ်။

မိုဒါနာကာကွယ်ဆေး ၂ ကြိမ်ထိုးထားတဲ့ မျောက်တွေနဲ့စမ်းသပ်လေ့လာကြရာ တစ်ဖွဲ့ကို နောက် ၉ လအကြာမှာ ပုံမှန်မိုဒါနာအားမြှင့်ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံပေးခဲ့ပြီး အခြားတစ်ဖွဲ့ကို အိုမီခရွန်မျိုးဗီဇကွဲသီးသန့် အားမြှင့်ကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံပေးခဲ့ပါတယ်။

သုတေသနပညာရှင်တွေက တိရိစ္ဆာန်တွေကို ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ထိတွေ့စေပြီး ကိုယ်ခံအားတုန့်ပြန်မှုအမျိုးမျိုးကို စမ်းသပ်ခဲ့ကြပါတယ်။အဆိုပါအားမြှင့်ကာကွယ်ဆေး ၂ မျိုးစလုံးဟာ အိုမီခရွန်အပါအဝင် မျိုးဗီဇကွဲအားလုံးကို တုန့်ပြန်ခုခံပေးမယ့် ပဋိပစ္စည်း antibody ထွက်ရှိမှုကို သိသိသာသာမြှင့်တင်ပေးနိုင်တယ်လို့ bioRxiv ဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

မိုဒါနာကုမ္ပဏီနဲ့ ဘိုင်အိုတက်ခ်ကုမ္ပဏီတိုက အိုမီခရွန်သီးသန့်အားမြှင့်ကာကွယ်ဆေးကို လူသားတွေနဲ့စမ်းသပ်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။အဆိုပါတွေ့ရှိချက်တွေကြောင့် အိုမီခရွန်သီးသန့်ကာကွယ်ဆေး ပြောင်းလဲထုတ်လုပ်ဖို့ မလိုအပ်တော့ကြောင်း၊ အရင်ကာကွယ်ဆေးတွေနဲ့ အိုမီခရွန်သီးသန့်ကာကွယ်ဆေးတွေက မျိုးဗီဇကွဲအမျိုးမျိုးကို သိရှိမှတ်မိပြီး ခုခံပေးနိုင်ကြောင်း အမျိုးသားကူးစက်ရောဂါဌာနမှ ကာကွယ်ဆေးသုတေသီ 'ဒန်နီယယ်ဒိုအက်ခ်'က ပြောပြလိုက်ပါတယ်။

စမ်းသပ်လေ့လာချက်ရလာဒ်တွေက မိုဒါနာအားမြှင့်ကာကွယ်ဆေးကို ဘီတာမျိုးဗီဇကွဲကို ပစ်မှတ်ထားစမ်းသပ်တုန်းကအတိုင်း တူညီကြောင်း ဝေးလ်ကော်နယ်ဆေးပညာကောလိပ်မှ အဏုဇီဝနဲ့ရောဂါခုခံအားပရော်ဖက်ဆာ ဒေါက်တာ'ဂျွန်မိုး'က ဆိုပါတယ်။

မျောက်တွေနဲ့စမ်းသပ်ရာမှာ အားသာချက်တစ်ခုက တိရိစ္ဆာန်တွေကို ကာကွယ်ဆေးတွေထိုးပေးပြီး ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ထိတွေ့စေကာ တုန့်ပြန်လာတဲ့ခုခံအားကို လေ့လာလို့ရတာပဲဖြစ်ပါတယ်။
အဆိုပါစမ်းသပ်မှုမျိုးကို လူသားတွေမှာတော့ စမ်းသပ်လို့မဖြစ်သေးပါဘူး။
Source: Reuters

Published 12 Feb 2022

လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုဖြစ်နိုင်ချေအပါအဝင် ရုရှားရဲ့ကျူးကျော်မှုကို ရှောင်လွှားနိုင်ဖို့ အမေရိကန်နှင့် သူ့ရဲ့မဟာမိတ်တွေက သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံသားတွေကို ယူကရိန်းကနေ ယခုချက်ခြင်းထွက်ခွာကြရန် တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ ရုရှားရဲ့ကျူးကျော်မှုဟာ အချိန်မရွေးဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ဝါရှင်တန်က သောကြာနေ့တုန်းကပြောကြားထားပါတယ်။

အနောက်နိုင်ငံတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ရန်မူတဲ့လုပ်ရပ်တွေကို အာရုံပြောင်းချင်လို့ အလိမ်အညာ သတင်းတွေဖြန့်နေတယ်လို့ မော်စကိုက စွပ်စွဲလိုက်ပါတယ်။

ရုရှားက အီးယူနှင့်နေတိုးတို့ရဲ့ ပူးတွဲ သံတမန်ရေးတုန့်ပြန်မှုတွေကို ပယ်ချလိုက်ပြီး စစ်အေးတိုက်ပွဲလွန်ဥရောပအပေါ် ပိုပြီးဩဇာရှိအောင်အလုအယက်ကြိုးပမ်းနေချိန်မှာ တိုက်ခိုက်မှုတွေဟာ ချက်ခြင်းလက်ငင်းဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုပြီး အမေရိကန်နှင့် ဥရောပနိုင်ငံတွေက သတိပေးမှုထပ်မံတိုးမြှင့်လိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။

ရုရှားဟာ ယူကရိန်းယ်စပ်ကို တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်သိန်းကျော်ချထားပေမယ့် ကျူးကျော်မယ့်အစီအစဉ်ရှိတယ်ဆိုတဲ့အပေါ် ၎င်းက ငြင်းဆိုထားပါတယ်။

ရုရှားဟာ ဖေဖော်ဝါရီ(၂၀)ရက် ဆောင်းရာသီအိုလံပစ်မတိုင်ခင် ကျူးကျော်ပြီး မြို့တော်ကိဗစ်နှင့်အခြားမြို့တွေကို သိမ်းပိုက်နိုင်တယ်လို့ အမေရိကန်အရာရှိတွေကပြောနေပါတယ်။

ယူကရိန်းမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေက သူတို့ဆက်နေရင် အမေရိကန်စစ်တပ်ကကယ်ထုတ်မှာပဲဆိုပြီး မျှော်လင့်မထားဖို့နှင့် ၄၈နာရီအတွင်း ယူကရိန်းကထွက်ခွာဖို့ အမေရိကန်အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကြံပေး ဂျိတ်ခ်ဆူလီဗန်က ပြောပါတယ်။

“ ရုရှားတွေအရှိန်မြှင့်နေတဲ့ လက္ခဏာတွေ ကျွန်တော်တို့မြင်နေရတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ယူကရိန်းနယ်စပ်ကို တပ်အင်အား အသစ်တွေထပ်ရောက်လာတာလဲပါဝင်တယ်။ အခုဆို ကျူးကျော်မှုဟာ အချိန်မရွေးဖြစ်လာနိုင်တဲ့အနေအထား ကျရောက်နေတယ်” လို့ သူက သတင်းထောက်တွေကိုပြောပါတယ်။

“ရုရှားက ယူကရိန်းကိုတိုက်မယ်ဆိုရင် ကောင်းကင်ကဗုံးကြဲတာရယ်၊ဒုံးကျည်နှင့်တိုက်တာရယ်နှင့်စတင်ဖို့များတယ်။ အဲဒီလိုလုပ်ရင် ဘယ်နိုင်ငံသားပဲဖြစ်ဖြစ် အရပ်သားတွေ အသတ်ခံရနိုင်တယ်” လို့ သူကဆက်ပြောပါတယ်။

ဩစတေလျနှင့် နယူးဇီလန်တို့ဟာ ဗြိတိန်။ဂျပန်၊လတ်ဗီးယား၊နော်ဝေး၊နယ်သာလန်တို့နှင့်အတူ  သူတို့နိုင်ငံသားတွေ ယူကရိန်းက မြန်နိုင်သမျှ အမြန်ဆုံး ထွက်ခွာဖို့ နှိုးဆော်တဲ့ နောက်ဆုံးနှစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ အစ္စရေးကလည်း သူ့သံရုံးဝန်ထမ်းတွေရဲ့မိသားစုတွေကို ကယ်ထုတ်မှုတွေစတင်နေပြီလို့ပြောပါတယ်။

Source Reuters

#WorldHealth
Published - 12 February 2022
အစ္စရေးလ်ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးတတိယအကြိမ်ထိုးနှံခြင်းရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေကို လေ့လာကြည့်ရာမှာ အစ္စရေးလ်မှအမျိုးသမီး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ဟာ ကိုဗစ်အားမြှင့်ကာကွယ်ဆေး booster ထိုးနှံပြီးနောက် ရာသီစက်ဝန်းမူမှန်ခြင်းမျိုး ခံစားခဲ့ရကြောင်း ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။

ဖိုင်ဇာအားမြှင့်ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး ၂၁ ရက်မှ ရက် ၃၀ အတွင်း ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ လက္ခဏာတွေကို ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက စစ်ဆေးလေ့လာခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အလတ်ပိုင်းအမျိုးသမီးတွေနဲ့ ငယ်ရွယ်သူတွေမှာ အားမြှင့်ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံခြင်းရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ ပိုပြီးခံစားရနိုင်ကြောင်း လေ့လာချက်မှာ တွေ့ရှိရပါတယ်။

လေ့လာချက်အရ အဖြစ်အများဆုံးဘေးထွက်ဆိုးကျိုးက ရာသီလာချိန်မမှန်ခြင်းဖြစ်တတ်ကာ အသက် ၅၄ နှစ်အတွင်း အမျိုးသမီး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းက အဆိုပါလက္ခဏာမျိုးခံစားခဲ့ရကြောင်း တွေ့ရှိရပါတယ်။

ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလက္ခဏာအများစုက အပျော့စားမျှသာဖြစ်ပြီး အလွန်ဆုံး ၃ ရက်ကျော်တဲ့အခါ လက္ခဏာပျောက်ကင်းသွားကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ဒါ့အပြင် အာရုံကြောတုန့်ပြန်မှုနဲ့ ဓာတ်မတည့်ခြင်းဖြစ်စဉ်တွေဟာလည်း အရင်ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးတွေထက်စာရင် အဖြစ်နည်းသွားပြီး ၄ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာသာ တွေ့ရှိရပါတယ်။

အဆိုပါဓာတ်မတည့်ခြင်းတွေ ခံစားခဲ့ရတဲ့လူအနည်းစုဟာလည်း ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး အချိန်ကာလအတော်ကြာတော့မှ ခံစားရတာဖြစ်ပါတယ်။ယေဘုယျခြုံကြည့်ရင်တော့ အရင်ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းအကြိမ်ကထက်စာရင် ခံစားရတဲ့ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးအများစုဟာ ပြင်းထန်ခြင်းလျော့နည်းလာတာကို တွေ့ရပါတယ်။

အစ္စရေးလ်မှလေ့လာချက်ပြုလုပ်ရာမှာ အသက် ၁၈ နှစ်အထက် လူပေါင်း ၂,၀၄၉ ဦးပါဝင်ကာ အမျိုးသား ၅၁ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ အမျိုးသမီး ၄၉ ရာခိုင်နှုန်းရှိခဲ့ပါတယ်။

အသက် ၁၈-၃၉၊ အသက် ၄၀-၅၉၊ အသက် ၆၀ အထက်ဆိုပြီး အသက်အရွယ်အပိုင်းအခြား ၃ မျိုးတိုရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးခံစားရမှုကို ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက လေ့လာစစ်ဆေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
Source: The Jerusalem Post.