၈ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃

ကုလသမဂ္ဂအနေဖြင့် အိန္ဒိယအစိုးရအနေဖြင့် တရားဝင်လုပ်ဆောင်စရာလုပ်ငန်းများ ပြီးစီးပါက အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏အမည်ကို ဘာရက် Bharat ဟု ကုလသမဂ္ဂရဲ့ မှတ်တမ်းများမှာ ပြောင်းလဲပေးမှာဖြစ်တယ်လို့ ကုလရဲ့ပြောရေးဆိုခွင့်ရသူက အင်န်ဒီတီဗွီကို စက်တင်ဘာ ၈ ရက်ကပြောကြားလိုက်ပါတယ်။

“ အိန္ဒိယအနေနှင့် နိုင်ငံအမည်ပြောင်းဖို့ တရားဝင်ဆောင်ရွက်စရာကိစ္စတွေပြီးစီးတဲ့အခါ သူတို့က ကျွန်တော်တို့ကို အကြောင်းကြားပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီအခါ ကုလသမဂ္ဂရဲ့မှတ်တမ်းတွေမှာလည်း ကျွန်တော်တို့က ပြောင်းလဲပေးမှာဖြစ်ပါတယ်” လို့ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရသူ  စတက်ဖိန်း ဒူဂျာရစ်က သတင်းဌာနကိုပြောကြား တာဖြစ်ပါတယ်။

            “ အမည်ပြောင်းတဲ့ကိစ္စကို ကုလအနေနှင့် မှတ်ချက်ပေးရမယ့်၊ ငြင်းရခုန်ရမယ့် ကိစ္စမဟုတ်ဘူး” လို့လည်း မစ္စတာ ဒူဂျာရစ်ကဆက်လက်ပြောဆိုပါတယ်။ သူဟာ ဂျီ-၂၀ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတက်ရောက်ဖို့ နယူးဒေလီကိုရောက်ရှိနေတာပါ။

အိန္ဒိယနိုင်ငံဟာ အမည်ပြောင်းတဲ့ ပထမဆုံးနိုင်ငံတော့မဟုတ်ပါဘူး။ သူ့အရှေ့မှာ နိုင်ငံရေး၊လူမှုရေးနှင့် အခြားသော အကြောင်းပြချက်တွေကြောင့် အမည်ပြောင်းခဲ့ကြတဲ့ နိုင်ငံတွေစာရင်းက အရှည်ကြီးဖြစ်ပါတယ်လို့ သတင်းကရေးသားပါတယ်။

အတိုက်အခံတွေက အိန္ဒိယနာမည်အစား ဘားရက်အမည်ပြောင်းမယ့်အပေါ် အစီအစဉ်ဆွဲသူတွေကိုစွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့ပေမယ့် ဘီဂျေပီပါတီခေါင်းဆောင်တွေနှင့် ဝန်ကြီးတော်တော်များများကတော့ ဘားရက်အမည်ကို ရှေးအတီတေကတည်းက သုံးလာခဲ့တာ မို့ ဘာမှငြင်းခုန်စရာမလိုဘူးလို့ ဆိုကြပါတယ်။

ဝန်ကြီးချုပ်နာရင်ဒရာမိုဒီက သူ့ရဲ့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးအဖွဲ့နှင့်ပြောဆိုရာမှာ လာမယ့် ဂျီ-၂၀ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှာ ဆောင်ရန် ရှောင်ရန်တွေကို မှာကြားခဲ့ပါတယ်။ ဘားရက်ကိစ္စနှင့်ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံရေးအရပြောတာဆိုတာရှောင်ရှားဖို့လည်းပါဝင်ပါတယ်။   ဘားရက်ဟာ နိုင်ငံရဲ့ ရှေးဟောင်းအမည်တစ်ခုဖြစ်တယ်လို့လည်း သူကပြောဆိုပါတယ်။

ဂျီ-၂၀ အစည်းအဝေးတက်ရောက်တဲ့သူတွေကို အိန္ဒိယအစိုးရက တရားဝင်ဖိတ်စာများပေးပို့ရာမှာ အိန္ဒိယသမ္မတ ဒရိုပါဒီမာမူးကို ဘားရက်၏သမ္မတ President of Bharat လို့ ညွှန်းဆိုရေးသားဖိတ်ကြားခဲ့ပြီးတဲ့နောက် နိုင်ငံ့အမည်ပြောင်းတော့မလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို နေရာအနှံ့မေးလာကြတာဖြစ်ပါတယ်။

Source ndtv/ap

၇ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃

ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် နိုင်ငံဝင်ငွေရရှိရေးအတွက် သစ်များထုတ်ယူရောင်းချခဲ့  သဖြင့် သစ်တောဖုံးလွှမ်းမှု သည် ၄၂ ရာခိုင်နှုန်းခန့်အထိ ကျဆင်းလာခဲ့တယ် လို့ နစက ဥက္ကဋ္ဌ၊တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ဗိုလ်ချူပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပြောပါတယ်။

စက်တင်ဘာ (၇)ရက် ကြာသပတေးနေ့က နေပြည်တော်၊ ဇေယျာသီရိမြို့နယ်၊ ရေဆင်းဆည်အနီး၌ ကျင်းပပြုလုပ်တဲ့  ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး (ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) မိသားစု များ၏ စတုတ္ထအကြိမ်မိုးရာသီသစ်ပင်စိုက်ပျိုးပွဲ အခမ်းအနားမှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်က ယခုလိုထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

သစ်တောထူထပ်ပြီး အဖိုးတန်သစ်တောတွေရှိသည့် မိမိတို့နိုင်ငံကို နယ်ချဲ့ များက မတရားကျူးကျော်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီး အတိုင်းအဆမရှိ သစ်တောများကို ခုတ်လှဲယူခဲ့ကြတယ်လို့လည်းဗိုလ်ချူပ်မှူးကြီးကပြောတယ်လို့ နစကရဲ့ သတင်း   ထုတ် ပြန်ချက်မှာဖော်ပြထားပါတယ်။

သစ်တောသစ်ပင်များပြန်လည်ထူထောင် ဖြည့်တင်းခြင်း များကို မှန်မှန်ကန် ကန်ဆောင်ရွက်မှုမရှိပါက သဘာဝတရား၏ရိုက်ခတ်မှုဒဏ်ကို ခံကြရမှာဖြစ်လို့ သစ် တောများနှင့်နီးကပ်နေသည့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် သစ်ပင်သစ်တောများကို ထိန်း သိမ်းကြရေးနှင့် မြို့ပြများတွင် နေထိုင်ကြ သူများအနေဖြင့်လည်း မိမိပတ်ဝန်းကျင် စိမ်းလန်းစိုပြေမှု ရရှိစေရေးကို အမျိုးသားရေး တာဝန်တစ်ရပ်အနေဖြင့် လွှမ်းခြုံ  ဆောင်ရွက်ဖို့လိုတယ်လို့လည်း ဗိုလ်ချူပ်မှူးကြီးက ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုများကို ကြုံတွေ့နေရပြီး ယခင်   နေပြည်တော်ဒေသ၏ ရာသီ ဥတုသည် ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ပျမ်းမျှအပူချိန် ၂၆ ဒသမ ၉၇ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ခန့်သာ ရှိခဲ့ရာ ယခုအချိန်တွင် ပျမ်းမျှ အပူချိန် ၂၈ ဒသမ ၅ ဒီဂရီစင်တီ ဂရိတ်အထိ တိုးမြင့်လာတယ်လို့ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦီးစီးချုပ်က သတိပေး  ပြောဆိုပါတယ်။

၂၀၁၁ ခုနှစ်မှစပြီး သစ်ပင် စိုက်ပျိုးပွဲတွေကို နှစ်စဉ်ကျင်းပပြုလုပ်ပေးခဲ့ရာမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် တတိယအကြိမ် သစ်ပင် စိုက်ပျိုးပွဲအထိ သစ်ပင်ပေါင်း ၁၉၀,၄၇၃ ပင် စိုက်ပျိုးနိုင်ခဲ့ပြီး ရှင်သန်မှုအနေဖြင့် ၁၀၉,၈၈၅ ပင်ရှင်သန်ဖြစ်ထွန်းခဲ့တဲ့အတွက် ၅၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ ရှင်သန်ဖြစ်ထွန်းသည်ကို တွေ့ရှိရတယ်လို့လည်း နစက ဥက္ကဋ္ဌက ဆက်လက်ပြောဆိုပါတယ်။

အဲဒါကြောင့် စိုက်ပျိုးကြသည့်  သူများက ရှင်သန်မှုရှိအောင် စိုက်ပျိုးကြရန် လို  သကဲ့သို့ ထိန်းသိမ်းရန် တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့်လည်း ရာနှုန်းပြည့် ဖြစ်ထွန်းအောင် ဆောင်ရွက်ကြဖို့ကိုလည်း ဗိုလ်ချူပ်မှူးကြီးကအလေးပေးပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ယခုသစ်ပင်စိုက်ပျိုးပွဲတွင် ရတနာတန်းဝင် ကျွန်းပင် ၁၇၆၄ ပင်၊ မန်ဂျန်ရှား ၈၈၂ ပင်၊ ပိတောက် ၈၈၂ ပင် စုစုပေါင်း ၃,၅၂၈ ပင်အား စုပေါင်း စိုက်ပျိုးခဲ့ကြတယ်လို့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာဖော်ပြထားပါတယ်။

သစ်ပင်စိုက်ပျိုးပွဲသို့ နစကဥက္ကဋ္ဌနှင့်ဇနီး၊ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌနှင့်ဇနီး၊ တပ်မတော် ထိပ်တန်းနှင့် အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးများအပါအဝင် အရာရှိ၊စစ်သည်နှင့် မိသားစုဝင်များ တက်ရောက်စိုက်ပျိုးခဲ့ကြတယ်လို့ နစကရဲ့သတင်းထုတ်ပြန်ချက်အရသိရပါတယ်။

-ymg/knl

၆ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃

နစကဥက္ကဋ္ဌ၊နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချူပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ သံအမတ်ကြီး ဒေါက်တာ အမ်ဒီ မွန်ဝါဟိုစိန်းDr. Md. Monwar Hossain နှင့် မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှင်နှစ်နိုင်ငံအကြား နေရပ်စွန့်ခွာသူများ ပြန်လည်လက်ခံရေး  ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ၊ ဒေသတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက် ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကိစ္စရပ်များကိုဆွေးနွေးခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးထံ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ သံအမတ်ကြီး သည် စက်တင်ဘာ ၆ ရက် မနက်က  နေပြည်တော်ရှိ နစကဘ ဥက္ကဋ္ဌရုံး၊ သံတမန်ဆောင်ဧည့်ခန်းမ၌သူ၏ သံအမတ် ခန့်အပ်လွှာ ကို ပေးအပ်ပြီးနောက် ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာဖြစ်တယ်လို့ နစကရဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်  ချက်မှာ  ဖော်ပြထားပါတယ်။

ယင်းအပြင် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်သည် နှစ်နိုင်ငံသံတမန်ဆက်ဆံရေး၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် ရေးနှင့်ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ၊အပြန်အလှန်ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များ၊နယ်စပ်ဒေသ၌ တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုများ၊ မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်မှုများမရှိစေ ရေးနှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကိစ္စရပ်များ၊ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းမိုခါတိုက်ခတ်မှုကြောင့် ထိခိုက်ပျက်စီးမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ လက်ရှိနိုင်ငံရေးဆိုင်ရာဖြစ်ပေါ်တိုးတက်နေမှုများနှင့်စပ်လျဉ်းပြီးဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သံအမတ်ကြီးနှင့် ရင်းရင်းနှီးနှီး ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်လို့ သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။

ယင်းသံအမတ်ခန့်အပ်လွှာပေးအပ်ပွဲသို့ ကောင်စီတွဲဖက်အတွင်းရေးမှူးဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရဲဝင်းဦး၊ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန
ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီးဦးသန်းဆွေနှင့် သံတမန်ရေးရာဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးဝဏ္ဏဟန် တို့ တက်ရောက်ခဲ့ကြကြောင်းလည်းသိရှိရပါတယ်။

-ymg/knl

၅ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃

ယခုနှစ်မိုးရာသီတွင် သစ်ပင်ပေါင်း ၂၄ သန်းကျော် စိုက်ပျိုးထားပြီးဖြစ်တယ်လို့ နစက ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပြောပါတယ်။

ယနေ့ စက်တင်ဘာ (၅)ရက်က နေပြည်တော်တွင်ကျင်းပခဲ့တဲ့ တတိယအကြိမ် မိုးရာသီသစ်ပင်စိုက်ပျိုးပွဲ အခမ်းအနားတစ်ခုတွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

အဆိုပါသစ်ပင်သစ်များစိုက်ပျိုးရာတွင် နိုင်ငံပိုင်သစ်တောစိုက်ခင်းများလည်း ပါဝင်တယ်လို့သိရပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် တိုက်ခတ်ခဲ့သည့် မိုခါမုန်တိုင်းကြောင့် စစ်တွေမြို့ အပါအဝင် မုန်တိုင်းဒဏ်ခံခဲ့ရသည့် မြို့နယ် ၁၀ မြို့နယ်ကိုပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များမှ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ရန်အတွက်

သစ်ပင်စိုက်ပျိုးထိန်းသိမ်းခြင်းကို အရှိန်အဟုန်ဖြင့်‌ ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့လည်း နစက ဥက္ကဋ္ဌက ဆက်လက်ပြောကြားတယ်လို့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

ယင်းအပြင် မိုးလေဝသခန့်မှန်းချက်များအရ ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလမှ ၂၀၂၄ခုနှစ် မတ်လကာလအတွင်း . အယ်လ်နီညိုဖြစ်စဉ်များ ကြုံတွေ့ရမည်ဟုသိရှိရပါကြောင်း၊ ယခင်အတွေ့အကြုံများအရ မိုးခေါင်ရေရှားခြင်းနှင့် ပူပြင်းခြောက်သွေ့ခြင်းများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည့်အတွက် ပူပြင်းခြောက်သွေ့ ဒဏ် ခံနိုင်မှုရှိစေရေးနှင့် ရေပြတ်လပ်

မှုမရှိစေရေး ကဏ္ဍအလိုက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်သွားကြရန်လည်း လိုအပ်ပါကြောင်းလည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက သတိပေး မှာကြားခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ဖောက်လုပ်ထားရှိသည့် အဓိကလမ်းမကြီးများဖြစ်သည့် အာဆီယံလမ်းမကြီးများ၊ ရန်ကုန်-

မန္တလေး အမြန်လမ်းမကြီးနှင့် ရထားလမ်းများတစ်လျှောက် စိမ်းလန်းစိုပြည်ရန် သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ပူးပေါင်းပြီး သစ်ပင်များစိုက်ပျိုး ဆောင်ရွက်လျက်ရှိနေတယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

ယခု တတိယအကြိမ် မိုးရာသီသစ်ပင်စိုက်ပျိုးပွဲတွင် နေပြည်တော် ဒက္ခိဏခရိုင်၊ လယ်ဝေးမြို့နယ်၊

ရန်အောင်မြင်ကြိုးဝိုင်း အကွက်အမှတ်(၁၃)အတွင်း ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်လမ်း၊မိုင်တိုင်အမှတ် ၂၀၄ မိုင် ၁ ဖာလုံမှ မာရဝိဇယဘုရား အဝင်လမ်းဝဲယာတွင် ကံ့ကော်၊ ခရေ၊ ကျွန်း၊ ပိတောက် စသည့်သစ်မျိုးများအပါဝင် သစ်မျိုး ၁၅မျိုး၊ အပင်ပေါင်း ၂၅၂၀ ပင်ကို စိုက်ပျိုးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ယခုသစ်ပင်စိုက်ပျိုးပွဲတွင် နစက ဥက္ကဋ္ဌနှင့်အတူ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း၊ ကောင်စီအတွင်းရေးမှူး၊ တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး၊ ကောင်စီအဖွဲ့ဝင်များ၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့်ပုဂ္ဂိုလ်မျာနှင့် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများ၊ ဖိတ်ကြားထားသည့် ဧည့်သည်တော်ကြီးများနှင့် ဝန်ကြီး ဌာနများမှ ဌာနဆိုင်ရာအရာထမ်း၊ အမှုထမ်းများ၊ သစ်တောနှင့်ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ တက္ကသိုလ်နှင့် အခြေခံပညာကျောင်းများမှ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ၊ တာဝန်ရှိသူများက  လူထုလှုပ်ရှားမှုအသွင်ဖြင့်စိုက်ပျိုးခဲ့တာလို သတင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာဖော်ပြထားပါတယ်။

-ymg/knl

၄ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃

၂၀၂၁ ခုနှစ်က မြန်မာနိုင်ငံသို့လာရောက်ပြီး အမေရိကန်သတင်းထောက် ဒန်နီဖင်စတာကို အကျဉ်းမှ လွတ်မြောက်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည့် အမေရိကန်သံတမန်ဟောင်း ဘီလ်ရစ်ချတ်ဆန်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ စနေနေ့က ကွယ်လွန်ခဲ့တယ်လို့ အမေရိကန်မီဒီယာသတင်းတွေအရသိရပါတယ်။

သံတမန်ဟောင်း၊ကွန်ဂရက်အမတ်ဟောင်းပြီးတော့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီးနှင့် နယူးမက်ဆီကို အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတာဝန်တွေထမ်းဆောင်ခဲ့တဲ့ အသက် ၇၅နှစ်အရွယ် ရစ်ချတ်ဆန်ဟာ သူ့ရဲ့ ချတ်သမ် နွေရာသီအိမ်မှာ အိပ်ပျော်နေရင်းနှင့်ကွယ်လွန်ခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ ရစ်ချတ်ဆန်စင်တာ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ မစ်ကီ ဘာမင်းက သတင်းထုတ်ပြန်ပေးခဲ့တာပါ။

နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဟောင်းနှင့်ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အမေရိကန် သံအမတ်ကြီးဟောင်း ဘီလ်ရစ်ချတ်ဆန်ဟာ နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို  ၂၀၂၁ခုနှစ်  နိုဝင်ဘာ ၂ရက် နေ့က နစကရုံး၊သံတမန်ဆောင်ဧည့်ခန်းမတွင် တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာ အမေရိကန်သတင်းထောက် ဒင်နီဖင်စတာလွတ်မြောက်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

သူ့ရဲ့ ကျွမ်းကျင်လှတဲ့ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုအရည်အချင်းနှင့်နှစ်လိုဖွယ်ကောင်းတာတွေကြောင့် သူဟာ မြောက်ကိုရီးယား၊မြန်မာ၊ဆူဒန်၊အီရတ်၊အီရန်နှင့်ကျူးဘားနိုင်ငံတွေမှာ အောင်မြင်တဲ့ စေ့စပ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့တယ်လို့လည်း ရိုက်တာသတင်းမှာဖော်ပြထားပါတယ်။

-knl/ymg

၃ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၃

သွားတိုက်ဆေး၊ ချောကလက်၊အဝတ်လျှော်ဆပ်ပြာမှုန့်နှင့် အနံ့အသက်ပျောက်ဆေးခဲတွေစတဲ့ နေ့စဉ်လူသုံးပစ္စည်းတွေကို ယခုအခါ အမေရိကန်ရဲ့ လက်လီအရောင်းဆိုင်တွေမှာ တစ်နေ့တစ်ခြား သော့ခတ်ရောင်းချနေရတာ တိုးပွားလာနေတယ်လို့ အေအက်ဖ်ပီသတင်းကရေးသားပါတယ်။ ဒါဟာ လူနေမှုစရိတ်တွေ အမေရိကန်မှာ မြင့်တက်လာနေတာကို စားသုံးသူတွေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အတွက် အသေးအဖွဲအလစ်သုတ်တဲ့သူတွေနှင့် ဂိုဏ်းဖွဲ့ပြီး အရောင်းဆိုင်တွေမှာ အုပ်စုလိုက်အလစ်သုတ်တာတွေ များ လာတာကြောင့်ဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။

အဲဒီအလစ်သုတ်သူတွေများလာတာကြောင့်  အမေရိကန်ရဲ့ အထင်ကရ လက်လီကုန်စုံဆိုင်ကြီးတွေ ဖြစ်ကြတဲ့ ဝေါလ်မတ်နှင့် တားဂက်၊ ဆေးဆိုင်အရောင်းဆိုင်တွဲတွေဖြစ်တဲ့ စီဗွီအက်စ်နှင့် ဝေါဂရင်း၊ အိမ်အလှပြုပြင်ဆိုင်ဖြစ်တဲ့ ဟုမ်းဒီပို့တ်နှင့် ဖိနပ်ဆိုင် ဖု(တ်)လော့ကာတို့ဟာ စိုးရိမ်ပူပန်   နေကြပါ  တယ်။

“ လက်လီဆိုင်တော်တော်များများအပေါ်  ဂိုဏ်းဖွဲ့ခိုးယူကြတာနှင့် အလစ်သုတ်တာတွေ ရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုက ပိုမိုးဆိုးရွားလာနေပါတယ်” လို့ ဒစ်ခ် အားကစားပစ္စည်းလုပ်ငန်းက အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် လောရင်းဟိုဘတ်က အေအက်ဖ်ပီကိုပြောပါတယ်။

ဒုတိယလေးလပတ်ရဲ့ ကုမ္ပဏီကုန်စာရင်းမှာ အလစ်သုတ်တာတွေရဲ့ အကျိုးဆက်က အတော့်ကို သက်ရောက်နေတယ် လို့လည်း သူမကဆက်ပြောပါတယ်။

“ ဒီနှစ်ပထမငါးလမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့စတိုးဆိုင်တွေမှာ အကြမ်းဖက်မှု ဒါမှမဟုတ် အကြမ်းဖက် ခြိမ်းခြောက်မှုတွေနှင့်တွဲပြီး အလစ်သုတ်တာတွေဟာ ၁၂၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးပွားလာတယ်” လို့ တားဂက် ကုမ္ပဏီရဲ့ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် ဘရီယန်ကော်နယ်လ်ကလည်း ပြောပါတယ်။

“ ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့ဟာ လက်လီဆိုင်အလစ်သုတ်တာတွေနှင့် ဂိုဏ်းဖွဲ့အလစ်သုတ်မှုခင်းကျူးလွန် တာတွေကို လက်မခံနိုင်စရာ ပမာဏတစ်ခုအထိ ဆက်ရင်ဆိုင်နေကြရဦးမှာပဲ” လို့ သူကဖြည့်စွက် ပြောပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၈လက အတိုးနှုန်းတွေဟာ သုညနားကပ်နေရာကေန ၅.၅ ရာခိုင်နှုန်းဝန်းကျင်မြင့်တက် လာပြီး ဒါဟာ ၂၂နှစ်အတွင်း အမြင့်မားဆုံး အဆင့်ရောက်လာတာပါ။ မူဝါဒချမှတ်သူတွေဟာ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ဘယ်လိုတိုက်ဖျက်ရမယ်ဆိုတာ နည်းလမ်းရှာနေပါတယ်။

ချေးငှားစရိတ်တွေမြင့်တက်လာတာကြောင့် ကုမ္ပဏီတွေဟာ သူတို့ရဲ့ လုပ်ငန်းတွေတိုးချဲ့ဖို့ ဈေးတွေပိုကြီးလာတာနှင့်ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။စားသုံးသူတွေဟာလည်း အသုံးအစွဲကျုံလာ နေကြပါတယ်။

အမျိုးသားလက်လီလုပ်ငန်းဖက်ဒရေးရှင်းရဲ့ ၂၀၂၂ လက်လီလုပ်ငန်းလုံခြုံရေးဆန်းစစ်ချက်အရ လက်လီလုပ်ငန်းတွေဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် တစ်နှစ်တည်းမှာတင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၄.၅ ဘီလျံ ဆုံးရှုံးခဲ့ကြတယ်လို့ဆိုပါတယ်။

လက်လီလုပ်ငန်းတွေကျုံလာရတဲ့အထဲမှာ  ဝန်ထမ်းတွေခိုးတာ၊ ပစ္စည်းအလစ်သုတ်တာတွေနှင့် အုပ်ချုပ်မှု အမှားတွေကြောင့်လည်း ပါဝင်ပါတယ်။

အဲဒါတွေကြောင့် စတိုးဆိုင်တွေဟာ ဒိုးယိုပေါက်မြင်ရတဲ့ နံရံတွေကို တပ်ဆင်လာရပြီး ပစ္စည်း စင်တွေကိုလည်း သော့တွေတွဲခတ်ထားရပါတယ်။ တစ်ခါတစ်ခါဆို ရေခဲသေတ္တာနှင့်ချိန်းကြိုးတွေ တွဲချိတ်သော့ခတ်တာတွေပါလုပ်ဆောင်ကြရပါတယ်။ ပြီးတော့မင်းလမ်းတွေမှာ ဝန်ထမ်းတွေ အတွက် လူခေါ်ဘဲလ်ခလုတ်တွ ပြန့်ကျဲတပ်ဆင်ထားနေရတယ်လို့ အေအက်ဖ်ပီသတင်းမှာ ရေးသားထားပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ဒီလိုလုံခြုံမှုအစီအမံဟာ ထိရောက်တဲ့ကာကွယ်မှုမပေးနိုင်သေးပါဘူး။

ဇွန်လတုန်းက နယူးယောက်ပြည်နယ်၊ကွင်းစ်က ဝေါဂရင်း ဆိုင်ခွဲတစ်ခုမှာ ခေါင်းစွပ်ဂျာကင်   ဝတ်ထားပြီး နှာခေါင်းစည်းတပ်ထားတဲ့ အမျိုးသားတစ်ဦးဟာ ဈေးဝယ်တွေနှင့် ဝန်ထမ်းတွေ မျက်စေ့အောက်မှာတင် မီးမှုတ်စက် blowtorch ကို အသုံးပြုပြီး သော့အိမ်ကို အရည်ဖျော်ပြီး ပစ္စည်းတွေကို အိတ်ထဲထည့် ပိုက်ဆံမရှင်းဘဲ ထွက်သွားခဲ့ပါတယ်။

အချို့လက်လီဆိုင်တွေက အန္တရာယ်ပြုလာမှာကို စိုးရိမ်တဲ့အတွက် အကယ်၍ အလစ်သုတ်တာတွေတွေ့ရင် အဲဒီသူတွေကို ဘာမှ မနှောက်ယှက်နှင့်၊ရဲကိုလည်းမခေါ်နှင့်လို့ မှာထားတယ်လို့ မီဒီယာသတင်းတွေကဆိုပါတယ်။

အချို့ကတော့ ဆိုင်အချို့ကိုပိတ်ပစ်ဖို့စဉ်းစားနေကြပါတယ်။ ဂျိုင်းယန့်လုပ်ငန်းဟာ အလစ်သုတ်မှုနှင့်အကြမ်းဖက်မှုတွေ သိသိသာသာဆိုးရွားနေတဲ့ ဝါရှင်တန်က စူပါမားကက်တစ်ခုကို ပိတ်ဖို့ အတော်ကြီးကို စဉ်းစားနေပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ လုပ်ငန်းလည်ပတ်ဖို့ အတော်ခက် တယ်လို့ အဲဒီလုပ်ငန်းရဲ့ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက အေအက်ဖ်ပီကိုပြောပါတယ်။

ဝေါဂရင်းဟာ အလစ်သုတ်မှုတွေကြောင့် အမြတ်မထွက်နိုင်တော့လို့  ၂၀၂၁ ခုနှစ်တုန်းက ဆန်ဖရန်စစ္စကိုက ဆိုင်ငါးဆိုင်ကို ပိတ်ပစ်ခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီနှစ်မှာပဲ ဝေါမတ်ဟာ ဆိုင်လေးဆိုင်ပိတ်ခဲ့ရပါတယ်။

“ဒီနှစ်နည်းနည်းလျော့သွားတယ်၊မနှစ်က တိုးလာတယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံးတော့ မတူကြဘူး” လို့ ဝေါမတ်ရဲ့ ဘဏ္ဍာရေးအရာရှိချုပ် ဂျွန်ရိန်းနေက အေအက်ဖ်ပီကိုပြောပါတယ်။

လျှပ်တစ်ပြက်လုယူမှုတွေဖြစ်တဲ့ အုပ်စုလိုက် စတိုးဆိုင်ကို ဝုန်းခနဲရောက်ချလာပြီး ပစ္စည်းတွေ ရသလောက်ကောက်ထည့်ပြီးထွက်ပြေးသွာတာမျိုးတွေကိုလည်း အွန်လိုင်းမှာ ပို့စ်ရေးတင်သူတွေ ရှိနေကြပါတယ်။

ဩဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့က လော့အိန်ဂျလိမှာရှိတဲ့ နော့ဒ်စတုမ်းစတိုးဆိုင်မှာ  နှာခေါင်းစည်းတပ်ဆင်ထားတဲ့ လူ၃၀ ဦးခန့်က တန်ဖိုးကြီး ပစ္စည်းတွေ ဒေါ်လာ သုံးသိန်းဖိုးခန့်ကို အလစ်သုတ်ကာ အစောင့်ကိုလည်း စပရေးနှင့်ပက်သွားတယ်လို့ ရဲကပြောပါတယ်။

Source AFP