#World_Development
Published 8 September 2022

ကမ္ဘောဒီးယားကျေးလက်ကျောင်းတစ်ခုထဲက သီးနှံဥယျာဉ်ထဲမှာ ကလေးတွေက အသီးအရွက်များကို ချိန်တွယ်ပြီး သူတို့ရဲ့သင်္ချာစွမ်းရည်ကို လေ့ကျင့်နေကြပါတယ်။

#Yangon_Media_Group

#DailyNews
Published _ 8 September 2022

၁။ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်သူနှင့် သေဆုံးသူဦးရေတိုးလာသော်လည်း ကန့်သတ်ချက်များထုတ်ပြန်ဖို့ မရှိသေးဟုဆို

၂။ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမငြိမ်မသက်မှုများကြောင့် ကုန်သွယ်ရေးအနည်းငယ် တုံ့ဆိုင်း

၃။ လူမှုကူညီရေးအသင်းအချို့မှ အကူညီတောင်းခံလာသူများအား တတ်အားသလောက် ပြန်လှူဒါန်းပေးရန် မေတ္တာရပ်ခံထား

၄။ ကမ္ဘောဒီးယားကျောင်းများတွင် ကလေးများကို သီးနှံစိုက်ပျိုးရေးအတတ်ပညာများ သင်ကြားပေးလျက်ရှိ ... အစရှိတဲ့ သတင်းတွေကို တင်ဆက်ပေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

#Yangon_Media_Group

Published 8 Sept 2022

မစ္စတာ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ဟာ အမေရိကန်ရဲ့ (၄၆) ဦးမြောက်သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူအပြီး ပထမဦးဆုံးသမ္မတအဖြစ်တက်ရောက်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ထိပ်သီးခုနှစ်နိုင်ငံညီလာခံ (G-7) မှာ အမေရိကန်ရဲ့ အရင်းနှီးဆုံး မဟာမိတ်များကို ' အမေရိကန် ပြန်လာပြီ ' ဆိုပြီး ယုံကြည်ချက်ရှိရှိ ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ယခုအချိန်မှာတော့ ၎င်းတို့ထဲက တော်တော်များဟာ မျက်မှောက်ခေတ် အမေရိကန်ရဲ့ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကြောင့် ဒီဘူတာဆီသို့ပဲ ပြန်ဆိုက်နေပြီလားဆိုပြီး စိုးရိမ်ပူပန်နေကြတယ်လို့ AP သတင်းတစ်ခုမှာ ဖတ်လိုက်ရပါတယ်။ ဘာကြောင့်ပါလဲ။

ယခုနှစ် ဇွန်လ၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ဘေဗားရီရန်တောင်တန်းဒေသ (Bavarian Alps) မှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်စီးပွားရေးကို ဦးဆောင်ထားသူများ G-7 ထိပ်သီးခေါင်းဆောင်များနှင့်တွေ့ခဲ့စဉ်မှာတော့ သမ္မတဘိုင်ဒင်ဟာ နိုင်ငံတွင်း အစုအလိုက်အပြုံအလိုက်ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်မှုများ၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရအကာအကွယ်ပေးထားသော ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်းကိုပယ်ဖျက်လိုက်တဲ့ တရားရုံးချုပ်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်စတဲ့ နိုင်ငံရေးမငြိမ်မသက်မှုများရဲ့ ပြည်တွင်းရေးဝန်စည်စလွယ်များကိုပါ သူနှင့်အတူတစ်ပါတည်း သယ်ဆောင်လာခဲ့ဟန်တူပါတယ်။ မကြာသေးခင် တစ်နှစ်အကျော်က သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရှုံးနိမ့်အပြီး သူ့ကို ထောက်ခံသူများက အမေရိကန်လွှတ်တော်အဆောက်အဦကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် စီးနင်းခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ (၆) ရက်နေ့ ဖြစ်ရပ်ဟာ လွန်စွာမှ အကျည်းတန်လှလွန်းပြီး နိုင်ငံရေးရန်ပွဲတွေ ဖြစ်လာနေပြီဆိုတဲ့ သတိပေးခေါင်းလောင်းသံဆိုရင်လည်း မမှားပါဘူး။ ဒါကြောင့် အမေရိကန်ရဲ့ အကောင်းဆုံးနေ့ရက်များရောက်လာမည်ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာလည်း ယုံကြည်ဖို့ ပိုခက်ခဲလာပြီး နောက်ထပ် စိတ်ဓာတ်ကျဖွယ် အကြောင်းပြချက်များအနက် စီးပွားရေးဖိအားဟာလည်း လူမှုရေးတင်းမာမှုများကို လှုံ့ဆော်ပေးနေပါတယ်။

အမေရိကားဟာ အခြားအခြားသော နိုင်ငံများမှ ရွှေ့ပြောင်းလာသူများအဖို့ အိပ်မက်နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းအမြင့်မားဆုံးနိုင်ငံတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ အကဲဆတ်လှတဲ့ ပြည်တွင်းရေးမတည်ငြိမ်မှုများ၊ ယိုယွင်းလာတဲ့ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်း သွေဖယ်မှုများ၊ အထူးသဖြင့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှု၊ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုနဲ့ ကြွေးမြီပြသနာတွေကို ယနေ့မျက်မှောက်ခေတ်မှာ ရင်ဆိုင်ခံစားနေရတာကို ကမ္ဘာ့သတင်းမီဒီယာတွေမှတဆင့် သိမြင်လာနေကြရပါတယ်။

ဒါတွေဟာ လက်ရှိသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်အစိုးရအတွက် ရတက်မအေးစရာ စိန်ခေါ်မှုတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

လက်နက်(သေနတ်) ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပြဌာန်းချက်နှင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ

လူဦးရေ သန်းပေါင်း (၃၃၀) ကျော် မှီတင်းနေထိုင်လျက်ရှိတဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ပြည်တွင်းရေးမတည်ငြိမ်မှုများအနက် သေနတ်ဖြင့် မထင်ရင်မထင်သလို အစုလိုက်အပြုံလိုက်ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခံရမှုအခြေအနေဟာဆိုးရွားလွန်းလှပါတယ်။ မှတ်တမ်းများအရ အမေရိကန်ဟာ အခြားသော လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ရရှိတဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအကြားမှာလည်း ဖြစ်ပွားမှုအကြိမ်ရေအများဆုံးဖြင့် ပြိုင်စံရှားရပ်တည်လျက်ရှိနေပါတယ်။

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း (၅၀) ကျော်ကာလအတွင်းကို အခြေအနေကို မဖော်ပြဘဲနှင့်တောင် ယခုနှစ် ၂၀၂၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လကုန်အထိအတွင်းမှာပဲ ပြည်ထောင်စုတစ်ဝှမ်းလုံး အစုလိုက်အပြုံလိုက် သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်ခံရမှုအရေအတွက်ပေါင်းဟာ (၄၇၁) ကြိမ်အထိရှိနေပြီး အဲဒိအထဲမှာ သေနတ်သမားအပါအဝင် ပြည်သူ (၅၀၆) ဦးဟာ အသက်ခန္ဓာစွန့်ခွာခဲ့ရသလို လူပေါင်း (၁၉၆၂) ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တယ်လို့ လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့ရပါတယ်။ ယခုနှစ် ပစ်ခတ်မှုတွေအနက် စာသင်ကျောင်းနဲ့ တက္ကသိုလ်မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တာ အကြိမ်ရေ (၃) ကြိမ်ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလို မမျှော်မှန်းနိုင်သော ကြေကွဲဖွယ်ဖြစ်ရပ်များအပေါ် အမေရိကန်ရဲ့ မဟာမိတ်ဘက်နိုင်ငံများက ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်လျက်ရှိပြီး ပြစ်တင်ရှုတ်ချနေကြပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ယခုနှစ် ဇူလိုင်လအတွင်းမှာလည်း ကော်လိုရာဒိုပြည်နယ်၊ ဒန်ဗာမြို့မှာနေထိုင်တဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ' မခိုင် ' ဆိုသူ  လူမှုအသင်းအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်အမျိုးသမီးတစ်ဦးဟာ သေနတ်သမားတစ်ဦးရဲ့ ရက်စက်စွာ ရမ်းသမ်းပစ်ခတ်မှုမှာ ကြက်ကလေး၊ ငှက်ကလေး သေသလို အသက်ပေးခဲ့ရပါတယ်။ ဖြစ်ဖြစ်ချင်းမှာ သူမရဲ့ သားဖြစ်သူက 911 ကို (၅) ကြိမ်ဖုန်းခေါ်ဆိုခဲ့သလို အိမ်နီးချင်းတွေကလည်း အကူအညီရဖို့ အကြိမ်ကြိမ်ဖုန်းခေါ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဖုန်းဖြေကြားခြင်းမရှိဘဲ လျစ်လျူရှုခံခဲ့ရပါတယ်။

ဒါဟာ အမေရိကန်ရဲ့ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းနဲ့ တန်းတူညီမျှမှုအပေါ် မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ မိတ်ဘက်နိုင်ငံတွေအကြားမှာ အမေရိကန်ရဲ့ လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်အပေါ် စိုးရိမ်မှုတွေလည်းကြီးမားလာနေပါတယ်။

ဒီလိုမျိုး ပြသနာတွေတင်မကဘဲ အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ လူ့အခွင့်အရေးစံချိန်စံနှုန်းတွေကိုပါ တစ်ဖြည်းဖြည်းချင်း ရိုက်ချိုးလာနေတယ်လို့ ဝေဖန်မှုတွေလည်းရှိနေပြန်ပါတယ်။ ထင်ရှားတဲ့အကြောင်းတစ်ခုကတော့ ပြည်နယ်အစိုးရအား ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်းကိုတားမြစ်ခွင့်ပြုလိုက်တဲ့ အထက်တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် အချို့သော အမေရိကန်ရဲ့ အနီးစပ်ဆုံး မိတ်ဖက်များထံမှ နောက်ထပ်စွပ်စွဲရှုတ်ချမှုအသစ်များကို မြင်တွေ့လာရပြီး နိုင်ငံကို စိုးရိမ်ပူပန်မှုများတိုးပွားလာအောင်လည်း မီးမွှေးပေးသကဲ့သို့ဖြစ်ခဲ့တယ်လို့သုံးသပ်မှုတွေရှိလာပါတယ်။

စီးပွားရေးကျဆင်းမှုဝဲဂယက်နှင့်သမ္မတဘိုင်ဒင်၏စိန်ခေါ်မှုများ

ပြည်တွင်းရေးမတည်ငြိမ်မှု၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုအပါအဝင် ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများ ဆိုးရွားစွာကျဆင်းနေခြင်းစတဲ့ ပြသနာများကြားကပင် အမေရိကန်ဟာ စီးပွားရေးကျဆင်းမှု ဝဲဂယက်ထဲ တဖြည်းဖြည်းချင်း မြုပ်ဆင်းနေပြန်ပါတယ်။

ဇွန်လ (၁၇) ရက်၊ သောကြာနေ့က ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ နောက်ဆုံး IBD/TIPP စီးပွားရေးအကောင်းမြင်ညွှန်ကိန်း (Economic Optimism Index) ရဲ့ စစ်တမ်းမှာ အမေရိကန်ဟာ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုတစ်ခုအတွင်း ဝင်ရောက်နေပြီလို့ နိုင်ငံသား ထက်ဝက်ကျော်က ယူဆကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ အဲဒိစစ်တမ်းအရ အမေရိကန်နိုင်ငံသား (၅၃) ရာခိုင်နှုန်းကျော်က စီးပွားရေးကျဆင်းမှုတစ်ခုအတွင်း သွားနေကြောင်း ယူဆကြပြီး (၂၅) ရာခိုင်နှုန်းက သူတို့ သေချာမသိဘူးလို့ ပြောဆိုကြပါတယ်။ (၂၀) ရာခိုင်နှုန်းကတော့ အမေရိကန်ဟာ စီးပွားရေးကျဆင်းခြင်းမရှိဘူးလို့ ယုံကြည်နေကြပါတယ်။

မရေရာမှုကြားကပင် ပြီးခဲ့တဲ့လများအတွင်း စီးပွားရေးအပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများက သိသိသာသာ မြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာကျော်သတင်းစာ နယူးစ်ဝိခ် (News Week) ရဲ့အဆိုအရ မေလတုန်းက အမေရိကန်နိုင်ငံသားထက်ဝက်အောက်ဖြစ်တဲ့ (၄၈) ရာခိုင်နှုန်းက စီးပွားရေးကျဆင်းနေတယ်လို့ဆိုသော်လည်း (၂၃) ရာခိုင်နှုန်းကတော့ အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ စီးပွားရေးကျဆင်းခြင်းမရှိဘူးလို့ သိရှိရပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စီးပွားရေးအင်အားကြီးမားတယ်ဆိုတဲ့ အမေရိကန်ဟာ ကြွေးမြီပြသနာများကို ရင်ဆိုင်နေရသလို ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းဟာလည်း နှစ်ပေါင်း (၄၀) ကျော်မှာ မျှော်မှန်းတာထက်ကို မြင့်တက်နေပါတယ်။ ယခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ အမေရိကန်ရဲ့ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းဟာ (၈.၅) ရာခိုင်နှုန်းကို ရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဇွန်လ (၁၆) ရက်၊ ကြာသပတေးနေ့မှာ အမေရိကန်စတော့ဈေးကွက်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Dow Jones Average ဟာ တစ်နှစ်ခွဲအတွင်း ၃၀,၀၀၀အောက် ပထမဆုံးအကြိမ် ကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။

အဲဒိသီတင်းပတ်အတွင်း အမေရိကန်ဟာ ကာလအတန်ကြာဈေးကျဆင်းသည့် (ဈေးကွက်အခေါ် - Bear Market) တစ်ခုအတွင်းသို့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ် ဝင်ရောက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ယင်းမှာ အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ရဲ့ သမ္မတရာထူးကာလအတွင်း ပထမဆုံး Bear Market ဖြစ်ပါတယ်။ စတော့ရှယ်ယာဈေးကွက်တစ်ခုဟာ ရှည်ကြာသောကာလတစ်ခုအတွင်း အနည်းဆုံး ၂၀% ကျဆင်းတဲ့အခါ "Bear Market" ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို အသုံးပြုပြီး ယင်းသည် စီးပွားရေးကျဆင်းမှုတစ်ခုကို အချက်ပြတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံအနေနဲ့ ဘိုင်ဒင်ရဲ့ စီးပွားရေးကိုင်တွယ်နိုင်စွမ်းကိုလည်း စိုးရိမ်ပူပန်နေကြပြီဖြစ်ကာ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီဝင်များကပင် ဘိုင်ဒင်အပေါ် ယုံကြည်မှုမရှိကြပေ။ (၄၅) ရာခိုင်နှုန်းကသာ သမ္မတကို အကောင်းမြင်ကြပြီး ဤသည်မှာ မနှစ်က ယခုအချိန် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီဝင် (၈၀) ရာခိုင်နှုန်းက ဘိုင်ဒင်သည် စီးပွားရေးကို ကောင်းစွာကိုင်တွယ်နေတယ်လို့ ထင်မြင်ခဲ့ကြခြင်းကနေ သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

စစ်တမ်းများအရ ရီပတ်ဘလစ်ကန်ပါတီဝင် (၁၀) ယောက်မှာ (၈) ယောက်ကျော်၊ တစ်သီးပုဂ္ဂလ (၁၀) ယောက်မှာ (၆) ယောက်နီးပါးက ဘိုင်ဒင်ကို စီးပွားရေးကျရှုံးသောအဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြကြောင်း လေ့လာသိရှိရပါတယ်။

ဤအရေအတွက်များကြောင့် ရီပတ်ဘလစ်ကန်ပါတီက အောက်လွှတ်တော်ကို ပြန်လည်ရယူရန် ရည်ရွယ်ထားတဲ့ နိုဝင်ဘာလကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ လွှတ်တော်အမတ်နေရာများကို များနိုင်သမျှများအောင် တတ်နိုင်သမျှ ထိန်းထားရန်မျှော်လင့်နေကြတဲ့  ဒီမိုကရက်များအတွက် အခက်အခဲများပင် ဖြစ်တယ်လို့ သုံးသပ်ရပါတယ်။

မကြာသေးမီကထွက်ရှိလာတဲ့ စစ်တမ်းများအရ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှင့် ဈေးနှုန်းမြင့်တက်ခြင်းဟာ အမေရိကန်အများစုအတွက် ထိပ်တန်းပြဿနာတစ်ခုဖြစ်ကြောင်းဖော်ပြထားပါတယ်။ အမေရိကန် (၁၀) ယောက်မှာ (၈) ယောက်ကျော်က ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲများတွင် သူတို့ ဘယ်လိုမဲပေးမည်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ကြတဲ့နေရာမှာ စီးပွားရေးဟာ အဓိကပြဿနာတစ်ခုဖြစ်လာလိမ့်မယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ကြပါတယ်။

ဒါ့အပြင် စီးပွားရေးအခြေအနေဟာ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲပြီးနောက် စိုးရိမ်စရာအဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေဦးမယ်ဆိုရင် ဘိုင်ဒင်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲ ပြန်လည်အနိုင်ရနိုင်ခြေဟာ ပို၍ခက်ခဲနိုင်ချေရှိမယ်လို့ ထင်မြင်ယူဆမိပါတယ်။

"၂၀၂၄ ခုနှစ်မှာ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုဟာ နည်းနည်းလေးတောင် ကောင်းမလာဘူးဆိုရင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီဝင်တွေဟာ ငွေကြေးအရဖိအားများနေတဲ့ မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ ဆန့်ကျင်မှုကို ရင်ဆိုင်ရတော့မှာပါ" ဆိုပြီး ဟူးစတန်တက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပါမောက္ခတစ်ဦးဖြစ်သူ ဘရန်ဒန် ရော့တင်ဟောက်စ်က ယခင်က နယူးစ်ဝိခ်သတင်းစာကို ပြောကြားခဲ့ဖူးပါတယ်။

"ဒါဟာ လက်ရှိပါတီအတွက် ဘယ်တော့မှ ကောင်းတဲ့အနေအထား မဟုတ်ပါဘူး" လို့ သူက ပြောပါတယ်။

အမေရိကန်ပြန်လာမှာလား

မစ္စတာ ဂျိုးဘိုင်ဒင်ဟာ အမေရိကန်ရဲ့ (၄၆) ဦးမြောက်သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူအပြီး မနှစ်က သူ ပထမဦးဆုံးသမ္မတအဖြစ်တက်ရောက်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ထိပ်သီးခုနှစ်နိုင်ငံညီလာခံ (G-7) မှာ အမေရိကန်ရဲ့ အရင်းနှီးဆုံး မဟာမိတ်များကို ' အမေရိကန် ပြန်လာပြီ ' ဆိုပြီး ယုံကြည်ချက်ရှိရှိ ပြောကြားခဲ့ဖူးပါတယ်။

ယခုအချိန်မှာတော့ ၎င်းတို့ထဲက တော်တော်များဟာ အမေရိကန်ဟာ ဒီဘူတာဆီသို့ပဲ ပြန်ဆိုက်နေပြီလားဆိုပြီး စိုးရိမ်ပူပန်နေကြတယ်လို့ AP သတင်းတစ်ခုမှာ ဖတ်လိုက်ရပါတယ်။ ဘာကြောင့်ပါလဲ။

သမ္မတဖြစ်ပြီးတစ်နှစ်အကြား အမေရိကန်ရဲ့ ဦးဆောင်မှုကို ပြည်သူအများစုက အလေးထားခဲ့ကြတယ်ဆိုပေမယ့် မငြိမ်မသက်မှုလမ်းကြောင်းဆီသွားနေတဲ့ မျက်မှောက်ခေတ် အမေရိကန်ရဲ့ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကြောင့် အဲဒိလိုအမြင်မျိုးကို ကြီးမားစွာဆန့်ကျင်နေပြီလို့ ယူဆမိပါတယ်။

ယခုနှစ် ဇွန်လ၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ၊ ဘေဗားရီရန်တောင်တန်းဒေသ (Bavarian Alps) မှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်စီးပွားရေးကို ဦးဆောင်ထားသူများ G-7 ထိပ်သီးခေါင်းဆောင်များနှင့်တွေ့ခဲ့စဉ်မှာတော့ သမ္မတဘိုင်ဒင်ဟာ နိုင်ငံတွင်း အစုအလိုက်အပြုံအလိုက်ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်မှုများ၊  ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရအကာအကွယ်ပေးထားသော ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်းကိုပယ်ဖျက်လိုက်တဲ့ တရားရုံးချုပ်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်စတဲ့ နိုင်ငံရေးမငြိမ်မသက်မှုများရဲ့ ပြည်တွင်းရေးဝန်စည်စလွယ်များကိုပါ သူနှင့်အတူတစ်ပါတည်း သယ်ဆောင်လာခဲ့ဟန်တူပါတယ်။

.

သမ္မတဘိုင်ဒင်ဟာ အမေရိကန်ရဲ့ ပြသနာများစွာကို စိန်ခေါ်မှုများစွာနဲ့ ထမ်းပိုးနေရသလို တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ နိုဝင်ဘာလကြားဖြတ်ရေးကောက်ပွဲများအတွက် တကျော့ပြန် ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်ကို ယှဉ်ပြိုင်ရဖို့ကလည်း ရှိနေပါတယ်။

ယခင်သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့်ရဲ့ ကမ္ဘာကျော်ရေပန်းစားခဲ့တဲ့ "အမေရိကန်သာပထမ" စကားလုံးကို လက်ရှိ သမ္မတဂျိုးဘိုင်ဒင်ရဲ့ ' အမေရိကန်ပြန်လာပြီ ' က ဘယ်လောက်အထိ လွှမ်းမိုးနိုင်ခဲ့ပြီလဲ။

ဒီနေရာမှာ တစ်ခုရှိတာက ကိစ္စရပ်အကြောင်းအချင်းအရာအမျိုးမျိုးမှာ G-7 နိုင်ငံအများစုဟာ အမေရိကန်ထက်ပို၍ လစ်ဘရယ်ဆန်လေ့ရှိကြပါတယ်။ ဘိုင်ဒင်ကို သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်မှုအပြီး သမ္မတဒုတိယသက်တမ်းကို ဆုံးရှုံးလိုက်ရတဲ့ ထရမ့်ရဲ့ ကပြောင်းတိကပြောင်းပြန်စုံစမ်းစစ်ဆေးခြင်းတွေဟာ ပြည်သူများအကြား စိတ်ရှုပ်စရာတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး နိင်ငံရေးစနစ်တည်ငြိမ်တယ်ဆိုတဲ့ ဝါရင့်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတစ်ခုအပေါ် သမ္မတဘိုင်ဒင်ပြောခဲ့တဲ့ " အမေရိကန်ပြန်လာပြီ " ဆိုတဲ့ သတင်းစကားဟာ မဟာမိတ်နိုင်ငံများမှ နိုင်ငံသားများအနေဖြင့် နေ့စဉ်နေ့တိုင်း ပြန်လည်စိစစ်တွေးတောလိုစိတ်များ အသစ်ထပ်မံပေါ်ပေါက်နေမှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရတယ်ဆိုတာ မမှားပါဘူး။

မကြာသေးခင် တစ်နှစ်အကျော်က သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်လ်ထရမ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရှုံးနိမ့်အပြီး သူ့ကို ထောက်ခံသူများက အမေရိကန်လွှတ်တော်အဆောက်အဦကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် စီးနင်းခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ (၆) ရက်နေ့ ဖြစ်ရပ်ဟာ လွန်စွာမှ အကျည်းတန်လှလွန်းပြီး နိုင်ငံရေးရန်ပွဲတွေ ဖြစ်လာနေပြီဆိုတဲ့ သတိပေးခေါင်းလောင်းသံဆိုရင်လည်း မမှားပါဘူး။

ဒါကြောင့် အမေရိကန်ရဲ့ အကောင်းဆုံးနေ့ရက်များရောက်လာမည်ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာလည်း ယုံကြည်ဖို့ ပိုခက်ခဲလာပြီး နောက်ထပ် စိတ်ဓာတ်ကျဖွယ် အကြောင်းပြချက်များအနက် စီးပွားရေးဖိအားဟာလည်း လူမှုရေးတင်းမာမှုများကို လှုံ့ဆော်ပေးနေပါတယ်။

အမေရိကန်ရဲ့ (၁၆) ဦးမြောက်သမ္မတ အေဗရာဟင်လင်ကွန်းက ပြောစကားတစ်ခုရှိပါတယ်။ သူဟာ အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ်ကို အဆုံးသတ်ပေးသူ၊ ကျွန်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်းပေးသူစတဲ့ ဂုဏ်ဒြပ်များဖြင့် ထင်ရှားသူတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။

သူပြောဆိုခဲ့တာကို အနှစ်ချုပ်ပြန်ကြားရမယ်ဆိုရင် အောက်လွှတ်တော်နှင့် အထက်လွှတ်တော်တို့ဟာ မျှတစွာ မရပ်တည်နိုင်ဘူးဆိုရင် နောင်အနာဂတ်မှာ မူမမှန်တဲ့ နိုင်ငံရေးရှုပ်ထွေးမှုတွေကို ဖိတ်ခေါ်သလို ဖြစ်နေလိမ့်မယ်ဆိုတာပါ။ ဒါဟာ မျက်မှောက်ခေတ် အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ အခင်အကျင်းကို အမျှော်အမြင်ရှိရှိ ထောက်ရှုခဲ့တာပါဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒါဟာ သမ္မတကြီးအေဗရာဟင်လင်ကွန်းရဲ့ စေတနာစကားဖြစ်ပြီး သူက ယခုအမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ အခင်းအကျင်းကို ကြိုမြင်ပါတယ်။

နှစ်ကာလများစွာ ဖြတ်သန်းပြီးနောက်  အမေရိကန်လွတ်လပ်ရေးနေ့ဟာ (၂၄၆) ကြိမ်တောင် တိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ သတင်းအရင်းမြစ်များရဲ့ ဖော်ပြချက်အရ နိုင်ငံသားတွေဟာ ယခုအချိန်အထိ အမေရိကန်ဟာ ဘာကို ကိုယ်စားပြုနေသလဲဆိုပြီး ဝိရောဒိ ကွဲပြားလျက်ရှိနေပါတယ်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ အမေရိကန်ဟာ အမေရိကန်ပဲ ဖြစ်နေဦးမှာ ဖြစ်ပြီး သူ့ရဲ့ ရှိရင်းစွဲ ပြည်တွင်းရေးပြသနာများနဲ့ နိုင်ငံတကာစိန်ခေါ်မှုတွေကို အမြစ်မတွယ်အောင် လုပ်ဆောင်သွားဖို့ အချိန်တန်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။

ထွန်းသစ်နိုင်

(ကိုးကား- နိုင်ငံတကာသတင်းများ)

Published 8 Sept 2022

ထိပ်တန်းအစိုးရအရာရှိကြီးတစ်ဦးကို ပြောင်လှောင်တာလို့ အများမြင်ထားတဲ့ လူကြည့်များဗွီဒီယိုတစ်ခုကြောင့် နာမည်ကြီးသွားတဲ့ ဗီယက်နမ်က ခေါက်ဆွဲသည်တစ်ဦးကို ဖမ်းဆီးလိုက်တယ်လို့ရဲကပြောပါတယ်။ဒါဟာ ဗီယက်နမ်ရဲ့ ကွန်မြူနစ်အစိုးရက သူ့အပေါ်ဝေဖန်သူတွေကို နောက်ဆုံးနှိမ်နှင်းမှုတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်လို့ ရိုက်တာကရေးပါတယ်။

ဒါနန်းမြို့မှာ  အမဲသားခေါက်ဆွဲဆိုင်ကလေး ဖွင့်ထားတဲ့ အသက် ၃၈နှစ်အရွယ် ဘွီတွမ်လမ်းကို  အာဏာရပါတီရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်နှင့်မူဝါဒတွေကို ထင်ယောင်ထင်မှားဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို အွန်လိုင်းတင်ပြီး နိုင်ငံတော်ကို ဆန့်ကျင်ဝါဒဖြန့်တယ်လို့ စွပ်စွဲပြီး သူ့ကို ဖမ်းဆီးခဲ့တာလို့ ရဲတပ်ဖွဲ့က သတင်းထုတ်ပြန်ပါတယ်။

ဘယ်ကိစ္စနှင့်ဆိုတာတော့ အတိအကျပြောမထားပါဘူး။

၂၀၂၁ခုနှစ်မှာ ဗီယက်နမ်ရဲ့ အာဏာတန်ခိုးထွားတဲ့ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဝန်ကြီးဟာ လန်ဒန်က စားသောက်ဆိုင်တစ်ဆိုင်မှာ တူရီကီစားဖိုမှူးရဲ့ ရွှေမံထားတဲ့ အမဲသားကင်စားနေတဲ့ ဗွီဒီယိုပေါ်ထွက်လာပြီးနောက် သူဟာ ဟိတ်ဟန်များပြီး ကျော်ကြားလှတဲ့ စားဖိုမှူး နတ်ရက် ဂိုဆီ ဒါမှမဟုတ် Salt Bae ပုံစံဖမ်းပြီး  သူ့ကိုယ်သူ ဗွီဒီယိုရိုက်ခဲ့တဲ့အတွက်  ရဲက သူ့ကို ဆင့်ခေါ်တာခံခဲ့ရပါတယ်။

“ လမ်း နိုင်ငံတော်ဆန့်ကျင်တဲ့ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတော်တော်များများမှာ အဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်တယ်”လို့ ရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ခေါင်းဆောင်တွေနှင့်သူတို့ရဲ့ ဂုဏ်ူသိက္ခာ‌ေကို စော်ကားမော်ကား လုပ်တာတွေမပြုလုပ်ဖို့ အာဏာပိုင်တွေက သူ့ကို ထပ်ခါထပ်ခါသတိပေးခဲ့ပါတယ်လို့ ရဲတပ်ဖွဲ့ကပြောပါတယ်။

သူ့ကိုဆင့်ခေါ်စဉ်က လမ်းက ဝန်ကြီးကို တစ်ပွဲကို ဒေါ်လာ ၂၀၀၀အထိ ရောင်းတဲ့ အသားကင်နှင့်ပတ်သက်လို့ လှောင်ပြောင်တာမဟုတ်ဘူးလို့ ငြင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

နယူးယောက်အခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့် အဖွဲ့က လမ်းကို ချက်ခြင်းလွှတ်ပေးဖို့ နှင့် သူတို့ရဲ့အမြင်ကိုဖော်ပြနေတဲ့ ပြည်သူတွေကိုဖမ်းဆီးတာတွေရပ်ဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။

“ လှောင်ပြောတာဟာ ခံစားချက်ကိုဖော်ပြတဲ့ တရားဝင်ပုံစံတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဒါကို ရာဇဝတ်မှုလို့ မသတ်မှတ်သင့်ဘူး” လို့ အဲဒီအဖွဲ့ရဲ့ ဒုတိယ အာရှညွှန်ကြားရေးမှူး ဖီးလ်ရောဘင်ဆန်ကပြောပါတယ်။

Source: Reuters

#Vietnam_Politics

#Bui_Tuan_Lam

#Salt_Bae

#World_Health
Published 8 September 2022

ဓာတ်ဆီဒီဇယ်ဆီများ လောင်ကျွမ်းခြင်းကနေ ထွက်လာတဲ့လေထုညစ်ညမ်းမှုက အမျိုးသမီးတွေကို ပိုပြီးဒုက္ခပေးနိုင်ကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိထားပြီး ဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းအရင်းကိုတော့ သေချာမသိကြသေးပါဘူး။

အမျိုးသမီးတွေက လေထုညစ်ညမ်းမှုနဲ့တွေ့တဲ့အခါ အမျိုးသားတွေနဲ့ယှဉ်ရင် ပရိုတိန်းပစ္စည်း ၉၀ ကျော်ထွက်ရှိကာ လေထုညစ်ညမ်းမှုကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ရင်ကြပ်ရောဂါ၊ အဆုတ်လမ်းကြောင်းပိတ်ရောဂါများ ဖြစ်နိုင်ချေပိုများပါတယ်။

ဒီပရိုတိန်းတွေက နှလုံးရောဂါ၊ သွေးခဲခြင်းမျိုးအခြေအနေတွေမှာ ပါဝင်တဲ့ပစ္စည်းတွေဖြစ်ပြီး ညစ်ညမ်းတဲ့လေထုကိုရှူမိတဲ့လူတွေအားလုံးမှာ အဆုတ်ကို ထိခိုက်စေပါတယ်။

အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါတွေက အမျိုးသားတွေထက် အမျိုးသမီးတွေမှာ ပိုဖြစ်လေ့ရှိတာသိထားကြပေမယ့် အကြောင်းအရင်းကိုတော့ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ သေချာမသိကြပါဘူး။

ထိုလေ့လာမှုအတွက် ကျန်းမာရေးကောင်းပြီး ဆေးလိပ်မသောက်တဲ့ အမျိုးသား ၅ ဦးနဲ့ အမျိုးသမီး ၅ ဦးတို့ကို လေ့လာခဲ့ကြပါတယ်။

သူတို့ကို အချိန် ၄ နာရီကြာအောင် သန့်စင်တဲ့လေရှူခိုင်းပြီး နောက်ထပ် ၄ နာရီကို ဒီဇယ်အိတ်ဇောငွေ့ပါတဲ့ လေကိုရှူခိုင်းခဲ့ပါတယ်။

လေထုအမှုန်ပါဝင်မှု PM 2.5 ကိုအခြေခံကာ လေထုညစ်ညမ်းမှုအတိုင်းအတာကို ၃ မျိုးခွဲခြားလိုက်ပါတယ်။

၂၄ နာရီအကြာမှာ သူတို့ထံမှ သွေးနမူနာများရယူခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီအခါ အမျိုးသမီးတွေဟာ အမျိုးသားတွေထက် ကွဲပြားတဲ့ပရိုတိန်း ၉၀ ကိုတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဒီလိုမျိုး ပရိုတိန်းတွေများပြားလာခြင်းက နှလုံးပြဿနာများနဲ့ ခုခံအားထိခိုက်မှုများ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

အမျိုးသားတွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေက လေထုညစ်ညမ်းခြင်းကို တုံပြန်ပုံတွေကို သိဖို့လိုအပ်နေပြီး အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါများကို ကာကွယ်ခြင်း၊ ရောဂါရှာဖွေခြင်း၊ ကုသခြင်းတိုပါ သိရှိဖို့လိုအပ်နေပါတယ်လို့ ဒေါက်တာ'နီးလ်အော်ဖာမူခါဂျီ'က ရှင်းပြပါတယ်။

လေထုညစ်ညမ်းခြင်းက ရင်ကြပ်၊ အဆုတ်ကင်ဆာ၊ နာတာရှည်အဆုတ်ရောင်ရောဂါများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်တဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းတစ်ခုပါ။

မော်တော်ယာဉ်များမှ လောင်စာလောင်ကျွမ်းရာကထွက်လာတဲ့ အခိုးအငွေ့တွေက လေထုညစ်ညမ်းရခြင်း အဓိကတရားခံဖြစ်ပြီး အဓိကလမ်းမကြီးတွေနဲ့ ကားသွားကားလာများတဲ့ လမ်းတွေအနီးနားမှာ နေထိုင်တဲ့သူတွေဟာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရောဂါများ ပိုဖြစ်နိုင်ကြောင်း သိရှိရပါတယ်။

Source: Daily Mail
#Yangon_Media_Group

#World_Technology
Published 8 September 2022

စက်တင်ဘာ ၇ ရက်နေ့(ဗုဒ္ဓဟူးနေ့)က Apple ထုတ်ကုန်ပစ္စည်းအသစ်များကို မိတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။

ငွေကြေးဖောင်းပွမှုတွေနဲ့ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းကွင်းဆက်ပြဿနာများ ရှိနေပေမယ့် နောက်ဆုံးထုတ်လုပ်ခဲ့တဲ့ ပစ္စည်းမော်ဒယ်လ်တွေနဲ့ ဈေးနှုန်းကွာခြားမှုမရှိလှသလို သင့်တင့်မျှတတဲ့ဈေနှုန်းနဲ့ ပရီမီယမ်ဒီဂျစ်တယ်လက်ပတ်နာရီကိုလည်း ပြသခဲ့ပါတယ်။

ကုမ္ပဏီတည်ရှိရာ ကယ်လီဖိုးနီးယားရုံးချုပ်မှာ မိနစ် ၉၀ ကြာ မိတ်ဆက်ရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ခဲ့ပြီး SIM ကဒ်မလိုအပ်တဲ့ နည်းပညာအသစ်အကြောင်းကိုလည်း ထည့်သွင်းပြသသွားပါတယ်။

စင်္ကာပူမှ ဝယ်သူများအတွက် iPhone 14 128GB အတွက် စင်္ကာပူဒေါ်လာ ၁,၂၉၉ မှစတင်ကာ ဖုန်းမျက်နှာပြင်ပိုကျယ်တဲ့ iPhone 14 Plus ကတော့ ၁,၄၉၉ ဒေါ်လာမှစပါတယ်။

128GB မှ 1TB အထိရွေးချယ်စရာရှိတဲ့ Pro version ကတော့ ၁,၆၄၉ ဒေါ်လာမှစပြီး Pro Max ကတော့ ၁,၇၉၉ ဒေါ်လာအနည်းဆုံးရှိပါတယ်။

ကြိုတင်မှာယူမှုများကို စင်္ကာပူစံတော်ချိန် သောကြာနေ့ ည ၈ နာရီမှဖွင့်လှစ်မှာဖြစ်ပြီး iPhone 14 နဲ့ Plus version တွေကိုတော့ စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်နေ့နဲ့ အောက်တိုဘာ ၇ ရက်နေ့တို့မှာ အသီးသီးစတင်ရောင်းချမှာဖြစ်ပါတယ်။

Pro version တွေကတော့ စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်နေ့မှာ ရရှိနိုင်ပြီဖြစ်ပါတယ်။

ပစ္စည်းအသစ်တွေထဲမှာ နားကြပ်အသစ်လည်းပါဝင်ပြီး ဈေးနှုန်းမြင့်မားတဲ့ပစ္စည်းတွေကို သုံးစွဲချင်တဲ့သူတွေအတွက် ရည်ရွယ်ထုတ်လုပ်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။

"ကမ္ဘာ့ရောင်းအားအကောင်းဆုံး iPhone 13 ဝယ်လိုအားများကြောင့် Apple က ၂၀၂၂ ပထမနှစ်ဝက်မှာ ဆက်လက်အောင်မြင်ခဲ့ပါတယ်" လို သုံးသပ်သူ'လဲ့ဆန်ချူ'က ဆိုပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကိုဗစ်တင်းကြပ်စည်းမျဉ်းများကြောင့် အိန္ဒိယကနေ ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းထောက်ပံ့ရယူခဲ့တဲ့ အကျိုးကျေးဇူးအနေနဲ့ iPhone ဈေးနှုန်းတွေ မတက်ဘဲရောင်းချနေနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီမိတ်ဆက်ပွဲက Apple ရဲ့ပို့ဆောင်ထုတ်လုပ်မှု အားသာချက်ကို ဖော်ပြရာရောက်တယ်လို့ 'ဒန်အိုင်ဗက်စ်'က သုံးသပ်ခဲ့ပါတယ်။

iPhone 14 မှာ ဘတ်ထရီအား ပိုမိုကြာရှည်ခံကာ ကင်မရာစနစ်က အလွန်မြင်ကွင်းကျယ်ပြန့်ပြီး အလင်းချိန်ညှိလို့ရတဲ့ စနစ်တွေ ပါဝင်ပါတယ်။

ဝိုင်ဖိုင်မရနိုင်တဲ့နေရာတွေမှာ အရေးပေါ် SOS မက်ဆေ့ချ်ဖြင့် အရေးပေါ်ဝန်ဆောင်မှုထံ ပို့ဆောင်နိုင်အောင် ပြုလုပ်ထားပါတယ်။

iPhone 14 Plus မှာ ဂိမ်းဆော့တဲ့အခါပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဗီဒီယိုကြည့်တာပဲဖြစ်ဖြစ် ကြည့်ရှုရတာအားရစေတဲ့ ၆.၇ လက်မမျက်နှာပြင်ပါဝင်တာကြောင့် ပိုမိုအဆင်ပြေစေမှာပါ။

အဆင့်မြင့်လုပ်ဆောင်ချက်များပါဝင်တဲ့ ဒီဂျစ်တယ်လက်ပတ်နာရီအသစ်ကိုလည်း ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့ပါတယ်။

Apple Watch Series 8 က ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်နဲ့ အခြားလုပ်ဆောင်ချက်များ ဆောင်ရွက်နိုင်ပြီး စင်္ကာပူဒေါ်လာ ၅၉၉ က စတင်ရောင်းချမှာဖြစ်ပါတယ်။

အပြေးသမားများအတွက် Apple Watch Ultra က ဘတ်ထရီသက်တမ်းပိုမိုတာရှည်ခံပါတယ်။

Source: CNA
#Yangon_Media_Group