ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ပတ်ကအမျိုးအစားအလိုက် ၁၀ကျပ်ကနေ ၁၅ကျပ်အတွင်း မြင့်တက်ခဲ့ပေမယ့် အခုတစ်ပတ်မှာတော့ ဓာတ်ဆီတစ်လီတာကို ၁၀၅ကျပ် ကနေ ၁၁၀ကျပ်ဝန်းကျင် နဲ့ ဒီဇယ်တစ်လီတာကို ၄၀ကျပ် ကနေ ၆၅ကျပ်ဝန်းကျင် အတွင်းကျဆင်းလာတာပါ။
#Local_News
Published 29 November 2025
#စက်သုံးဆီ #ဓာတ်ဆီ_ဒီဇယ်
#YMG/NN #Yangon_Times
#World_Health
Published 30 November 2025
■ ဆံခြည်မျှင်ကနေ သွားတိုက်ဆေး ပြုလုပ်နိုင်ဖွယ်ရှိနေပြီး သွားကြွေလွှာကို ပြန်လည်ဖွံ့ဖြိုးစေနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
■ ကင်းစ်ကောလိပ်လန်ဒန်မှ သုတေသီများက ဆံပင်၊ အရေပြား၊ သိုးမွေးတို့မှာ သဘာဝအတိုင်း ပါဝင်တဲ့ ကီရာတင်ပရိုတိန်းကနေ ပြုလုပ်တဲ့ သွားတိုက်ဆေးဟာ သွားတွေကို ကာကွယ်ပေးခြင်း၊ ပြုပြင်ပေးခြင်း ပြုလုပ်နိုင်ကာ သမားရိုးကျ သွားကုသနည်းတွေနေရာမှာ အသုံးပြုလာနိုင်ပါတယ်။
■ ကီရာတင်က သွားကြွေလွှာကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ပေးနိုင်ပြီး အစောပိုင်းသွားယိုယွင်းခြင်းကို ရပ်တန့်နိုင်ပါတယ်။
■ ဒီပရိုတိန်းက တံတွေးထဲက သတ္တုတွေနဲ့ ဓာတ်ပြုပြီးတော့ ကြွေလွှာမှာ အကာအကွယ် ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။
■ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ လေ့လာချက်ပြုလုပ်ရာမှာ သိုးမွေးမှ ကီရာတင်ကို ထုတ်ယူပြီး သွားမျက်နှာပြင်ပေါ်မှာ ထိတွေ့စေခဲ့ရာ တံတွေးထဲက သတ္တုဓာတ်တွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ပြီးတော့ တကယ့်ကြွေလွှာကဲ့သို့ ပုံဆောင်ခဲပုံစံလေး ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။
■ ဒါက ကယ်စီယံနဲ့ ဖော့စ်ဖိတ်အိုင်းယွန်းများကို ဆွဲဆောင်နိုင်ပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ကြွေလွှာ တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်ပေါ်လာစေပါတယ်။
■ ကီရာတင်နဲ့ပြုလုပ်တဲ့ သွားတိုက်ဆေးက ကြွေလွှာတိုက်စားခြင်းကို ကာကွယ်ပေးခြင်း၊ သွားကျဉ်ခြင်းကို လျှော့ချပေးခြင်းနဲ့ သွားပြဿနာလက္ခဏာများ ဖြေရှင်းပေးခြင်းတို့ ပေးစွမ်းနိုင်ပါတယ်။
■ ဒီထုတ်ကုန်ပစ္စည်းဟာ လာမယ့် ၂ နှစ် ၃ နှစ်အတွင်း နေ့စဉ်သုံးသွားတိုက်ဆေးအဖြစ် ရရှိနိုင်ဖို့ မျှော်မှန်းရပါတယ်။
Source: India Today
#World_Science
Published 30 November 2025
■ ကင်ညာနိုင်ငံ တာကာနာချိုင့်ဝှမ်းမှာ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၂.၇၅ သန်းခန့်က ရေရှားခြင်း၊ မီးလောင်ကျွမ်းခြင်းများ အဖြစ်များခဲ့တဲ့ကာလတုန်းက မြေနေရာသွင်ပြင် အကြိမ်ကြိမ်ပြောင်းလဲခဲ့ပေမယ့် ရှေးခေတ်ကိရိယာ ပြုလုပ်ရေးပစ္စည်းတွေကတော့ နှစ်ပေါင်း ၃ သိန်းနီးပါးကြာအောင် နည်းပညာထိန်းသိမ်းတည်မြဲခဲ့တာကို Nature Communicatons မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
■ နာမိုရိုတူကူနန် တူးဖော်ရေးနေရာမှာ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး အိုဒိုဝမ်ကျောက်လက်နက်ပစ္စည်းကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၂.၇၅ သန်းမှ ၂.၄၄ သန်းအတွင်းက ရှေးဟောင်းအလွှာ ၃ မျိုးကို တွေ့ရှိခဲ့ကြပါတယ်။
■ အိုဒိုဝမ်ကိရိယာပစ္စည်းတွေက အခြေအနေအမျိုးမျိုးမှာ အသုံးပြုတာဖြစ်ပြီး လူသားသမိုင်းမှာ ပထမဆုံးနည်းပညာတိုးတက်မှု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
■ အသားလှီးဖြတ်ခြင်း၊ အရိုးခွဲခြင်း၊ အပင်ပျိုးခြင်းတို့အတွက် အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။
■ ဒီရိုးရာကိရိယာရဲ့ တည်မြဲထိန်းသိမ်းနိုင်ခြင်းက မှတ်သားလောက်တဲ့ အနေအထား ဖြစ်ပါတယ်။
■ ပတ်ဝန်းကျင်မြေနေရာတွေ ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့ကြပေမယ့် ဒီကိရိယာပစ္စည်းတွေကို ဆက်လက်ပြုလုပ်အသုံးချခဲ့ကြပါတယ်။
■ ပတ်ဝန်းကျင်အနေအထား ပြောင်းလဲခဲ့ပေမယ့် ကိရိယာပစ္စည်း ထုတ်လုပ်သူတွေကတော့ အဓိကနည်းပညာပိုင်းကို မပြောင်းလဲဘဲ ဆက်လက်ကျင့်သုံးခဲ့ကြပါတယ်။
■ အဆိုပါ ကိရိယာပစ္စည်းများ ဆက်လက်တည်ရှိနေခြင်းက လူသားမျိုးဆက်တွေ ခြားနားပေမယ့် ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ အသိပညာ လက်ဆင့်ကမ်းအသုံးပြုနေတဲ့သဘော တွေ့ရှိရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
■ ဒီနည်းပညာဖြင့် ရှေးခေတ်လူသားတွေဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ပြောင်းလဲမှုတွေကို သဟဇာတဖြစ်အောင် ကျင့်သုံးနိုင်ခဲ့ပြီး ဘဝနေထိုင်ရေး ဆက်လက်တည်မြဲစေခဲ့ပါတယ်။
Source: Archaeology Mag
လတ်တလော သံတမန်ရေးတင်းမာမှုတွေကြောင့် တရုတ်မှ ဂျပန်သို့ ဧည့်ခရီးသွားခြင်းအတော်လေးကျဆင်းလာကာ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်သတ္တပတ်ကထက် လေယာဉ်လက်မှတ် ပယ်ဖျက်တာတွေ အလွန်များပြားခဲ့တယ်လို့ ခရီးသွားပလက်ဖောင်း Umetrip က တနင်္လာနေ့မှာ ပြောပါတယ်။
#Asia_Business
Published 29 November 2025
#တရုတ် #ဂျပန်
#YMG #Yangon_Times #Yangon_Media_Group
26 November, 2025-NAYPYIDAW, MYANMAR — The National Defence and Security Council (NDSC) of Myanmar announced a sweeping series of orders late Wednesday night, November 26, 2025, granting amnesty, sentence reductions, and the dismissal of thousands of pending cases for individuals charged under Section 505-A of the Penal Code.
The move, described in the official orders as being made "to ensure that all eligible voters do not lose their right to vote and are able to vote freely and fairly in the upcoming multi-party democratic General Election," affects a total of 8,665 individuals.
Section 505-A of the Penal Code addresses and penalizes actions characterized as incitement. The statute is frequently applied to the prosecution of individuals for spreading "false news" or causing public fear, and it carries a maximum sentence of up to three years.
Breakdown of the Orders
The three orders, issued under specific sections of the law, detail the scope of the clemency:
Order No. 10/2025 (Full Amnesty): A total of 724 prisoners (both male and female) currently serving sentences for convictions under Section 505-A in prisons and labour camps were granted full amnesty for the remainder of their sentences. This pardon comes with a strong stipulation: they must serve their remaining sentence in addition to the penalty for any future offense they may commit.
Order No. 11/2025 (Sentence Commutation): Another 2,361 convicted prisoners (both male and female) under Section 505-A received a commutation of sentence (leniency) for the remainder of their terms, in accordance with Section 401, sub-section (1) of the Code of Criminal Procedure.
Order No. 12/2025 (Case Dismissal): This order affects the largest group, with charges officially dropped against 5,580 individuals whose cases were currently under trial. This includes those prosecuted under Section 505-A, as well as those charged under Section 512 of the Code of Criminal Procedure for absconding in connection with the offense. These defendants have been released from their cases.
The total number of prisoners released or granted leniency is 3,085, and 5,580 individuals facing trial have had their cases dropped.
The NDSC emphasized that the overarching intent of the orders is to reinstate the right to vote for those who had been penalized under this section, clearing the legal obstacles to their participation in the scheduled General Election.
#ymg/knl
NAY PYI TAW, October 11, 2025
Myanmar's Ministry of Energy and Thailand's PTTEP International Limited will collaborate on the new Aung Theing Kha offshore gas project , aiming to begin the first extraction of natural gas in 2028.
Union Minister for Energy U Ko Ko Lwin revealed this information during a meeting with Mr. Montri Rawanchaikul, CEO of PTTEP International Limited, and his delegation on October 10 at the ministry office in Naypyidaw.
According to a press release from the Ministry of Energy, the Union Minister stated that they are working to begin natural gas extraction by 2028. He added that the ministry is coordinating to finalize the necessary agreements as quickly as possible.
The Aung Theing Kha offshore project is a new initiative designed to supply natural gas for domestic electricity production.
Mr. Rawanchaikul also presented plans to drill new wells to increase natural gas production at the declining Yadana and Zawtika offshore projects. In response, the Union Minister urged PTTEP to strive to begin production from the new Zawtika wells in early 2026.
The Union Minister also invited PTTEP to invest in new, promising offshore projects and in the import, storage, and distribution of LNG (liquefied natural gas) from the Kanbauk area in the Tanintharyi Region to both domestic and Thai markets.
#ymg/knl
NAYPYIDAW – October 9, 2025 – Malaysia's Foreign Minister, Dato' Seri Utama Haji Mohamad Bin Haji Hasan, has announced that his country will send observer missions for Myanmar's upcoming general election. The statement was made during a meeting with Myanmar's Acting President and Chairman of the State Security and Peace Commission, Senior General Min Aung Hlaing, at the Military Guest House in Naypyidaw on the morning of October 9th.
During the meeting, the Malaysian Foreign Minister expressed his satisfaction with Myanmar's preparations for a multi-party general election. He affirmed that ASEAN would cooperate to best support Myanmar's efforts and advised that the election be inclusive, according to a statement from the Myanmar government.
Senior General Min Aung Hlaing noted that the announcement for the multi-party general election was first made in 2024 to provide ample preparation time for political dissidents and parties. He stated that the registration of political parties has been conducted in accordance with the law. He informed the minister that 57 legally registered political parties with over 5,000 candidates are expected to compete in the upcoming election.
The Senior General also discussed ongoing peace efforts, stating that ethnic armed organizations have been invited to join the political process. He highlighted that the military has issued 27 ceasefire declarations since 2018 and has extended three invitations to those involved in violent activities due to political disagreements to return to the political path.
Furthermore, he announced that a ceremony for the anniversary of the Nationwide Ceasefire Agreement (NCA) will be held on October 15th. Leaders from NCA signatory ethnic armed groups, some leaders from non-signatory groups, and international witnesses are expected to attend.
The two officials also engaged in a frank discussion on a range of topics, including the current political developments in Myanmar and plans to ensure a free and fair election through the use of Myanmar Electronic Voting Machines (MEVMs). They also discussed holding the election in phases, the invitation of observer groups from neighboring countries and the international community, and Myanmar's commitment to continue on the democratic path post-election. The talks also covered Myanmar's positive cooperation within ASEAN, collaboration on humanitarian aid, and the promotion of international cooperation.
The meeting was attended by the Secretary of the Commission and Joint Chief Executive Officer, General Ye Win Oo, and by a Commission member and Union Minister for Foreign Affairs, U Than Swe. The Malaysian delegation included the Special Envoy of the ASEAN Chair to Myanmar, Tan Sri Othman Hashim, and other officials.
#ymg/knl
၂၃ နိုဝင်ဘာ၊၂၀၂၅
ကမ္ဘောဒီးယားနှင့်ဖြစ်ပွားနေသော နယ်စပ်အငြင်းပွားမှုတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်နေမှု အပေါ် "ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း" မပြုရေး မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါအီဘရာဟင်အား တောင်းဆို ရန်အတွက် ဆန္ဒပြသူများသည် နိုဝင်ဘာ ၂၂ရက် စနေနေ့က ဘန်ကောက်မြို့ရှိ မလေးရှားသံရုံးရှေ့တွင် စုဝေးခဲ့ကြသည်။
ဝါရှင်တန် (အမေရိကန်အစိုးရ) သည် ကုန်သွယ်ရေးဆွေးနွေးမှုများနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပိုင်နက်နယ်မြေ ကာကွယ်ပိုင်ခွင့် အချုပ်အခြာအာဏာကို မတရားသဖြင့် ချိတ်ဆက်ထားသည်ဟု ဆန္ဒပြသူများက ယုံကြည်ကြသဖြင့် သူတို့သည် အမေရိကန်သံရုံးသို့ သွားရောက်ချီတက်ရန်လည်း ပြင်ဆင်ခဲ့ကြသည်။
အဆိုပါ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများကို ထိုင်းဘာသာဖြင့် Ruam Palang Phaen Din Pok Pong Athipatai ဟုခေါ်သော အချုပ်အခြာအာဏာကာကွယ်ရေး မြေပြင်ညီညွတ်သော အင်အားစုက ဦးဆောင် စီစဉ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။တက်ရောက်လာကြသည့် ထင်ရှားသူများတွင် ဖိချစ်ချိုင်မုန်ခွန် (Pichit Chaimongkol)၊ အထက်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်း ကဲဆန်အတိဗောဒိ (Kaewsan Atibodhi)၊ ရှပ်နီခေါင်းဆောင်ဟောင်း ကျတုဖွန်းဖရွန်ဖန် (Jatuporn Prompan) နှင့် ရှေ့နေ နိတိထွန်းလမ်လွာ (Nitithorn Lamlua) တို့ ပါဝင်ကြသည်။
ထိုင်းနိုင်ငံတော်အလံများနှင့် ဆိုင်းဘုတ်များကို ဝှေ့ယမ်းလာကြသည့် အဆိုပါအဖွဲ့သည် အသံချဲ့စက်များ တပ်ဆင်ထားသော ကားတစ်စီးနှင့်အတူ Sathon လမ်းရှိ မလေးရှားသံရုံးသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ သူတို့က မစ္စတာအန်ဝါသည် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌအနေဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အချုပ်အခြာအာဏာ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်နေသည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့ကြသည်။
နယ်စပ်အငြင်းပွားမှု ကိစ္စရပ်များနှင့်ပတ်သက်၍ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရန် ထိုင်းနိုင်ငံအား ဖိအားပေးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရန် သူတို့က တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ထိုင်းစစ်သားများသည် နယ်စပ် တစ်လျှောက် မြေမြှုပ်မိုင်းရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းများတွင် အသက်အန္တရာယ်နှင့်ရင်းကာဆောင်ရွက်နေ ချိန်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားဘက်က မိုင်းရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းများကို ဟန့်တားနှောင့်ယှက်ခဲ့ပြီး သဘော တူညီချက်များကို လေးစားလိုက်နာရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်ဟု Mr Pichit က ပြောကြားခဲ့သည်။
မိုင်းရှင်းလင်းရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ပြီးခဲ့သည့်လက ကွာလာလမ်ပူမြို့တွင် မစ္စတာအန်ဝါနှင့် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်တို့၏ ရှေ့မှောက်၌ ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား ဝန်ကြီးချုပ်နှစ်ဦး လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော ကြေညာချက်ပါ အဓိကအချက် ၄ ချက်အနက် တစ်ချက်ဖြစ်သည်။
နယ်စပ်စစ်ဆင်ရေးများ ရပ်တန့်ရန် ထိုင်းနိုင်ငံကို အမိန့်ပေးခြင်းဖြင့် မစ္စတာအန်ဝါသည် အာဆီယံ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် လုပ်ပိုင်ခွင့်ဘောင်ကို ကျော်လွန်လုပ်ဆောင်နေသည်ဟု သူက စွပ်စွဲခဲ့သည်။
မစ္စတာဖီချစ်က မစ္စတာအန်ဝါအား "နိုင်ငံရေးအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု" ပြုလုပ်သည်ဟု ဝေဖန်ခဲ့ပြီး မလေးရှားနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များအပေါ် မလျော်ကန်သော သြဇာလွှမ်းမိုးရန် ကြိုးပမ်းနေကြသည်ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။
မစ္စတာ ကဲဆန် Mr Kaewsan က ဆက်လက်၍ ကမ္ဘောဒီးယား ခေါင်းဆောင် ဟွန်ဆန်သည် မိသားစု အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ဖြင့် နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော် အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြောင်းနှင့် နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ထိုင်းနိုင်ငံ အား ကျူးကျော်ရန်လိုသူအဖြစ် ပုံဖော်နေကြောင်း စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့သည်။
မလေးရှားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘောဒီးယား လောင်းကစားရုံလုပ်ငန်းများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အများအပြားရှိနေကြောင်းနှင့် မစ္စတာအန်ဝါသည် ပြည်တွင်း၌ အဂတိလိုက်စားမှုပြဿနာများ ရှိနေ သော်လည်း ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲကို နိုင်ငံရေးလက်နက်တစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုနေကြောင်း အဆိုပါ အထက်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်းက ထပ်လောင်းစွပ်စွဲခဲ့သည်။ အာဆီယံအနေဖြင့် "ဒေသတွင်းအဖွဲ့ အစည်း၌ မစ္စတာအန်ဝါအတွက် နေရာမရှိစေရန်" ဆောင်ရွက်ပေးကြဖို့လည်း သူက တိုက်တွန်းခဲ့သည်။
အမှတ်၅ မြို့တော်ရဲတပ်ဖွဲ့ နှင့် ထုန့်မဟာမေ့ခ် ရဲစခန်းမှ ရဲအရာရှိများသည် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် သံရုံးအဝင်ဝတွင် သံမဏိအတားအဆီးများကို တပ်ဆင်ထားပေးခဲ့သည်။
အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက စနေနေ့ မွန်းလွဲ ၂ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအတွင်း ဆန္ဒပြပွဲတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း မျှော်လင့်ရသည်ဟု အစောပိုင်းတွင် ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ "လောလော ဆယ်တွင် ဝါယာလက်စ် လမ်းမပေါ်၌ ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုအချို့ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်မှလွဲ၍ ဆန္ဒပြပွဲကြောင့် ကြီးမားသော အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေမည့် လက္ခဏာများ မတွေ့ရသေးကြောင်း" လည်း ကြေညာချက် တွင် ဖော်ပြထားသည်။
Source: Bangkok Post
၃၀ နိုဝင်ဘာ၊၂၀၂၅
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့လူမှုစီးပွားဖွံ့ဖြိုးရေးကဏ္ဍများတွင် အာကာသနည်းပညာများကို ငြိမ်းချမ်းသော ရည်ရွယ် ချက်ဖြင့်အသုံးချနိုင်ရေးအတွက် မြန်မာအာကာသအေဂျင်စီကို ဖွဲ့စည်းတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့်ပူးပေါင်းကာ ရေတို/ရေရှည် စီမံကိန်းများ စတင်အကောင်ထည်ဖော်ဆောင် ရွက်နေပြီဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံတော်ယာယီသမ္မတ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေး နှင့်အေးချမ်းသာယာရေး ကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
နိုဝင်ဘာ ၃၀ရက် နံနက်က ရန်ကုန်မြို့၊ ပြည်သူ့ရင်ပြင်မှာကျင်းပတဲ့ အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်) ဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားတွင် ယာယီသမ္မတ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ယင်းကဲ့သို့ပြောကြားလိုက်ခြင်း ဖြစ် ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပညာရှင်လူငယ်များအနေဖြင့် ထိုကဲ့သို့အာကာသနည်းပညာလှုပ်ရှားမှု အစီအစဉ်များတွင် ပါဝင်နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းများကိုလည်း မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဖော်ဆောင်သွားမယ် လို့လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးကပြောကြားပါတယ်။
မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များအနေဖြင့် မျက်မှောက်ခေတ် အာကာသနယ်ပယ်၏ စိန်ခေါ်မှုနှင့် အခွင့်အလမ်း အသစ်များတွင်ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ပြီး၊စိတ်ကူးစိတ်သန်းများကိုမွေးဖွားအကောင်အထည်ဖော်ဆောင်နိုင်တော့မှာဖြစ်တယ်လို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက ဆက်လက်ပြောဆိုပြီး အနာဂတ်ကာလအာကာသအသုံးချ နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် နိုင်ငံတော်က ဂုဏ်ယူအားထားရမည့်သုတေသနပညာရှင်များ၊ အင်ဂျင်နီယာများ၊ အာကာသယာဉ်မှူးများ၊ ဘက်စုံကဏ္ဍအလိုက် ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များနှင့် လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များ ပေါ်ထွက်လာမည်ဟုလည်း ယုံကြည်တယ်လို့လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးကဆိုပါတယ်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသည် ပြတိုက်ဆိုင်းဘုတ်အားစက်ခလုတ်နှိပ်ဖွင့်လှစ်ပေးပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့်အတူ ဧည့်သည်တော်များကလည်း ပြတိုက်ကမ္ပည်းမော်ကွန်းအား အမွှေးနံ့သာရည်များဖြင့် ပက်ဖျန်းပေးခဲ့ ပါတယ်။
ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ် ဦးစိုးသိန်း၊ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာ မျိုးသိန်းကျော်၊ Myanmar Space Agency အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်ဒေါက်တာစိုးမြင့်မောင်နှင့် ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန် ဦးဘိုဌေး တို့က ပြတိုက်ကို ဖဲကြိုးဖြတ်ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့ကြပါတယ်။
အခမ်းအနားသို့ ကော်မရှင်အတွင်းရေးမှူး တွဲဖက်အမှုဆောင်ချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးရဲဝင်းဦး၊ ပြည်ထောင် စုဝန်ကြီးများ၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးမှ အဆင့်မြင့် တပ်မတော် အရာရှိကြီးများ၊ ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တိုင်းမှူး၊တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံတို့မှ သံအမတ်ကြီးများနှင့် သံရုံးယာယီ တာဝန်ခံ များ၊ ရန်ကုန်မြို့တော် ဝန်၊ ဖိတ်ကြားထားသည့် ဧည့်သည်တော်များ၊ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ တက်ရောက်ခဲ့ကြပါတယ်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့်ဧည့်သည်တော်များသည်ပြတိုက်အတွင်းရှိDeep Space Exploration ပြခန်း၊ Space Station ပြခန်း၊ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၊တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့မှအာကာသတွင်းသို့ခေတ်အဆက်ဆက်လွှတ်တင်ခဲ့သည့်ဒုံးပျံများနှင့်အာကာသယာဉ်ပုံစံငယ်များအာကာသတွင်း လှည့်ပတ်သွားလာလျက်ရှိသည့် ဂြိုဟ်တုပုံစံငယ်များ၊ ဒုံးပျံလွှတ်တင်ရေးစခန်းမှ ဒုံးပျံ လွှတ်တင်မှု သရုပ်ပြသမှုများကို လိုက်လံကြည့်ရှုကြရာ တာဝန်ရှိသူများက ရှင်းလင်းတင်ပြကြပါတယ်။
အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)သည် ရန်ကုန်မြို့၊ ပြည်သူ့ရင်ပြင်တွင်တည်ရှိပြီး ယခင်နက္ခတ်တာရာပြခန်း အား ခေတ်နှင့်အညီ ဖြစ်စေရေးအတွက် အဆင့်မြှင့်တင်ပြန်လည်မွန်းမံခြင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်၍ အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)အဖြစ်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)တွင် ကျောင်းသူ/ကျောင်းသား၊ မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များအနေဖြင့် စာအုပ် များတွင် ဖတ်ခဲ့ရသည့်၊ ရုပ်သံများတွင်မြင်တွေ့ခဲ့ရသည့် အာကာသတွင်း စေလွှတ်မည့်ဒုံးပျံများ၊ အာကာ သတွင်လှည့်ပတ်သွားလာမည့် ဂြိုဟ်တုများ၊ အာကာသတွင်း စူးစမ်းလေ့လာမည့် အာကာသယာဉ်နှင့် ယာဉ်မှူးများ၊ ဂြိုဟ်များ၊ နက္ခတ်တာရာများ အစရှိသည့် အာကာသဆိုင်ရာဗဟုသုတ အကြောင်းအရာ များကို ယခုပြတိုက်အတွင်း၌ တစ်စုတစ်စည်းတည်းစူးစမ်းလေ့လာခွင့် ရနိုင်တော့မယ်လို့ သတင်းရရှိပါ တယ်။
#ymg/knl
အထူးဆောင်းပါး (ဘာသာပြန်)
◾️ဘယ်လာရုစ်သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကို၏ အရှေ့တောင်အာရှ၊ အတိအကျဆိုရလျှင် မြန်မာနိုင်ငံ သို့ လာရောက်မည့် ခရီးစဉ်သတင်းသည် မကြာသေးမီက ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဤနိုင်ငံနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေးကို လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၂၅ နှစ် (ရာစုနှစ် လေးပုံတစ်ပုံ) ခန့်ကတည်းက စတင် ထူထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဘယ်လာရုစ်အစိုးရအနေဖြင့် မြန်မာ့ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်ရန် တက်ကြွသော (တစ်ခါတစ်ရံ အောင်မြင်မှုရှိသော) ကြိုးပမ်းမှုများ ရှိခဲ့လင့်ကစား နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာသည်အထိ ထူးခြားသော တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုမျိုး မတွေ့ရှိခဲ့ရပေ။
ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့် ရှုပ်ထွေးသော ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေများသည် ဤနိုင်ငံ၏ တည်ငြိမ် သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အထောက်အကူ မဖြစ်စေခဲ့ပါ။ သယံဇာတအရင်းအမြစ်များနှင့် ဒေသတွင်း သြဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် မြန်မာနိုင်ငံသည် အာရှနှင့် အနောက်နိုင်ငံများမှ ကစားသမား များအတွက် "မက်လောက်စရာ အရာတစ်ခု" ဖြစ်နေသည်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမည်ဆိုပါက နိုင်ငံ အနေ ဖြင့် မည်မျှကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှု အခက်အခဲများကို ကျော်ဖြတ်ရဦးမည်ကို မှန်းဆကြည့်နိုင်ပါသည်။
သို့သော်ငြားလည်း မကြာသေးမီအချိန်အတွင်း မင့်စ် (ဘယ်လာရုစ်) နှင့် နေပြည်တော် (မြန်မာ) တို့ အကြား ဆက်ဆံရေးများ သိသိသာသာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သည့် မတ်လတွင် သမ္မတ အလက် ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုနှင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် (ယခု ယာယီ သမ္မတနှင့် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ) ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် တို့ အကြား တရားဝင် ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ယင်းက နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးအတွက် အရှိန်အဟုန်သစ် တစ်ရပ် ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ယခုအခါတွင် ဘယ်လာရုစ်ခေါင်းဆောင်သည် နေပြည်တော်သို့ အပြန်အလှန် ခရီးစဉ် လာရောက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့သည် ရေရှည်တည်တံ့သော ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုကို တည်ဆောက်နိုင်မည်လော၊ ထိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် မည်သည့်အရာအပေါ် အခြေခံမည်နည်း။ ဆက်လက်လေ့လာ သုံးသပ်ကြည့်ကြပါစို့။
မြန်မာနိုင်ငံအကြောင်း ဘာတွေ သိထားကြသနည်း
မြန်မာ (ယခင် ဗမာ) သည် ဗြိတိန်၏ ကိုလိုနီလက်အောက်ခံ နိုင်ငံဟောင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ သို့သော် လွန်ခဲ့သော ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် ဂျပန်တို့၏ ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်မှုကိုပါ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ မြန်မာ့ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုများသည် ဂျပန်တို့လက်မှ လွတ်လပ်ရေးရရှိရန် မျှော်လင့်၍ မရကြောင်း နားလည်ခဲ့ကြသလို၊ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဂျာမနီနှင့် ဂျပန်လက်ကို အသုံးပြု၍ ဆိုဗီယက် ယူနီယံကို ဖျက်ဆီးလိုခဲ့သော ဗြိတိသျှတို့အပေါ်လည်း အလွန်အကျွံ မျှော်လင့်အားထားခြင်း မပြုရန် သတိပေးခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံလွတ်မြောက်ပြီးနောက် ဂျပန်ကျူးကျော်မှု ဆန့်ကျင်ရေး တိုက်ပွဲ သည် ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့စနစ်ကို ပြန်လည်ခုခံတိုက်ခိုက်သည့် တိုက်ပွဲအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီး ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ဗမာ(မြန်မာ)နိုင်ငံသည် တရားဝင် လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။
နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်လာနိုင်သည်နှင့်အမျှ နိုင်ငံရေးစနစ်သစ် တစ်ရပ်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်း၊ မိမိတို့၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလမ်းကြောင်းနှင့် ဦးစားပေးလုပ်ငန်းများကို ရွေးချယ်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ကြရ စမြဲဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ချွင်းချက်မရှိခဲ့ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ထိုအနိမ့် အမြင့် ဖြစ်စဉ်များကို အသေးစိတ် မပြောလိုသော်လည်း တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်း ၁၀၀ ကျော် နေထိုင် ကြသော နိုင်ငံသစ်နှင့် ရှုပ်ထွေးနက်နဲသော နိုင်ငံတစ်ခုအတွက် အလွန်မလွယ်ကူခဲ့ကြောင်းကိုမူ မှတ်ချက် ပြုလိုပါသည်။
၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့သည် အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင်း လူ့အခွင့်အရေးအတွက် အလွန်စိုးရိမ်သည်ဟု အကြောင်းပြကာ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်ခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ၏ နောက်ကွယ်တွင် မည်သည့်အရာများ ရှိနေသည်ကို ဘယ်လာ ရုစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ကိုယ်တွေ့ကြုံဖူး၍ ကောင်းစွာ သိရှိပါသည်။
အချက်အလက် တစ်ခုကို ပြောပြလိုပါသည်။ "အာဏာရှင်မှ ဒီမိုကရေစီသို့ (From Dictatorship to Democracy)" ဟူသော လက်စွဲစာအုပ်ကြောင့် နာမည်ဆိုးဖြင့် ကျော်ကြားသူ အမေရိကန်လူမျိုး ဂျင်းရှပ် (Gene Sharp) က ဤသို့ ပြန်ပြောင်းပြောပြခဲ့ဖူးသည် - "မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန် စစ်သံမှူး ဟောင်း ရောဘတ် ဟယ်လ်ဗီ (Robert Helvey) က ကျွန်တော့်ကို မြန်မာပြည် ခေါ်သွားခဲ့ပါတယ်။ သူက အစိုးရဆန့်ကျင်ဘက်အုပ်စုတွေ၊ အထူးသဖြင့် ကရင်အဖွဲ့တွေကို စာနာထောက်ခံသူပါ။ ကွယ်လွန်သူ ဦးတင်မောင်ဝင်း ဦးစီးပြီး ဘန်ကောက်မှာ အခြေစိုက်တဲ့ မြန်မာ-အင်္ဂလိပ် နှစ်ဘာသာသုံး 'ခေတ်ပြိုင် (Khit Pyaing)' ဂျာနယ်အတွက် ဆောင်းပါးတချို့ ရေးပေးဖို့ ကျွန်တော့်ကို တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီ ဆောင်းပါးတွေကပဲ နောက်ဆုံးမှာ 'အာဏာရှင်မှ ဒီမိုကရေစီသို့' ဆိုပြီး လူသိများလာတဲ့ စာအုပ် ထုတ်ဝေမှုရဲ့ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်" ဟူ၍ ဖြစ်သည်။
ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ပြောရလျှင် ရောင်စုံတော်လှန်ရေး (Color revolutions) များ၏ အယူအဆသည် မြန်မာ နိုင်ငံတွင် စတင်ပေါက်ဖွားခဲ့ပြီး ပထမဆုံး စမ်းသပ်ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။
၂၀၁၀ ပြည့်လွန်နှစ်များရောက်မှသာ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ဖိအားများ စတင် လျော့ပါး လာခဲ့ပြီး နိုင်ငံအတွင်းသို့ နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ အလုံးအရင်းနှင့် ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ ဈေးသက် သာသော လုပ်သားအင်အား၊ သဘာဝသယံဇာတများ၊ အချက်အချာကျသော တည်နေရာနှင့် ကြီးထွား လာနေသော မြန်မာ့ပြည်တွင်းဈေးကွက်တို့သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကိုသာမက အခြားနိုင်ငံများကိုပါ ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာ့စီးပွားရေးကဏ္ဍတွင် နိုင်ငံခြားတိုက်ရိုက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပမာဏသည် ၁၁ ဆအထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသည်လည်း ဤဈေး ကွက်တွင် နေရာအခိုင်အမာရရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။
လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘာတွေဖြစ်ပျက်နေသနည်း
၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်း တစ်ဖန်ပြန်လည် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး တိုင်းရင်းသား ပဋိပက္ခများစွာ ပေါ်ပေါက်ကာ ပြည်တွင်းစစ်အသွင်သို့ ကူးပြောင်းသွားခဲ့သည်။ ဝမ်းနည်းစရာအကောင်း ဆုံးအချက်မှာ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခမီးတောက်ကို ပြည်ပမှ ထောက်ပံ့ကူညီပေးနေခြင်း ဖြစ်သည်။
တရုတ်နိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများစွာ ပြုလုပ်ထားပြီး တိုင်းပြည်အေးချမ်းရေးနှင့် နယ်စပ်တည်ငြိမ်ရေးကို လိုလားသောကြောင့် မြန်မာ့အခြေအနေကို အနီးကပ်စောင့်ကြည့်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ တရုတ်၏ အကျိုးစီးပွားများသည် အိန္ဒိယနှင့် ဂျပန်တို့၏ မဟာဗျူဟာများနှင့် ဆုံမှတ်ချင်း တူနေသည်။ သို့သော် ယင်းတို့အားလုံးသည် စီးပွားရေးအရသာ ဖြစ်သည့်အတွက် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများသည် မြန်မာပြည်သူများ၏ ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် အလျင်မလိုကြဘဲ ဖြစ်နိုင်သမျှ ဘေးဖယ် နေလေ့ရှိကာ လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်နိုင်မည့် အခင်းအကျင်းကို ချန်လှပ်ထားကြသည်။
သို့သော် နိုင်ငံရေးကိစ္စများ ဝင်ပါလာသောအခါ ပြဿနာပေါင်းစုံ တက်လာလေ့ရှိသည်။ အနောက်အုပ်စု သည် ဒေသတွင်း၌ ယင်းတို့၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ရယူလိုကြသည်။ ထို့အပြင် မည်သည့်နည်းလမ်းဖြင့် မဆို တရုတ်၏ အနေအထားကို ထိခိုက်အောင်လုပ်ရန်လည်း ယင်းတို့အတွက် အရေးကြီးသည်။ ရိုးသား သောနည်းလမ်းဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်ပါမည်လော။ မဖြစ်နိုင်ပါ။ ရလဒ်အနေဖြင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု အသစ် များနှင့် အတိုက်အခံများအား ဘဏ္ဍာရေးအကူအညီပေးမှုများ ဖြစ်လာသည်။ အားလုံးက ပုံမှန်မြင်နေကျ အတိုင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။
ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး တိုးတက်ပြောင်းလဲလာမှု အခြေအနေ
၂၀၁၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဝန်ကြီးချုပ် Mikhail Myasnikovich သည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ချစ်ကြည်ရေးခရီး လာရောက်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ဒေသတွင်း အပန်းဖြေစခန်းများတွင် ဟိုတယ်ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် ခရီးသွား လုပ်ငန်း အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ဘယ်လာရုစ်ဘက်က ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။ ရေနံနှင့် သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ကဏ္ဍနှင့် မြန်မာ့စက်မှုကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့ကို အထူးအလေးပေး ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
"ဒီဈေးကွက်မှာ တရုတ်၊ အိန္ဒိယနဲ့ ရုရှားကုမ္ပဏီတွေ တက်တက်ကြွကြွ လုပ်ကိုင်နေကြတာကြောင့် ကျွန်တော်တို့လည်း ဒီမှာ ခြေကုပ်ယူဖို့ လိုပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဒီကိစ္စရပ်အားလုံးကို အစိုးရ အဖွဲ့မှာ ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး အရင်ဆုံး ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ရမယ့် ဦးစားပေးကိစ္စတွေကို ရွေးချယ်သွားဖို့ ရည်ရွယ်ထားပါတယ်" ဟု Mikhail Myasnikovich က မြန်မာနိုင်ငံ ခရီးစဉ်အပြီးတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
အနာဂတ်တွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ တွင်းထွက်သယံဇာတ ရှာဖွေရေးနှင့် တူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်လာနိုင်သည်။ နှစ်ဖက်စလုံးက သက်ဆိုင်ရာ နားလည်မှုစာချွန်လွှာကိုပင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ရေနံ၊ ရွှေ၊ ဇင့်၊ ကြေးနီ၊ ကိုဘော့နှင့် သံသတ္တုရိုင်းများ အကြောင်း ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံသည် ပတ္တမြား၊ နီလာ၊ ကျောက်စိမ်းနှင့် အခြားသော ကျောက်မျက် ရတနာများ ကြောင့်အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ပတ္တမြားများသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးအကြီးဆုံးနှင့် အလှပ ဆုံးဟု သတ်မှတ်ခံထားရသည်။ "ခိုသွေးရောင်" ကျောက်မျက်တစ်ပွင့်သည် ဒေါ်လာ သန်းပေါင်းများစွာ တန်ကြေးရှိနိုင်သည်။ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ယင်းတို့ကို တူးဖော်ရန် စိတ်ဝင်စားမှု ရှိနေပါသလား။ ဤအကြောင်းကို ကျွန်ုပ်တို့ ထပ်မံဆွေးနွေးပါဦးမည်။
သို့ရာတွင် ထိုအချိန်က ဘယ်လာရုစ်-မြန်မာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အလားအလာအားလုံးကို အကောင် အထည် မဖော်နိုင်ခဲ့ပေ။ နှစ်နိုင်ငံအကြား ဆက်သွယ်မှုများ မခိုင်မာသေးခြင်းကြောင့် (တရားဝင်တွေ့ဆုံမှု အရေအတွက်နှင့် အဆင့်အတန်းကြောင့်သာ မဟုတ်ဘဲ တွေ့ဆုံမှုများစွာ ရှိခဲ့ပါသည်) သို့မဟုတ် စီးပွားရေး၊ ပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပနိုင်ငံရေး ဦးစားပေးများကြောင့် ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာတို့သည် အခြား ကဏ္ဍများကို အာရုံစိုက်ရန် လိုအပ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ သို့သော်လည်း နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ငြင်းပယ်ခြင်း သို့မဟုတ် ရရှိပြီးသား သဘောတူညီချက်များကို ရပ်ဆိုင်းပစ်ခြင်း မျိုးမရှိခဲ့ပါ။
၂၀၁၄ ခုနှစ် ဆောင်းဦးရာသီတွင် သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုသည် ထိုစဉ်က တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် တာဝန်ယူထားသည့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ "ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေက အနာဂတ်ကို ရည်မှန်းပါတယ်။ ဘယ်လိုပေးဆပ် ရမှုမျိုးပဲ ရှိရှိ ဒီလမ်းခရီးကို ဖြတ်သန်းရပါမယ်" ဟု ဘယ်လာရုစ်သမ္မတက ပြောကြားခဲ့သည်။ "သာမန် ကုန်ပစ္စည်းတင်ပို့မှုကနေ ဘယ်လာရုစ်မှာ မထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့ မြန်မာ့ထုတ်ကုန်တွေ ဝယ်ယူတာအထိ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် တိုးတက်အောင်လုပ်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ အဆင်သင့်ပါပဲ" ဟုလည်း ဆိုသည်။
ထို့နောက် ခြောက်လအကြာတွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်သည် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးခင်အောင်မြင့်ကို လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့သည်။ "အရပ်ဘက်နဲ့ စစ်ဘက် ပညာရေးစနစ် လေ့ကျင့် သင်ကြားပေးမှုကနေ စိုက်ပျိုးရေး၊ စက်မှုလုပ်ငန်း ခေတ်မီတိုးတက်ရေးအထိ ကဏ္ဍစုံမှာ ခင်ဗျားတို့နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ အဆင်သင့်ရှိပါတယ်။ ခင်ဗျားတို့ဆီမှာ သတ္တုသယံဇာတသိုက်တွေ အများကြီးရှိတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးအတွက်ရော သတ္တုတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းတွေအတွက်ပါ သက်ဆိုင်ရာ စက်ယန္တရား နည်းပညာတွေကို ပံ့ပိုးပေးဖို့ ကျွန်တော်တို့ အဆင်သင့်ပါပဲ" ဟု အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကို က ပြောကြားခဲ့သည်။
သူ၏ ပြောကြားချက်အရ ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ဆက်လက်ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်ရန်အတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်မှာ နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်း သတ်မှတ်ထားသော အဓိကကဏ္ဍ ၃ ခုမှ ၅ ခု ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ရှိရင်းစွဲ အလားအလာများကို မည်သို့လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်မည်နည်း ဆိုသည့် နည်းလမ်းကို ရှာဖွေရန်သာ ကျန်ရှိတော့ကြောင်း နှစ်ဖက်စလုံးက သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။
"ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံလို ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံမျိုး လိုအပ်ပါတယ်" ဟု ဦးခင်အောင်မြင့်က တစ်ဖန်ပြန်လည် ပြောကြားခဲ့သည်။
ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာတို့ မည်သည့်အရာကို အဓိကထား လုပ်ဆောင်နေကြသနည်း
၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုပမာဏသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄.၆ သန်းအထိ ရောက်ရှိခဲ့သည် (၂၀၂၃ ခုနှစ် ပမာဏ၏ ၁၉၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်)။ ယင်းအနက် ဘယ်လာရုစ် ပို့ကုန်သည် ဒေါ်လာ ၂၂ သန်းကျော်လွန်ခဲ့ပြီး (၃၉၁.၄ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်)၊ အဓိကအားဖြင့် အထူးကုန် ပစ္စည်းများနှင့် သတင်းအချက်အလက် မှတ်တမ်းတင်ပစ္စည်းများ (Information carriers) ပါဝင်သည်။ သွင်းကုန်အဓိကပစ္စည်းများမှာ အဝတ်အထည်၊ ဆန်နှင့် ဖိနပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။
၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လတွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သော မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် မင့်စ်မြို့ (Minsk) သို့ လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ မြို့တော်တွင် ပူးတွဲ စီးပွားရေး ဖိုရမ်ကို ကျင်းပခဲ့ပြီးနောက် အဆင့်မြင့်ဆုံးသော ဆွေးနွေးပွဲများကို ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဆွေးနွေးပွဲ ရလဒ်များအရ အရှေ့တောင်အာရှတွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံအတွက် နောက်ထပ် တိုးတက်မှု အချက်အချာနေရာသစ်တစ်ခု ပေါ်ထွက်လာပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုနိုင်စေခဲ့သည်။
"ကျွန်ုပ်တို့၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အရှိန်အဟုန်ကို လေ့လာဆန်းစစ်ကြည့်ရာတွင် ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် အနာဂတ် ဆက်ဆံရေးအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပြီဟူသော ကောက်ချက်ကို ချမိပါ သည်။ ယနေ့အချိန်တွင် ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ရှေ့သို့ဆက်လက် လျှောက်လှမ်းရန် လိုအပ်နေပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ရှေ့တွင် ကြီးမားသော အခွင့်အလမ်းများ ရှိနေသည်ကို မြင်တွေ့နေရပါသည်။ သို့သော် အချိန် သည် လျင်မြန်စွာ ကုန်ဆုံးတတ်ပါသည်။ ထိုအချိန်ကို လက်လွတ်မခံဘဲ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဆက်ဆံရေးကို ပိုမို နက်ရှိုင်းကျယ်ပြန့်စေရန် ရရှိထားသော အခွင့်အလမ်းများကို အသုံးချကြပါစို့။ ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ယင်း အတွက် အဆင်သင့်ရှိနေပါသည်" ဟု အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုက မြန်မာမိတ်ဖက်များအား တိုက်တွန်း ပြောကြားခဲ့သည်။
နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အပြန်အလှန် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမည့် အခြေအနေမှာ ထင်ရှားနေပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ သည် သဘာဝသယံဇာတ ပေါကြွယ်ဝကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ ဖော်ပြခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာ ကမ်းရိုးတန်းတွင် တည်ရှိပြီး လူဦးရေ ၅၅ သန်းခန့် ရှိပါသည်။ အထူးသဖြင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံဘက်မှ စက်မှု၊ ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတို့တွင် နည်းပညာ လိုအပ်ချက် မြင့်မားနေချိန်တွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသည် ကဏ္ဍအသီးသီး၌ မိမိတို့၏ ကျွမ်းကျင်မှုများဖြင့် ကူညီပံ့ပိုးပေးရန် အဆင်သင့် ရှိနေပါသည်။
"ရှေ့သို့ဆက်လှမ်းနိုင်ရန်အတွက် အခြေခံကျသော စီမံကိန်းအချို့ ရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ အစပိုင်းတွင် စီမံကိန်းအရေအတွက် နည်းပါးလျှင်လည်း ဖြစ်စေဦးတော့။ သို့သော် ယင်းတို့သည် အခြားသော ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု ကဏ္ဍများကိုပါ ဆွဲခေါ်သွားနိုင်မည့် ဘက်စုံလွှမ်းခြုံနိုင်သော၊ အခြေခံအုတ်မြစ်သဖွယ် ဖြစ် သော စီမံကိန်းကြီးများ ဖြစ်ရပါမည်။ ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အလွန်ကြီးမားသော စိတ်ဝင် စားမှု ရှိပါသည်" ဟု ဘယ်လာရုစ်ခေါင်းဆောင်က အလေးအနက် ပြောကြားခဲ့သည်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကလည်း မိမိတို့အနေဖြင့် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးတွင် စာမျက်နှာသစ် ဖွင့်လှစ်ရန်နှင့် ကဏ္ဍစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှတစ်ဆင့် နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးကို အရည် အသွေးပိုင်းဆိုင်ရာ အဆင့်အတန်းသစ်တစ်ခုသို့ မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း ပြန်လည်ပြောကြား ခဲ့သည်။ "မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ စီးပွားရေးကဏ္ဍ ဆက်ဆံရေး တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန် များစွာ စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ဆန္ဒရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် မိမိတို့၏ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများကို တိုးချဲ့ရန်အတွက် မဟာ ဗျူဟာမြောက် စီမံချက်တစ်ခုကို ဆွေးနွေးရန် အဆင်သင့်ရှိပါသည်" ဟု သူ၏ ဦးစားပေးလုပ်ငန်းများကို ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့သည်။
မြန်မာအစိုးရ ခေါင်းဆောင်က သူ၏ နိုင်ငံအတွက် အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်သည်အထိ အရေးပါသော စိုက်ပျိုး ရေးကဏ္ဍနှင့် စက်မှုအင်ဂျင်နီယာလုပ်ငန်းကဏ္ဍတို့ကို ပထမဦးစားပေးအဖြစ် ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့ သည်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးဆိုင်ရာ (Agro-industrial complex) နည်းပညာများကို ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှ လွှဲပြောင်းရယူရန်၊ လယ်ယာသုံး စက်ကိရိယာများနှင့် စက်ယန္တရားများ ထုတ်လုပ်ရန်နှင့် ဓာတ်မြေဩဇာ အမျိုးမျိုး ဝယ်ယူတင်သွင်းရန် စိတ်ဝင်စားလျက် ရှိသည်။ အရှေ့တောင်အာရှ မိတ်ဖက်များ၏ နောက်ထပ် အဆိုပြုချက်တစ်ခုမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းအမျိုးမျိုး ထူထောင်ရန်အတွက် မြန်မာ့စီးပွားရေးတွင် လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ကွန်ကရစ် ထုတ်လုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် တာယာထုတ်လုပ်ရန်အတွက် ရော်ဘာစိုက်ပျိုး ခြင်းနှင့် ပြုပြင်ထုတ်လုပ်ခြင်း လုပ်ငန်းများတွင် ဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေကို သုံးသပ်လျက် သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုက နိုင်ငံအတွက် အကျိုးအမြတ်ရှိစေမည့် မည်သည့်အရာကိုမဆို လုပ်ဆောင်ကြရန် မိတ်ဖက်များအား အကြံပြုခဲ့သည်။ "ခင်ဗျားတို့ လုပ်ဆောင်သမျှ ကိစ္စတွေကို တစ်စုံတစ်ယောက်က မကြိုက်မနှစ်သက် ဖြစ်နေမှာကတော့ သဘာဝပါပဲ။ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေလည်း ရှိလာပါလိမ့်မယ်၊ ဒါက ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ရော ခင်ဗျားတို့ဆီမှာပါ ရှိပြီးသားပါ။ ဒါပေမဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေဆိုတာ အခွင့်အလမ်းတွေကို ဖော် ဆောင်ပေးတဲ့ အချိန်ကာလ တစ်ခုပါပဲ။ ဒါကြောင့် ဒီအခွင့်အရေးတွေကို အသုံးချပြီး နိုင်ငံတွေအကြား ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုခိုင်မာနက်ရှိုင်းအောင် လုပ်ဆောင်သွားဖို့ ကျွန်တော်တို့ သဘောတူထားပြီး ဖြစ်ပါ တယ်။ ဒီကိစ္စကို ကျွန်တော်တို့ မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်သွားမှာပါ" ဟု ဘယ်လာရုစ်ခေါင်းဆောင်က ကတိပြု ပြောကြားခဲ့သည်။
လွန်ခဲ့သော နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံသည် ပူးတွဲစီမံကိန်းများ ပေါ်ပေါက် လာစေရန် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ ယခင် Zetorစက်ရုံနေရာတွင် အလတ်စားနှင့် အသေး စား ထွန်စက်များ တပ်ဆင်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ Grodno Azot အများနှင့်သက်ဆိုင်သော ကုမ္ပဏီနှင့် Grodno နိုက်ထရိုဂျင်စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် အော်ဂဲနစ်ဒြပ်ပေါင်းဆိုင်ရာ သုတေသနနှင့် ဒီဇိုင်းအင်စတီကျုတို့မှ နိုက်ထရိုဂျင် ဓာတ်မြေဩဇာ ထုတ်လုပ်မှု ခေတ်မီတိုးတက်စေရန် အကြံပေးကူညီခြင်း၊ Belmed-preparaty ၏ နည်းပညာကို အသုံးပြု၍ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ခြင်း၊ နို့စားနွား မွေးမြူရေးနှင့် ထုတ်လုပ်ရေး စခန်းများ တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိရစ္ဆာန်ကာကွယ်ဆေးများ ပူးတွဲထုတ်လုပ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။
ထို့ပြင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှ MAZ မော်တော်ယာဉ်များ၊ နိုက်ထရိုဂျင် ဓာတ်မြေဩဇာ၊ ဆေးဝါးပစ္စည်းများ၊ နို့မှုန့်နှင့် ကလေးအာဟာရ ဖြည့်စွက်စာများ၊ နို့ထွက်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေး စက်ကိရိယာများကို မြန်မာ နိုင်ငံသို့ ပေးပို့တင်သွင်းရန် ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်။
ကျောက်မျက်ရတနာများနှင့် ပတ်သက်၍ အခြေအနေ မည်သို့ရှိသနည်း။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Maxim Ryzhenkov က ဆွေးနွေးပွဲပြင်ပ၌ ပြောကြားရာတွင် ဘယ်လာရုစ် လက်ဝတ်ရတနာ လုပ်ငန်းကဏ္ဍသည် မိမိတို့နိုင်ငံတွင် လက်ဝတ်ရတနာ ထုတ်လုပ်ရာ၌ အသုံးပြုနိုင်မည့် ကျောက်မျက်ရတနာများကို မြန်မာနိုင်ငံ၌ တူးဖော်ရန်နှင့် ဝယ်ယူရန် စိတ်ဝင်စားလျက်ရှိကြောင်း ဆိုသည်။
ဘယ်လာရုစ်က မြန်မာနိုင်ငံကို မည်သို့ ကူညီခဲ့သနည်း
မတ်လကုန်ပိုင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုကြီးမားသော ငလျင်တစ်ခု လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ လူပေါင်း ထောင်ချီ သေဆုံးခဲ့ရပြီး နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ လူနေအိမ်များနှင့် အဆောက်အအုံများ၊ အခြေခံအဆောက် အအုံများ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ဘယ်လာရုစ်သမ္မတ၏ လမ်းညွှန်ချက်အရ အရေးပေါ်အခြေအနေများ ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာန (MCHS) မှ ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့နှင့်တကွ ပြိုပျက်တဲများ၊ စောင်များနှင့် စားသောက်ကုန်များ ပါဝင်သော လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီ တန်ချိန် ၂၀ ကို မြန်မာနိုင်ငံသို့ စေလွှတ် ပေးပို့ခဲ့သည်။
ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှ ကယ်ဆယ်ရေးသမားများ၊ ခွေးအသုံးပြု ရှာဖွေရေးကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ဆေးဘက် ဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်း အယောက် ၃၀ ကျော်တို့သည် ငလျင်ဒဏ်သင့်မှု နောက်ဆက်တွဲများကို ရှင်းလင်းရာတွင် ကူညီခဲ့ကြပြီး အပျက်အစီးများကြားမှ ရှာဖွေတွေ့ရှိသော ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများကို ကူညီကယ်ဆယ် မှုများ ပြုလုပ်ပေးခဲ့ကြသည်။ ခက်ခဲသော အခြေအနေများနှင့် နောက်ဆက်တွဲ ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုကြောင့် ပျက်စီးနေသော မခိုင်ခံ့သည့် အဆောက်အအုံများ ထပ်မံပြိုကျနိုင်သည့် အန္တရာယ်များ ရှိနေလင့်ကစား လုပ်ငန်းများကို ရပ်နားခြင်းမရှိဘဲ ဆက်တိုက် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။
"အရေးပေါ်အခြေအနေ ဖြစ်ပွားရာနေရာမှာတင် တိုက်ရိုက် ကုသကယ်ဆယ်မှုတွေ ပြုလုပ်ပေးနိုင်တာက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုပါပဲ။ (ကျိုးပဲ့သွားတဲ့) ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ အစိတ်အပိုင်းတွေကို မလှုပ်ရှား အောင် ထိန်းချုပ်ပေးတာ၊ ရှော့ခ် (Shock) မရအောင် ကုသပေးတာနဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး ပေးတာ မျိုးတွေဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါတယ်။ လိုအပ်တဲ့ ဆေးဝါးနဲ့ စက်ပစ္စည်းအားလုံး ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ပါလာ ပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ခေတ်မီဆန်းပြားတဲ့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စက်ကိရိယာတွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ယာယီစခန်းချရာ နေရာတွေမှာ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်ပြီး ကူးစက်ရောဂါ ဘေးကင်းစေဖို့ အတွက်ရော၊ သန့်ရှင်းရေးနဲ့ ကပ်ရောဂါကာကွယ်ရေး လုပ်ငန်းတွေ ဆောင်ရွက်ဖို့အတွက်ပါ လိုအပ်တဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေ၊ ပိုးမွှားသန့်စင်ဆေးရည်တွေနဲ့ ရေသန့်စင်ဆေး အလုံအလောက်လည်း ပါရှိပါတယ်" ဟု ဘယ်လာရုစ် အရေးပေါ်အခြေအနေများဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာန၊ "ZUBR" အထူးတပ်ဖွဲ့မှ ဆရာဝန် Yuri Geleklidi က ပြောကြားခဲ့သည်။
မင့်စ်မြို့သို့ လာရောက်သော မတ်လခရီးစဉ်အတွင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်သည် သမ္မတ အလက်ဇန္ဒားလူကာရှန်ကိုအားပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ (ပထမအဆင့်) ကို ပေးအပ်ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦး ဆွေးနွေးပွဲအပြီးတွင် လွတ်လပ်ရေးနန်းတော် (Palace of Independence) ၌ ဂုဏ်ပြုအခမ်းအနားကို ကျင်းပခဲ့သည်။
ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့သည် အစိုးရက ချီးမြှင့်သည့် နိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံး အရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဆုတံဆိပ်ဖြစ်သည်။ ကဏ္ဍစုံတွင် နှစ်နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် အားထုတ်ကြိုးပမ်းခဲ့မှုများအတွက် သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုအား ဤဘွဲ့တံဆိပ် ချီးမြှင့်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
"ဒါဟာ ကြိုတင်ပေးအပ်တဲ့ အသိအမှတ်ပြုမှုတစ်ခုဆိုတာ ကျွန်တော် နားလည်ပါတယ်။ ယင်းနဲ့ထိုက်တန် ကြောင်း သက်သေပြနိုင်ဖို့ ကျွန်တော် အစွမ်းကုန် ကြိုးစားသွားပါမယ်" ဟု သမ္မတက ဘွဲ့တံဆိပ်ကို လက်ခံရယူစဉ် ပြောကြားခဲ့သည်။
သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုက မကြာမီကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကတိပြုခဲ့သည်။ ထိုခရီးစဉ်အတွင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့်အတူ သဘောတူညီချက်များ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေမှုကို ကြီးကြပ်စစ်ဆေးရန်နှင့် နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေ မည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ကဏ္ဍသစ်များကို ဖော်ထုတ်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။
ခရီးစဉ်မတိုင်မီတွင် ဘယ်လာရုစ်သမ္မတသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပြုလုပ်မည့် အစိုးရချင်း သဘောတူညီချက် မူကြမ်းများကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် နှစ်နိုင်ငံအကြား ဗီဇာကင်းလွတ်ခွင့် သတ်မှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် အဓိက အလေးထားသည်မှာ စီးပွားရေးဖြစ်သည်။ လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော စာရွက်စာတမ်းများထဲတွင် အကောက်ခွန်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက် မူကြမ်း လည်းပါဝင်သည်။ ယင်းသည် နိုင်ငံများအကြား ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကို ရိုးရှင်းလွယ်ကူစေရန်၊ မလိုအပ် သော အတားအဆီးများကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် သက်ဆိုင်ရာ ဌာနများအကြား တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက် ဆက်သွယ်မှု တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဤအချက်သည် ကုန်သွယ်မှု လမ်းကြောင်းသစ်များ ဖန်တီးခြင်းကို မြန်ဆန်စေပြီး နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုပမာဏကို တိုးမြင့်လာစေနိုင်သည်။ နောက်ထပ် အဓိကကျသော သဘောတူညီချက်တစ်ခုမှာ နှစ်ထပ်ကွမ်း အခွန်ကောက်ခံမှု ရှောင်ရှားရေး (Avoidance of Double Taxation) ဖြစ်သည်။ ဤအစီအမံသည် ပြည်ပဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်ရန် စဉ်းစားနေ ကြသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါသည်။
ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့အတွက် ကြီးမားသော အခွင့်အလမ်းများ ပေါ်ပေါက်လာမည့် အချိန် အခါသို့ အမှန်တကယ် ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။ မင့်စ်မြို့ (ဘယ်လာရုစ်) သည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ခြေကုပ်နေရာသစ်တစ်ခု ရရှိခဲ့သလို၊ နေပြည်တော် (မြန်မာ) သည်လည်း ဥရောပ အလယ် ဗဟို တည့်တည့်တွင် ခြေကုပ်တစ်ခု ရရှိခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ မဟာဗျူဟာမြောက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ရန်သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ ထို့ကြောင့် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာ သတင်း ကောင်း အသစ်များကို ကျွန်ုပ်တို့ စောင့်မျှော်နေကြပါသည်။
++++
ဘယ်လာရုစ် အစိုးရပိုင် ဘယ်လာရုစ် တယ်လီဂရပ်သတင်းအေဂျင်စီ Belta ပါရှိသည့် ဘယ်လာရုစ်သမ္မတ၏ မြန်မာနိုင်ငံခရီးစဉ်အကြိုဂုဏ်ပြုဆောင်းပါးကို ရုရှားဘာသာမှ မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုဖော်ပြအပ်ပါသည်။ အယ်ဒီတာ
၂၆ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၅
မြန်မာနိုင်ငံတွင်မကြာမီကျင်းပတော့မည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကြီးတွင် မဲပေးခွင့်ရရှိစေရေးအတွက် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီသည် ပုဒ်မ ၅၀၅-က ဖြင့် အရေးယူအပြစ်ပေးခံရသူများကို ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့်၊ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်နှင့် စွဲဆိုဆဲယင်းအမှုများကိုပါ ပိတ်သိမ်းပေးမည် ဖြစ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်ညတွင် အမိန့်များထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။
အမိန့်အမှတ်၁၀/၂၀၂၅ ဖြင့် ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၅၀၅-က အရ ပြစ်မှု ထင်ရှားစီရင်ခံရပြီး အကျဉ်း ထောင်/အချုပ်ထောင်/အကျဉ်းစခန်းအသီးသီးတွင် ပြစ်ဒဏ်ကျခံလျက်ရှိသော အကျဉ်းသား/ အကျဉ်းသူ ၇၂၄ ဦးကို “နောက်တစ်ကြိမ် ပြစ်မှုထပ်မံ ကျူးလွန်ပါက ၎င်းပြစ်ဒဏ်အပြင် ယခုကျခံရန်ကျန်ရှိသော ပြစ်ဒဏ်များကိုပါဆက်လက်ကျခံပါ မည်” ဟူသော စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်ဖြင့် ယင်းတို့ကျခံရန် ကျန်ရှိသော ပြစ်ဒဏ်များအပေါ် လျှော့ပေါ့၍ ပြစ်ဒဏ်မှ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြုခဲ့သည်။
အမိန့်အမှတ် ၁၁/၂၀၂၅ဖြင့် ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၅၀၅-က အရ ပြစ်မှု ထင်ရှားစီရင်ခံ ရပြီး အကျဉ်း ထောင်/အချုပ်ထောင်/အကျဉ်းစခန်းအသီးသီးတွင် ပြစ်ဒဏ်ကျခံလျက်ရှိသော အကျဉ်းသား /အကျဉ်းသူ ၂၃၆၁ ဦးကို ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ ၄၀၁၊ ပုဒ်မခွဲ(၁)အရ ယင်းတို့ကျခံရန် ကျန်ရှိသော ပြစ်ဒဏ် များအပေါ် လျှော့ပေါ့၍ လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်ပြုခဲ့သည်။
ထို့အပြင် အမိန့်အမှတ် ၁၂/၂၀၂၅ဖြင့် ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၅၀၅-က ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ယင်းပြစ်မှုဖြင့် ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်နေ သဖြင့် ရာဇဝတ်ကျင့်ထုံးဥပဒေပုဒ်မ ၅၁၂ ဖြင့်လည်းကောင်း တရားစွဲဆိုခံရသူ ၅၅၈၀ ဦး တို့၏ ကြားနာစစ် ဆေးဆဲ အမှုများကို ပိတ်သိမ်း၍ တရားခံများအား အမှုမှ လွှတ်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
မကြာမီကျင်းပတော့မည့် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲကြီးတွင် ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသည့် မဲဆန္ဒရှင်ပြည်သူအားလုံး ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့် မဆုံးရှုံးစေရေး နှင့် လွတ်လပ်မျှတစွာ ဆန္ဒမဲပေးနိုင်ရေး အတွက် ယခုကဲ့သို့ အမိန့်များထုတ်ပြန် လွတ်ငြိမ်းခွင့်များပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း အမိန့်များတွင် ဖော်ပြ ထားသည်။ End-
◾️ဝါရှင်တန်၊ နိုဝင်ဘာ ၂၄ (ရိုက်တာ) - အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ရောက်ရှိနေကြသည့် မြန်မာနိုင်ငံ သားများအတွက် ယာယီတရားဝင်နေထိုင်ခွင့်အဆင့်အတန်းကို ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့က ရပ်စဲတော့မည် ဖြစ် ကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးဌာနက တနင်္လာနေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည့် အသိပေး ကြေညာချက်တစ်ရပ်၌ ပြောကြားခဲ့သည်။
◾️မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ယာယီအကာအကွယ်ပေးထားသည့် အဆင့်အတန်း (TPS) သတ်မှတ်ချက်မှာ အင်္ဂါ နေ့တွင် သက်တမ်းကုန်ဆုံးမည့်အနေအထားတွင်ရှိနေသည်။
◾️"နိုင်ငံတွင်းအခြေအနေများကို ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး သင့်လျော်သည့် အမေရိကန်အစိုးရ အေဂျင်စီ များနှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံ သည် ယာယီအကာအကွယ်ပေးထားသည့် အဆင့် အတန်း (TPS) သတ်မှတ်ချက်အတွက် လိုအပ်သော အခြေအနေများနှင့် ကိုက်ညီမှု မရှိတော့ကြောင်း (ပြည်တွင်း လုံခြုံရေး) ဝန်ကြီးက ဆုံးဖြတ်လိုက်သည်" ဟု ဖက်ဒရယ်အစိုးရပြန်တမ်းတွင် ဖော်ပြထား သည့် အသိပေး ကြေညာချက်၌ ဖော်ပြပါရှိသည်။
◾️ယင်းရပ်စဲမှုသည် ရက်ပေါင်း ၆၀ အတွင်း အသက်ဝင်မည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထိုကြေညာချက်တွင် ထပ်လောင်းဖော်ပြထားသည်။
◾️လက်ရှိတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၌ TPS အဆင့်အတန်းဖြင့် နေထိုင်လျက်ရှိသော မြန်မာနိုင်ငံသား ၄,၀၀၀ နီးပါးရှိကြောင်း ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးဌာနက ခန့်မှန်းထားသည်။
◾️မြန်မာနိုင်ငံအတွက် TPS အဆင့်အတန်းကို ထရမ့်မတိုင်မီ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ဒီမိုကရက် တစ်ပါတီ ဂျိုးဘိုင်ဒင်၏ အစိုးရလက်ထက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလ ၂၆ ရက်နေ့မှ နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့အထိ ၁၈ လကြာ သက်တမ်းတိုးပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
◾️ရီပတ်ဘလစ်ကန်တစ်ဦးဖြစ်သူ ထရမ့်သည် ဇန်နဝါရီလတွင် ရာထူးစတင်ရယူချိန်မှစ၍ ယင်း၏ လူဝင်မှု ကြီးကြပ်ရေးဆိုင်ရာ တင်းကျပ်မှုများ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် နိုင်ငံအများအပြားမှ နိုင်ငံသား များ အတွက် TPS အစီအစဉ်များကို ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။
Source Reuters
ပဲရစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၂၈ (Reuters) - ဥရောပလေယာဉ်ထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ Airbus က ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ယင်းတို့၏ A320 လေယာဉ်အုပ်စုပါ လေယာဉ်အစီးရေ ၆,၀၀၀ ကို ချက်ချင်း အရေးပေါ်ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ရန် သောကြာနေ့တွင် အမိန့်ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ ဤအကြီးစား ပြန်လည်ခေါ်ယူမှုသည် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လေယာဉ်များ၏ တစ်ဝက်ကျော်အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသွားရာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ခရီးသွားအများဆုံး သီတင်းပတ်ကုန်ရက်များအတွင်း ကမောက်ကမဖြစ်မှုများနှင့် ကမ္ဘာ တစ်ဝန်း လေကြောင်းခရီးစဉ် ပြတ်တောက်မှု အနှောင့်အယှက်များ ဖြစ်ပေါ်စေမည့် အခြေအနေရှိနေသည်။
ဤဆုတ်ယုတ်မှုသည် Airbus ၏ ၅၅ နှစ်တာ သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ပြန်လည် ခေါ်ယူမှုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပုံရကာ A320 မော်ဒယ်သည် Boeing 737 ကို ကျော်တက်ကာ ကမ္ဘာ့အများ ဆုံး ပေးပို့ရောင်းချရသည့် လေယာဉ်ပုံစံ ဖြစ်လာခဲ့ပြီးနောက် သီတင်းပတ်အနည်းငယ်အကြာတွင် ပေါ် ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ Airbus က လေယာဉ်ကုမ္ပဏီ ၃၅၀ ကျော်ထံသို့ ယင်းတို့၏ ညွှန်ကြားချက်ကို ထုတ်ပြန်လိုက်ချိန်တွင် A320 အမျိုးအစား လေယာဉ်ပေါင်း ၃,၀၀၀ ခန့်သည် ဝေဟင်၌ ပျံသန်းနေ ဆဲ ဖြစ်သည်။
Reuters သတင်းဌာနက တွေ့ရှိခဲ့ရသော လေကြောင်းလိုင်းများထံ ပေးပို့သည့် ညွှန်ကြား ချက်စာအရ ပြင်ဆင်မှုအပိုင်းသည် ယခင်အသုံးပြုခဲ့သော ဆော့ဖ်ဝဲလ်အဟောင်းသို့ ပြန်လည် ပြောင်းလဲခြင်းသာ ဖြစ်ပြီး ရိုးရှင်းသည်ဟုဆိုရမည်ဖြစ်သော်လည်း၊ ပြင်ဆင်ရေးစင်တာများသို့ ရွှေ့ပြောင်းမောင်းနှင်ခြင်းမှ လွဲ၍ ခရီးသည်တင်ခရီးစဉ်များ ထပ်မံမပျံသန်းမီ မဖြစ်မနေ ပြုလုပ်ရမည်ဖြစ်သည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှသည် တောင်အမေရိက၊ ဥရောပ၊ အိန္ဒိယနှင့် နယူးဇီလန်တို့ အထိ လေကြောင်းလိုင်းများက ဤပြင်ဆင်မှုများကြောင့် လေကြောင်းခရီးစဉ် ကြန့်ကြာမှုများ သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့ကြသည်။
ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး A320 အော်ပရေတာဖြစ်သည့် American Airlines က ယင်း၏ A320 လေယာဉ် ၄၈၀ အနက် ၃၄၀ ခန့်မှာ ပြင်ဆင်မှုလိုအပ်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ လေယာဉ်တစ်စင်းလျှင် နှစ်နာရီခန့် ကြာမြင့်မည့် ပြင်ဆင်မှုများကို စနေနေ့တွင် အပြီးသတ်နိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားကြောင်း ဆိုသည်။ ဂျာမနီမှ Lufthansa၊ အိန္ဒိယမှ IndiGo နှင့် ဗြိတိန်အခြေစိုက် easyJet အပါအဝင် အခြား လေကြောင်း လိုင်းများကလည်း ပြင်ဆင်မှုပြုလုပ်ရန် လေယာဉ်များကို ခေတ္တရပ်နားထားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ကိုလံဘီယား လေကြောင်းလိုင်း Avianca ကမူ ဤပြန်လည်ခေါ်ယူမှုသည် သူတို့၏ လေယာဉ်အုပ်စု ၇၀% ကျော်ကို ထိခိုက်စေသဖြင့် ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်နေ့အထိ ခရီးသွားရက်စွဲများအတွက် လက်မှတ် ရောင်းချမှုကို ပိတ်သိမ်းလိုက်ရကြောင်း ဆိုသည်။
လက်ရှိတွင် A320 အုပ်စုဝင် လေယာဉ်ပေါင်း ၁၁,၃၀၀ ခန့် ပြေးဆွဲလျက်ရှိပြီး၊ ယင်းတို့အနက် ၁၉၈၇ ခုနှစ် တွင် ပထမဆုံး စတင်ပျံသန်းခဲ့သည့် မူလ A320 မော်ဒယ် ၆,၄၄၀ ပါဝင်သည်။ ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံး A320 အော်ပရေတာ ၁၀ ခုအနက် ၄ ခုမှာ အမေရိကန် လေကြောင်းလိုင်းကြီးများဖြစ်သည့် American Airlines၊ Delta Air Lines နှင့် United Airlines တို့ဖြစ်သည်။ တရုတ်၊ ဥရောပ နှင့် အိန္ဒိယ လေကြောင်းလိုင်း များသည်လည်း ဤလေယာဉ်အမျိုးအစား၏ အကြီးဆုံး ဖောက်သည်များတွင် ပါဝင် ကြသည်။
သက်ရောက်မှုရှိသော လေယာဉ်များ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်အတွက်၊ လေကြောင်းလိုင်းများက ယခင် ဆော့ဖ် ဝဲလ်ဗားရှင်းသို့ ပြန်လည်ပြောင်းလဲရုံသာ ဖြစ်သောကြောင့် ခေတ္တရပ်နားမှုသာ ဖြစ်ပေါ်စေမည်ဟု လုပ်ငန်းခွင်သတင်းရင်းမြစ်များကပြောသည်။ သို့သော်လည်း အခြားသော သီးခြားအင်ဂျင်ပြုပြင်မှုများ သို့မဟုတ် စစ်ဆေးမှုများအတွက် စောင့်ဆိုင်းချိန်ကြာမြင့်နေသဖြင့် Airbus လေယာဉ်ရာပေါင်းများစွာ ရပ်နားထားရပြီး ပြင်ဆင်ရေး အလုပ်ရုံများတွင် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းများ ပြည့်ကျပ်နေချိန်တွင် ဤကိစ္စပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လေကြောင်းလုပ်ငန်း၌ လုပ်သားရှားပါးမှုပြဿနာလည်း ရှိနေသည်။
လေကြောင်းလေ့လာသုံးသပ်သူ Rob Morris က လေယာဉ်ရုံ (hangar) နေရာလွတ် မည်မျှ ချက်ချင်းရရှိ နိုင်မည်ဆိုသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုသည်။ မကြာသေးမီက ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအရ နေမုန်တိုင်းများ (solar flares) သည် လေယာဉ်ထိန်းချုပ်မှု လုပ်ဆောင်ချက်အတွက် အရေးပါသော ဒေတာများကို ပျက်စီးစေနိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်ဟု Airbus က ဆိုသည်။
ယခုလိုမမျှော်လင့်ထားသော ပြင်ဆင်မှုအမိန့်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည့် အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ အောက်တို ဘာ ၃၀ ရက်က မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ ကန်ကွန်း (Cancun) မှ နယူးဂျာစီပြည်နယ် နူးဝပ်ခ် (Newark) သို့ ပျံသန်း သော JetBlue လေကြောင်းခရီးစဉ်တစ်ခုတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ယင်းခရီးစဉ်တွင် လေယာဉ်အမြင့် ပေ ရုတ်တရက်ကျဆင်းမှုကြောင့် ခရီးသည်အချို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သတင်း ရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။
ထို A320 လေယာဉ်သည် လေယာဉ်ထိန်းချုပ်မှု ပြဿနာနှင့် လေယာဉ်မှူး၏ စေခိုင်းချက်မပါဘဲ ရုတ်တရက် အမြင့်ပေ ကျဆင်းမှုတို့ကြောင့် ဖလော်ရီဒါပြည်နယ် တမ်ပါ (Tampa) တွင် အရေးပေါ် ဆင်း သက်ခဲ့ရပြီး၊ ဖက်ဒရယ်လေကြောင်းဦးစီးဌာန (FAA) က စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။ JetBlue နှင့် FAA တို့ကမူ ဤပြန်လည်ခေါ်ယူမှုအပေါ် မှတ်ချက်တစ်စုံတစ်ရာ မပေးခဲ့ပေ။
အချို့သော လေကြောင်းလိုင်းများအတွက် ပြင်ဆင်ရန် ယာယီရပ်နားထားရမှုသည် ပိုမိုကြာရှည်နိုင်ဖွယ် ရှိသည်။ အကြောင်းမှာ သက်ရောက်မှုရှိသော လေယာဉ်များအနက် အစီးရေ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် ဟာ့ဒ်ဝဲလ် (hardware) အပိုင်းများပါ လဲလှယ်ရနိုင်ဖွယ်ရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု လုပ်ငန်းခွင်သတင်း ရင်းမြစ်များက ပြောသည်။
၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော A320 သည် "fly-by-wire" ဟုခေါ်သော ကွန်ပျူတာစနစ်သုံး ထိန်းချုပ်မှုများကို ပထမဆုံး မိတ်ဆက်အသုံးပြုခဲ့သည့် ပင်မ လေယာဉ်အမျိုးအစား ဖြစ် သည်။
ယင်းသည် Boeing 737 MAX နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ဘက်ဖြစ်ပြီး၊ 737 MAX သည် ၂၀၁၈ နှင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်များတွင် လူအသေအပျောက်များသော ပျက်ကျမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကာလရှည်ကြာ ရပ်နားခံခဲ့ရသည်။ ထိုပျက်ကျမှုများသည် ညံ့ဖျင်းစွာ ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော လေယာဉ်ထိန်းချုပ်ရေး ဆော့ဖ်ဝဲလ်ကြောင့်ဟု အပြစ်တင်ခဲ့ကြသည်။
အာရှဦးဆောင်သော စီးပွားရေး ကြီးထွားလာမှုကြောင့် သန်းနှင့်ချီသော ခရီးသွားအသစ်များ လေကြောင်း လောကသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ရာ၊ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ဤ အဓိကလေယာဉ်အမျိုးအစားနှစ်ခု အတွက် ဝယ်လိုအား မြင့်တက်လာခဲ့သည်။
Reuters မှ တွေ့ရှိရသော Airbus ၏ ညွှန်ကြားချက်စာအရ ပြဿနာ၏ အရင်းအမြစ်မှာ ELAC (Elevator and Aileron Computer) ဟုခေါ်သော လေယာဉ်စနစ်တွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါစနစ်သည် လေယာဉ်မှူး ၏ ဘေးဘက်ရှိ မောင်းတံ (side-stick) မှ အမိန့်များကို လေယာဉ်အမြီးပိုင်းရှိ elevators များထံ ပို့ဆောင်ပေးသည်။ ထို elevators များက လေယာဉ်၏ နှာခေါင်း အနိမ့်အမြင့် (pitch) ကို တဖန်ပြန်လည် ထိန်းချုပ်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။
အဆိုပါ ကွန်ပျူတာစနစ်ကို ထုတ်လုပ်သူ ပြင်သစ်ကုမ္ပဏီ Thales က Reuters ၏ မေးမြန်းမှုကို တုံ့ပြန် ရာတွင် ၎င်းတို့၏ ကွန်ပျူတာသည် Airbus ၏ သတ်မှတ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီကြောင်းနှင့် မေးခွန်း ထုတ်စရာဖြစ်နေသော လုပ်ဆောင်ချက်ပိုင်းမှာမူ Thales ၏ တာဝန်အောက်တွင်မရှိသော ဆော့ဖ်ဝဲလ်က ပံ့ပိုးပေးထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်
▪️ဝါရှင်တန်၊ နိုဝင်ဘာ ၂၇၊ ၂၀၂၅ (AFP) -ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့သည် ဝါရှင်တန်ရှိ အမျိုးသား အစောင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ပွားပြီးနောက် အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် အခြား ၁၈ နိုင်ငံမှ အမြဲတမ်း နေထိုင်ခွင့် သို့မဟုတ် "Green Card" ကိုင်ဆောင်ထားသူတိုင်း၏ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး အခြေအနေကို ပြန်လည်စိစစ်မည်ဟု ကြာသပတေးနေ့က ကြေညာခဲ့သည်။
▪️အမေရိကန်အရာရှိများက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ပစ်ခတ်မှုတွင် ဖမ်းဆီးခံထားရသူသည် ယခင်က အာဖဂန် နစ္စတန်ရှိ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့များနှင့် လုပ်ကိုင်ခဲ့သော အာဖဂန်နိုင်ငံသားတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း ဖော်ထုတ်ထားသည်။
▪️၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် တာလီဘန်တို့ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အာဖဂန်နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည် ထောင်စု၌ ပြန်လည်နေရာချထားရာတွင် ကူညီပေးခဲ့သော AfghanEvac အဖွဲ့၏ အဆိုအရ အသက်၂၉ နှစ်အရွယ် ထိုသံသယရှိသူသည် ယခုနှစ် ဧပြီလတွင် အမြဲတမ်းနေထိုင်ခွင့်မဟုတ်ဘဲ ခိုလှုံခွင့် ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်းသိရသည်။
▪️အမေရိကန်အကောက်ခွန်နှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး လုပ်ငန်းများ (USCIS) ၏ ဒါရိုက်တာဖြစ်သူ Joseph Edlow က "စိုးရိမ်ရတဲ့ နိုင်ငံတိုင်းက နိုင်ငံခြားသားတိုင်းရဲ့ Green Card တိုင်းကို အပြည့်အဝနှင့် တင်းတင် းကြပ်ကြပ် ပြန်လည်စစ်ဆေးဖို့ ကျွန်တော် ညွှန်ကြားထားပါတယ်" ဟု X တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
▪️Edlow ပြောသည့် နိုင်ငံများမှာ မည်သည့်နိုင်ငံများကို ရည်ညွှန်းပါသလဲဟု မေးမြန်းသောအခါ " စိုးရိမ် စရာ နိုင်ငံများ"အဖြစ် နိုင်ငံ ၁၉ နိုင်ငံကို သတ်မှတ်ထားသည့် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ ဇွန်လကထုတ် ပြန်ခဲ့သည့် အုပ်ချုပ်ရေး အမိန့်ကို USCIS ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက AFP သတင်းဌာနသို့ ထောက်ပြခဲ့သည်။
▪️အဆိုပါ အမိန့်သည် အာဖဂန်နစ္စတန်အပါအဝင် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားအားလုံးနီးပါး ဝင်ရောက် ခြင်းကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။
▪️ခရီးသွားလာခွင့် ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရသော အခြား ၁၁ နိုင်ငံမှာ မြန်မာ၊ ချဒ်၊ ကွန်ဂို-ဘရာဇာဗီးလ်၊ အီကွေတာ ဂီနီ၊ အီရစ်ထရီးယား၊ ဟေတီ၊ အီရန်၊ လစ်ဗျား၊ ဆိုမာလီယာ၊ ဆူဒန်နှင့် ယီမင်တို့ ဖြစ်သည်။
▪️ထရမ့်သည် အခြား(၇)နိုင်ငံဖြစ်သော ဘူရွန်ဒီ၊ ကျူးဘား၊ လာအို၊ ဆီယာရာလီယွန်၊ တိုဂို၊ တာ့ခ်မင် နစ္စတန်နှင့် ဗင်နီဇွဲလားတို့မှ ခရီးသွားများအပေါ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပိတ်ပင်မှုလည်း ချမှတ်ခဲ့ သည်။ သို့သော် ထိုနိုင်ငံများမှ ယာယီအလုပ်ဗီဇာအချို့ကို ခွင့်ပြုထားသည်။
၂၃ နိုဝင်ဘာ၊၂၀၂၅
ကမ္ဘောဒီးယားနှင့်ဖြစ်ပွားနေသော နယ်စပ်အငြင်းပွားမှုတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်နေမှု အပေါ် "ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း" မပြုရေး မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါအီဘရာဟင်အား တောင်းဆို ရန်အတွက် ဆန္ဒပြသူများသည် နိုဝင်ဘာ ၂၂ရက် စနေနေ့က ဘန်ကောက်မြို့ရှိ မလေးရှားသံရုံးရှေ့တွင် စုဝေးခဲ့ကြသည်။
ဝါရှင်တန် (အမေရိကန်အစိုးရ) သည် ကုန်သွယ်ရေးဆွေးနွေးမှုများနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပိုင်နက်နယ်မြေ ကာကွယ်ပိုင်ခွင့် အချုပ်အခြာအာဏာကို မတရားသဖြင့် ချိတ်ဆက်ထားသည်ဟု ဆန္ဒပြသူများက ယုံကြည်ကြသဖြင့် သူတို့သည် အမေရိကန်သံရုံးသို့ သွားရောက်ချီတက်ရန်လည်း ပြင်ဆင်ခဲ့ကြသည်။
အဆိုပါ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများကို ထိုင်းဘာသာဖြင့် Ruam Palang Phaen Din Pok Pong Athipatai ဟုခေါ်သော အချုပ်အခြာအာဏာကာကွယ်ရေး မြေပြင်ညီညွတ်သော အင်အားစုက ဦးဆောင် စီစဉ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။တက်ရောက်လာကြသည့် ထင်ရှားသူများတွင် ဖိချစ်ချိုင်မုန်ခွန် (Pichit Chaimongkol)၊ အထက်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်း ကဲဆန်အတိဗောဒိ (Kaewsan Atibodhi)၊ ရှပ်နီခေါင်းဆောင်ဟောင်း ကျတုဖွန်းဖရွန်ဖန် (Jatuporn Prompan) နှင့် ရှေ့နေ နိတိထွန်းလမ်လွာ (Nitithorn Lamlua) တို့ ပါဝင်ကြသည်။
ထိုင်းနိုင်ငံတော်အလံများနှင့် ဆိုင်းဘုတ်များကို ဝှေ့ယမ်းလာကြသည့် အဆိုပါအဖွဲ့သည် အသံချဲ့စက်များ တပ်ဆင်ထားသော ကားတစ်စီးနှင့်အတူ Sathon လမ်းရှိ မလေးရှားသံရုံးသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ သူတို့က မစ္စတာအန်ဝါသည် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌအနေဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အချုပ်အခြာအာဏာ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်နေသည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့ကြသည်။
နယ်စပ်အငြင်းပွားမှု ကိစ္စရပ်များနှင့်ပတ်သက်၍ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရန် ထိုင်းနိုင်ငံအား ဖိအားပေးခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရန် သူတို့က တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ထိုင်းစစ်သားများသည် နယ်စပ် တစ်လျှောက် မြေမြှုပ်မိုင်းရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းများတွင် အသက်အန္တရာယ်နှင့်ရင်းကာဆောင်ရွက်နေ ချိန်တွင် ကမ္ဘောဒီးယားဘက်က မိုင်းရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းများကို ဟန့်တားနှောင့်ယှက်ခဲ့ပြီး သဘော တူညီချက်များကို လေးစားလိုက်နာရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်ဟု Mr Pichit က ပြောကြားခဲ့သည်။
မိုင်းရှင်းလင်းရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ပြီးခဲ့သည့်လက ကွာလာလမ်ပူမြို့တွင် မစ္စတာအန်ဝါနှင့် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်တို့၏ ရှေ့မှောက်၌ ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား ဝန်ကြီးချုပ်နှစ်ဦး လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော ကြေညာချက်ပါ အဓိကအချက် ၄ ချက်အနက် တစ်ချက်ဖြစ်သည်။
နယ်စပ်စစ်ဆင်ရေးများ ရပ်တန့်ရန် ထိုင်းနိုင်ငံကို အမိန့်ပေးခြင်းဖြင့် မစ္စတာအန်ဝါသည် အာဆီယံ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် လုပ်ပိုင်ခွင့်ဘောင်ကို ကျော်လွန်လုပ်ဆောင်နေသည်ဟု သူက စွပ်စွဲခဲ့သည်။
မစ္စတာဖီချစ်က မစ္စတာအန်ဝါအား "နိုင်ငံရေးအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု" ပြုလုပ်သည်ဟု ဝေဖန်ခဲ့ပြီး မလေးရှားနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့သည် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များအပေါ် မလျော်ကန်သော သြဇာလွှမ်းမိုးရန် ကြိုးပမ်းနေကြသည်ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။
မစ္စတာ ကဲဆန် Mr Kaewsan က ဆက်လက်၍ ကမ္ဘောဒီးယား ခေါင်းဆောင် ဟွန်ဆန်သည် မိသားစု အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ဖြင့် နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော် အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြောင်းနှင့် နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ထိုင်းနိုင်ငံ အား ကျူးကျော်ရန်လိုသူအဖြစ် ပုံဖော်နေကြောင်း စွပ်စွဲပြောဆိုခဲ့သည်။
မလေးရှားနိုင်ငံသည် ကမ္ဘောဒီးယား လောင်းကစားရုံလုပ်ငန်းများတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အများအပြားရှိနေကြောင်းနှင့် မစ္စတာအန်ဝါသည် ပြည်တွင်း၌ အဂတိလိုက်စားမှုပြဿနာများ ရှိနေ သော်လည်း ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲကို နိုင်ငံရေးလက်နက်တစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုနေကြောင်း အဆိုပါ အထက်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်းက ထပ်လောင်းစွပ်စွဲခဲ့သည်။ အာဆီယံအနေဖြင့် "ဒေသတွင်းအဖွဲ့ အစည်း၌ မစ္စတာအန်ဝါအတွက် နေရာမရှိစေရန်" ဆောင်ရွက်ပေးကြဖို့လည်း သူက တိုက်တွန်းခဲ့သည်။
အမှတ်၅ မြို့တော်ရဲတပ်ဖွဲ့ နှင့် ထုန့်မဟာမေ့ခ် ရဲစခန်းမှ ရဲအရာရှိများသည် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် သံရုံးအဝင်ဝတွင် သံမဏိအတားအဆီးများကို တပ်ဆင်ထားပေးခဲ့သည်။
အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက စနေနေ့ မွန်းလွဲ ၂ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအတွင်း ဆန္ဒပြပွဲတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း မျှော်လင့်ရသည်ဟု အစောပိုင်းတွင် ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ "လောလော ဆယ်တွင် ဝါယာလက်စ် လမ်းမပေါ်၌ ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုအချို့ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်မှလွဲ၍ ဆန္ဒပြပွဲကြောင့် ကြီးမားသော အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေမည့် လက္ခဏာများ မတွေ့ရသေးကြောင်း" လည်း ကြေညာချက် တွင် ဖော်ပြထားသည်။
Source: Bangkok Post
၂၂ နိုဝင်ဘာ၊၂၀၂၅-
ကမ္ဘာ့ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်ဖြစ်သော FIFA သည် သဘာဝအရ နိုင်ငံသားပြုခွင့်ရရှိရေ စာရွက်စာတမ်းများကို မမှန်မကန် ပြင်ဆင်အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခံထားရသော ကစားသမားခုနစ်ဦးအား ပိတ်ပင်လိုက်ပြီး နောက် မလေးရှားဘောလုံးအသင်း၏ ပြည်တွင်းလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများကို တရားဝင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု စတင်ရန် စီစဉ်နေသည်။
စက်တင်ဘာလနှောင်းပိုင်းတွင် FIFA ၏ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးကော်မတီသည် ကစားသမား ခုနစ်ဦးဖြစ်သည့် - Gabriel Palmero ၊ Facundo Garcés၊ Rodrigo Holgado၊ Imanol Machuca၊ João Figueiredo၊ Hector Hevel နှင့် Jon Irazábal တို့အား နိုင်ငံတကာအဆင့်တွင် မလေးရှားနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုနိုင်ရန်အတွက် စာရွက်စာတမ်း အတုများကို အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရ ပြီးနောက် ၁၂ လ ပိတ်ပင်မှု ချမှတ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် (FAM) အား ဆွစ်ဖရန့် ၃၅၀,၀၀၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၃၉,၀၀၀ ခန့်) ဒဏ်ငွေပေးဆောင်ရန် အမိန့်ချခဲ့သည်။
စွပ်စွဲချက်အရ ထိုစာရွက်စာတမ်းများကို ယခင်က မလေးရှားတွင် နေထိုင်ခြင်း မရှိဖူးသော ထိုကစားသမားများသည် မလေးရှားမျိုးနွယ်မှ အဘိုးအဘွားများ ရှိကြောင်း သက်သေပြ ရန်အတွက် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ယင်းအား အသုံးပြု၍ သူတို့ကို မလေးရှားနိုင်ငံသားပြုခွင့် ရယူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ FIFA က ယင်းသည် FIFA စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးဥပဒေပုဒ်မ ၂၂ ကို ချိုးဖောက်ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ပြောခဲ့သည်။
ကစားသမားခုနစ်ဦးစလုံးသည် ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော ၂၀၂၇ အာရှဖလား ခြေစစ်ပွဲ တတိယ အဆင့်တွင် ဗီယက်နမ်ကို ၄-၀ ဖြင့် အနိုင်ရရှိခဲ့သည့် မလေးရှားအသင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး၊ သူတို့အထဲမှ လေးဦး၏ ကစားခွင့်ကို FIFA မှ အတည်ပြုပေးပြီး တစ်ရက်အကြာတွင် ဖြစ်သည်။ (ကျန်သုံးဦးမှာ ဇွန်လ ၆ရက်နေ့တွင် ကစားခွင့်ရရှိခဲ့သည်)။ ထိုပွဲအပြီး မကြာမီတွင် FIFA သည် ယင်းတို့၏ ကစားခွင့် နှင့်ပတ်သက်၍ တိုင်ကြားချက်တစ်စောင် လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး၊ ထိုတိုင်ကြားချက်တွင် ကစားသမားများ၏ “နိုင်ငံသားပြုလုပ်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် နိုင်ငံတကာပွဲဦးထွက်သည် မေးခွန်းထုတ်စရာအချိန်အတွင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်” ဟု တိုင်ကြားစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။
မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် သည် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးကော်မတီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အယူခံဝင်ခဲ့ သော်လည်း နိုဝင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့တွင် FIFA က ယင်းအယူခံကို ပယ်ချခဲ့သည်။
အင်္ဂါနေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည့် ကြေညာချက်တွင် FIFA က တာဝန်ရှိသူကို အတိအကျ ဖော်ထုတ် နိုင်ရန်အတွက် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်၏ ပြည်တွင်းလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများအား တရားဝင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ စတင်ကာ ကိစ္စရပ်များကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ ဆောင်ရွက်သွားရန် စီစဉ်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဤစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုသည် စာရွက်စာတမ်းအတုပြုလုပ်မှုရာတွင် တာဝန်ရှိသူများကို ဖော်ထုတ်ရန်၊ မလေး ရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်၏အဖွဲ့အစည်းအတွင်းလေးစားလိုက်နာမှုနှင့်အုပ်ချုပ်မှုယန္တရားများကမည်မျှလုံလောက်မှု၊ ထိရောက်မှုကိုရှိသည်ကိုအကဲဖြတ်ရန်၊ မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်အရာရှိများအပေါ် နောက် ထပ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေး အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်သင့်၊မပြုလုပ်သင့်ကို ဆုံးဖြတ်ရန် ရည်ရွယ်သည်” ဟု FIFA ၏ပြောကြားချက်ကို ရိုက်တာသတင်းဌာနကဖော်ပြခဲ့သည်။
အဆိုပါနိုင်ငံသားပြုလုပ်မှု အရှုပ်တော်ပုံသည် ကွင်းအတွင်းရော ကွင်းပြင်ပတွင်ပါ သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ မလေးရှားနိုင်ငံအတွက် ပထမဆုံးအကြိမ် အာရှဖလား ဝင်ခွင့်ရရှိရေး မျှော်လင့်ချက်ကို အဟန့်အတား ဖြစ်စေနိုင်ပြီး ဘောလုံးပရိသတ်များအကြား ဆူပူမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည့်အပြင်၊ ဤအငြင်းပွားဖွယ်ရာကိစ္စသည် ကစားသမားများအား နိုင်ငံသားပြုခွင့်ပေးခဲ့သော ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် အမျိုးသားမှတ်ပုံတင်ရေးဦးစီးဌာနတို့အပြင် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် ရှိ တာဝန်ရှိအရာရှိများအား တာဝန်ယူရန် ပရိသတ်များနှင့် နိုင်ငံရေးသမားများထံမှ တောင်းဆိုမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။
အောက်တိုဘာလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် သည် ယင်း၏ အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူးအား ရာထူးမှ ဆိုင်းငံ့ထားပြီး FIFA ၏ ပိတ်ပင်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည့် သူတို့အခေါ်“နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာအမှား” ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် လွတ်လပ်သော ကော်မတီတစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ သို့သော် သူတို့က စာရွက်စာတမ်းများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိဖြင့် အတုပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟူသော FIFA ၏ ပြောကြားချက်ကို ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့တွင် အယူခံပယ်ချခံရပြီးနောက် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်က က အားကစားဆိုင်ရာ ခုံသမာဓိတရားရုံး (CAS) သို့ အမှုအား ဆက်လက်တင်ပြသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး၊ FIFA ၏ အင်္ဂါနေ့ကြေညာချက်အပြီးတွင်လည်း ယင်းအချက်ကို ထပ်မံအတည်ပြုပြောကြားခဲ့သည်။
မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်၏ ယာယီဥက္ကဋ္ဌ Mohd Yusoff Mahadi က ကြေညာချက်တွင် "ဤလုပ်ဆောင်ချက်ကို တရားမျှတမှု ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် မလေးရှားအစိုးရနှင့် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်း များက သတ်မှတ်ထားသည့် ကစားသမားအရည်အချင်းပြည့်မီမှု လုပ်ငန်းစဉ်၏ သမာဓိကို ထိန်းသိမ်းရန် အတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ မလေးရှား ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး Nasution Ismailကလည်း ကစားသမားခုနစ်ဦးအား နိုင်ငံသားပြုလုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကာကွယ်ပြောဆိုခဲ့သည်။
ESPN သတင်းဌာန၏ ဖော်ပြချက်အရ အင်္ဂါနေ့တွင် FIFA သည် စာမျက်နှာ ၆၃ မျက်နှာပါ အစီရင်ခံစာတစ်စောင်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အစီရင်ခံစာတွင် ကစားသမားများသည် စပိန်၊ ဘရာဇီး၊ အာဂျင်တီးနားနှင့် နယ်သာလန်တို့တွင် မွေးဖွားကြောင်း သူတို့၏ မူရင်းမွေးစာရင်းတွင် ဖော်ပြထားသည့် အဘိုးအဘွားများမှတစ်ဆင့် မလေးရှားမျိုးနွယ်ရှိကြောင်း သက်သေပြရန် စာရွက်စာတမ်းအတုများကို မည်သို့ အသုံးပြုခဲ့သည်ကို အသေးစိတ် ဖော်ပြထားကြောင်းသိရသည်။
ခြုံငုံပြောရလျှင် FIFA သည် အဆိုပါ မလျော်ကန်မှုအား အပြည့်အဝ စုံစမ်းစစ်ဆေးရန်အတွက် “နောက် ထပ် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ စတင်ရန် ခိုင်လုံသောအကြောင်းပြချက်များ” ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် “ပြစ်မှုများ၏ သဘာဝနှင့် ကြီးလေးမှု၊ အထူးသဖြင့် တရားဝင်စာရွက်စာတမ်းများကို အတုပြုလုပ်မှုတို့ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစား၍” ယင်း၏ အတွင်း ရေးမှူးရုံးသည် မလေးရှား၏ သက်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များအား အသိပေးမည်ဖြစ်သကဲ့သို့ ဘရာဇီး၊ အာဂျင်တီးနား၊ နယ်သာလန်နှင့် စပိန်ရှိ အာဏာပိုင်များကိုလည်း အသိပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“သင့်လျော်သော ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများနှင့် တရားစွဲဆိုမှုများကို ဆက်လက် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များအား အသိပေးရန် အလွန်အရေးကြီးသည်” ဟု FIFA က ပြောကြားခဲ့သည်။
Source The Diplomat
၂၀ နိုဝင်ဘာ၊၂၀၂၅
အကျဉ်းချုပ်
◾️အမေရိကန်က ယင်း၏ ငြိမ်းချမ်းရေး အစီအစဉ်ကို ကိယက်ဗ်မှ လက်ခံစေလိုကြောင်း သတင်းရင်းမြစ် နှစ်ခုက ပြောသည်။
◾️ယူကရိန်းက နယ်မြေနှင့် လက်နက်အချို့ကို စွန့်လွှတ်ရန်အစီအစဉ်က ရည်မှန်းထားကြောင်း သတင်းရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။
◾️ဇယ်လန်စကီးသည် ငြိမ်းချမ်းရေး အစီအစဉ်သစ်အတွက် တူရကီသို့ သွားရောက်နေသည်။
◾️သူသည် ကြာသပတေးနေ့တွင် အမေရိကန် စစ်တပ်အရာရှိများနှင့် တွေ့ဆုံမည်။
◾️ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် အမေရိကန်၏ အစီအစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ ကိယက်ဗ်က ရိပ်ဖမ်း သံဖမ်းရရှိထားကြောင်း သတင်းရင်းမြစ်တစ်ခုက ဆိုသည်။
လန်ဒန်/ကိယက်ဗ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၉ (ရိုက်တာ) - ယူကရိန်းနိုင်ငံက နယ်မြေနှင့် လက်နက်အချို့ကို စွန့်လွှတ်ရန် အဆိုပြုထားသည့် ရုရှားနှင့် စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် အမေရိကန်က ရေးဆွဲထားသော မူဘောင်ကို သမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇယ်လန်စကီးသည် လက်ခံရမည်ဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု က အရိပ်လက္ခဏာပြခဲ့ကြောင်း အဆိုပါကိစ္စကို အကျွမ်းတဝင်ရှိသူနှစ်ဦးက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ပြောကြား ခဲ့သည်။
အဆိုပါကိစ္စ၏ ထိလွယ်ရှလွယ်ရှိမှုကြောင့် အမည်မဖော်လိုသူ သတင်းရင်းမြစ်များက အဆိုပါ အဆိုပြုချက်များတွင် ယူကရိန်း၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ အရွယ်အစားကို လျှော့ချရန် အပါအဝင် အခြား အချက်များ ပါဝင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ဝါရှင်တန်က ကိယက်ဗ်သည် အဓိကအချက်များကို လက်ခံစေလိုနေကြောင်း သူတို့က ပြောသည်။
အရှေ့ပိုင်း ယူကရိန်းတွင် ရုရှား၏ နောက်ထပ် နယ်မြေ သိမ်းပိုက်မှုများကို ကိယက်ဗ်က ရင်ဆိုင်နေရချိန် နှင့် ဇယ်လန်စကီးက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ပါလီမန်က စွမ်းအင်နှင့် တရားရေး ဝန်ကြီးများကို ရာထူးမှ ထုတ် ပယ်ခဲ့ရသည့် အဂတိလိုက်စားမှု စိစစ်မှုကို ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းနေရချိန်တွင် ထိုကဲ့သို့သော အစီအစဉ် သည် ကိယက်ဗ်အတွက် ကြီးမားသော ဆုတ်ယုတ်မှုတစ်ရပ်အဖြစ် ပြသနေလိမ့်မည်။
အိမ်ဖြူတော်က အဆိုပါကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ မှတ်ချက်ပေးရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာကို ရူဘီယိုက X (တွစ်တာ) တွင် ဝါရှင်တန်သည် "ဤပဋိပက္ခ၏ နှစ်ဖက်စလုံးမှ အချက်အလက်များအပေါ် အခြေခံ၍ စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော စိတ်ကူးများကို ဆက် လက်ရေးဆွဲသွားမည်" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
"ယူကရိန်းစစ်ပွဲကဲ့သို့ ရှုပ်ထွေးပြီး အသက်ဆုံးရှုံးစေသော စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန်မှာ အလေးအနက်ထားပြီး လက်တွေ့ကျသည့် အယူအဆများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖလှယ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ကြာရှည်ခံမည့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ရရှိရန်အတွက် နှစ်ဖက်စလုံးသည် ခက်ခဲသော်လည်း မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အလျှော့အတင်းများကို သဘောတူရန် လိုအပ်သည်" ဟု ရူဘီယိုက ပြောကြား ခဲ့သည်။
ဝါရှင်တန်က ရုရှားနှင့် ဆွေးနွေးထားသည့် စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် အမေရိကန်၏ အဆိုပြုချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ ကိယက်ဗ်က "အရိပ်အမြွက်" လက်ခံရရှိထားကြောင်း ယူကရိန်းအကြီးတန်းအရာရှိကြီး တစ်ဦးက ရိုက်တာကို ပြောကြားခဲ့သည်။ ယူကရိန်းသည် အဆိုပြုချက်များ ပြင်ဆင်ရာတွင် ပါဝင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း အဆိုပါ သတင်းရင်းမြစ်က ဆိုသည်။
ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် သမ္မတ တေရစ်ပ် အာဒိုဂန်နှင့် တူရကီ၌ ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်နေသော ဇယ်လန်စကီး သည် ကြာသပတေးနေ့တွင် ကိယက်ဗ်၌ အမေရိကန် စစ်တပ်အရာရှိများနှင့် တွေ့ဆုံရန် စီစဉ်ထားသည်။ Telegram တွင် မှတ်ချက်များပေးရာ၌ ဇယ်လန်စကီးက ဝါရှင်တန်၏ မူဘောင်ကို ဖော်ပြခြင်းမရှိဘဲ သုံးနှစ်ခွဲကျော် ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်သော စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် အကူအညီပေးမည့် ထိရောက်သော အမေရိကန် ခေါင်းဆောင်မှုကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။
"သွေးထွက်သံယိုမှုများကို ရပ်တန့်ရန်နှင့် ရေရှည်တည်တံ့သော ငြိမ်းချမ်းရေးကို ရရှိရန်အတွက် အဓိက အချက်မှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ မိတ်ဖက်အားလုံးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်နှင့် အမေရိကန် ခေါင်းဆောင်မှုသည် ထိရောက်ပြီး ခိုင်မာနေရန် ဖြစ်သည်" ဟု အန်ကာရာ၌ အာဒိုဂန်နှင့် တွေ့ဆုံပြီးနောက် ဇယ်လန်စကီးက ရေးသားခဲ့သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်လ် ထရမ့်တို့သာလျှင် "စစ်ပွဲကို နောက်ဆုံးတွင် အဆုံးသတ်ရန် လုံလောက်သော ခွန်အားရှိသည်" ဟု ဇယ်လန်စကီးက ပြော ကြားခဲ့သည်။
အာဒိုဂန်သည် ဆွေးနွေးပွဲများအတွက် မတူညီသော ပုံစံများကို အဆိုပြုခဲ့ကြောင်းနှင့် "လိုအပ်သော ပလက်ဖောင်းကို တူရကီက ပံ့ပိုးပေးရန် အသင့်ရှိခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့အတွက် အရေးကြီး သည်" ဟုလည်း ယူကရိန်းသမ္မတကပြောကြားခဲ့သည်။ စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန် ထရမ့်အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်း မှု အသစ်တစ်ရပ်၏ လက္ခဏာများကြောင့် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ယူကရိန်းအစိုးရ ဘွန်းဈေးနှုန်းများ လများ အတွင်း အကြီးမားဆုံး ခုန်တက်ခဲ့သည်။
ဇူလိုင်လတွင် အစ္စတန်ဘူလ်၌ တွေ့ဆုံခဲ့သည့်နောက်ပိုင်း ကိယက်ဗ်နှင့် မော်စကိုတို့အကြား မျက်နှာ ချင်းဆိုင် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း မရှိသေးဘဲ၊ ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် မော်စကို၏ လေးနှစ်နီးပါး ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်သော ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို ဆက်လက်ဖိအားပေးနေပြီး တစ်ညတာ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် လူ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။
ရုရှား၏ ရပ်တည်ချက်တွင် ပြောင်းလဲမှုမရှိ စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ရန်အတွက် ယင်း၏ သတ်မှတ်ချက်များကို မော်စကိုက ပြောင်းလဲမည့် အရိပ်အယောင်မပြသော်လည်း ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲများကို ပြန်လည် အသက်သွင်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများသည် အရှိန်အဟုန် ရရှိလာပုံရနေသည်။
ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမီယာ ပူတင်သည် အမေရိကန် ဦးဆောင်သော နေတိုး စစ်ရေးမဟာမိတ်အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ရန် အစီအစဉ်များကို ကိယက်ဗ်မှ စွန့်လွှတ်ရန်နှင့် ရုရှား၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် မော်စကိုက တောင်းဆိုသည့် ပြည်နယ်လေးခုမှ သူတို့၏တပ်ဖွဲ့များကို ရုပ်သိမ်းရန် ယခင်ကတည်းက တောင်းဆို ခဲ့သည်။ မော်စကိုသည် ထိုတောင်းဆိုချက်များထဲမှ တစ်ခုခုကို စွန့်လွှတ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ညွှန်ပြခြင်း မရှိသေးဘဲ ယူကရိန်းကလည်း ယင်းတို့ကို လက်ခံမည်မဟုတ်ဟု ဆိုသည်။
ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် ယူကရိန်းနယ်မြေ၏ ၁၉% ခန့်ကို ထိန်းချုပ်ထားပြီး ရှေ့သို့ တဖြည်းဖြည်း တိုးမြှင့်နေကာ ဆောင်းရာသီ နီးကပ်လာသည်နှင့်အမျှ ယူကရိန်း၏ စွမ်းအင် အခြေခံအဆောက်အအုံများ ကို မကြာခဏ တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်နေသည်။
နေတိုးအဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ကိယက်ဗ်နှင့် မော်စကို နှစ်ဖက်စလုံးနှင့် ရင်းနှီးစွာ ရှိနေသည့် တူရကီသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ စစ်ပွဲ၏ အစောပိုင်း သီတင်းပတ်များတွင် ပထမအဆင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲများကို လက်ခံ ကျင်းပခဲ့ပြီး ထရမ့်မှ တိုက်ပွဲများကို အဆုံးသတ်ရန် အစီအစဉ်သစ်တစ်ခု စတင်ခဲ့သည့် ယခုနှစ်အထိ ယင်းသည် တစ်ခုတည်းသောဆွေးနွေးပွဲဖြစ်ခဲ့သည်။
ကရင်မလင်က အန်ကာရာတွင် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ဆွေးနွေးပွဲများ၌ ရုရှားကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်မည် မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ဆွေးနွေးပွဲရလဒ်များနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နှင့် တူရကီတို့ နှင့် စကားပြောဆိုရန် ပူတင်သည် လမ်ဖွင့်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
လုံခြုံရေး အာမခံချက်ဖြင့် နယ်မြေလဲလှယ်ခြင်းလား။
ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် အဆိုပါကိစ္စကို တိုက်ရိုက်သိရှိသော အမေရိကန် အရာရှိတစ်ဦးကို ကိုးကား၍ Axios က အစီရင်ခံရာတွင် အမေရိကန်၏ အစီအစဉ်သစ်သည် နောင်တွင် ကိယက်ဗ်နှင့် ဥရောပအတွက် ရုရှား၏ ကျူးကျော်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်၏ လုံခြုံရေး အာမခံချက်ကို ရရှိရန်အတွက် ယူကရိန်းက လက်ရှိ မထိန်းချုပ်နိုင်သေးသည့် အရှေ့ပိုင်း ယူကရိန်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုကို မော်စကိုအား ပေးအပ်ရန် ရည်မှန်းထားကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။
အဆိုပါ အမေရိကန်၏ အဆိုပြုချက်အသစ်ဟု ယူဆရသော အကြောင်းအရာများကို မှတ်ချက်ပေးသော ဥရောပ သံတမန်တစ်ဦးက သူတို့သည် ထရမ့်အစိုးရ၏ "ကိယက်ဗ်ကို အကျဉ်းအကြပ်ထဲ တွန်းပို့ရန်" နောက်ထပ် ကြိုးပမ်းမှုတစ်ရပ် ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သော်လည်း၊ ယူကရိန်း၏ ရပ်တည်ချက် သို့မဟုတ် ဝါရှင်တန်၏ ဥရောပ မဟာမိတ်များ၏ ရပ်တည်ချက်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်မရှိပါက အဖြေမရနိုင်ကြောင်းလည်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ယူကရိန်းက ယင်း၏ စစ်တပ်ကို လျှော့ချသင့်သည်ဟူသော အကြံပြုချက်သည် အလေးအနက်ထားသော အဆိုပြုချက်ထက် ရုရှား၏ တောင်းဆိုချက်လိုဖြစ်နေကြောင်း အခြားဥရောပ သံတမန်တစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။
စစ်တပ်အတွင်းဝန် ဒန် ဒရစ်စကောလ် ဦးဆောင်သော အမေရိကန် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် ကိယက်ဗ်၌ "အချက်အလက်ရှာဖွေရေးမစ်ရှင်" ဖြင့် ရောက်ရှိနေကြောင်း ကိယက်ဗ်ရှိ အမေရိကန်သံရုံးက ပြောကြား ခဲ့သည်။ စစ်တပ်အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ် ရန်ဒီ ဂျော့ချ်သည်လည်း ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင် ပါဝင်ပြီး သူနှင့် ဒရစ်စကောလ်တို့သည် ကြာသပတေးနေ့တွင် ဇယ်လန်စကီးနှင့် တွေ့ဆုံမည်ဖြစ်ကြောင်း အဆိုပါကိစ္စကို အကျွမ်းတဝင်ရှိသူတစ်ဦးက ရိုက်တာသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
နိုဝင်ဘာ ၁၈၊ ၂၀၂၅ -
ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ သတင်းမီဒီယာကြီးများ၏ မကြာသေးမီက ထုတ်ပြန်ချက်များအရ Apple ကုမ္ပဏီ သည် ခေါင်းဆောင်မှုပိုင်း အပြောင်းအလဲအတွက် တက်ကြွစွာ ပြင်ဆင်နေကြောင်း သိရသည်။ Apple ဘက်မှ တရားဝင် အတည်ပြုထားခြင်း မရှိသေးသော်လည်း ၂၀၂၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလလယ်ပိုင်းက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်လာသော သတင်းများအရ Tim Cook သည် မကြာမီ ကာလအတွင်း CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ဖွယ်ရှိကြောင်း ဖော်ပြနေကြသည်။
နောက်ဆုံးရ သတင်းများအပေါ် အခြေခံထားသည့် သတင်းအချက်အလက် အကျဉ်းချုပ်မှာ အောက်ပါ အတိုင်း ဖြစ်သည်-
၁။ အဓိကသတင်း “ဘာတွေ ဖြစ်ပျက်နေသလဲ” - Tim Cook ကို CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်စေရန် Apple ကုမ္ပဏီက "ပြင်ဆင်မှုများ အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်နေပြီ" ဟု သတင်းများက ဖော်ပြကြသည်။
အချိန်ကာလသတ်မှတ်ချက် - ဤအပြောင်းအလဲသည် ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် အမြန်ဆုံး စတင်ဖြစ်ပေါ်လာနိုင် သည်။
အတည်ပြုမှု အခြေအနေ - ဤအချက်သည် လောလောဆယ်တွင် (အဓိကအားဖြင့် Financial Times မှ) အတွင်းသတင်းများအပေါ် အခြေခံထားခြင်း ဖြစ်သည်။ Apple ကုမ္ပဏီဘက်မှ တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက် တစ်စုံတစ်ရာ မရှိသေးသကဲ့သို့ အပြီးသတ် ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း လူသိရှင်ကြား ကြေညာခြင်း မရှိသေး ပါ။
၂။ ဘာကြောင့်လဲ အသက်အရွယ်ကြောင့်လား - Tim Cook သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် အသက် ၆၅ နှစ် ပြည့်ပြီဖြစ်ရာ ပုံမှန် အငြိမ်းစားယူသည့် အရွယ်သို့ ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။
စီစဉ်ထားသော အရိုက်အရာဆက်ခံမှု - ဤလှုပ်ရှားမှုသည် Apple ၏ စီးပွားရေး စွမ်းဆောင်ရည် (လက်ရှိတွင် ခိုင်မာအားကောင်းနေဆဲဖြစ်သည်) နှင့် သက်ဆိုင်ခြင်း မရှိဘဲ တည်ငြိမ်မှုကို သေချာစေရန် အတွက် ကာလရှည်ကြာ ဂရုတစိုက် စီစဉ်ထားသော ဆက်ခံသူ လွှဲပြောင်းရေး အစီအစဉ်၏ တစ်စိတ် တစ်ပိုင်းသာ ဖြစ်ကြောင်း သတင်းရင်းမြစ်များက အလေးပေး ပြောကြားထားသည်။
.၃။ ဆက်ခံဖွယ်ရှိသည့် ထိပ်တန်း လျာထားသူ - Apple ၏ ဟာ့ဒ်ဝဲ အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ အကြီးတန်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သူ John Ternus သည် Cook ၏ နေရာကို ဆက်ခံရန် ထိပ်ဆုံးမှ ပြေးနေသူဟု အများက ရှုမြင်ထားကြသည်။
ဘာကြောင့် သူ့ကို ရွေးချယ်သလဲ - Ternus (အသက် ၅၀ နှစ်) သည် iPhone၊ iPad နှင့် Mac တို့၏ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုကို ကြီးကြပ်ခဲ့သော အတွေ့အကြုံရင့် အမှုဆောင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ကုမ္ပဏီတွင်းနှင့် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့၏ လေးစားမှုကို ရရှိထားသူလည်း ဖြစ်သည်။
၄။ ဆက်လက် မျှော်လင့်ရမည့်အရာများ- ကြေညာမည့် အချိန်ကာလ - ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလကုန်တွင် ပြုလုပ်မည့် Apple ၏ ဝင်ငွေရှင်းတမ်း အစီရင်ခံစာ မတိုင်မီ တရားဝင် ကြေညာချက် ထွက်လာ လိမ့်မည်ဟု လေ့လာဆန်းစစ်သူများက မျှော်လင့်မထားကြပါ။
ကြားကာလ အပြောင်းအလဲ - အကယ်၍ လာမည့်နှစ် အစောပိုင်းတွင် ကြေညာချက် ထွက်ပေါ်လာပါက ဇွန်လတွင် ကျင်းပမည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆော့ဖ်ဝဲရေးသားသူများ ကွန်ဖရင့် (WWDC) သို့မဟုတ် စက်တင်ဘာလတွင် ပြုလုပ်မည့် iPhone မိတ်ဆက်ပွဲကဲ့သို့သော ပွဲကြီးများ မတိုင်မီ CEO အသစ် အနေဖြင့် လုပ်ငန်းခွင်နှင့် အသားကျစေရန် အချိန်ကိုက် လုပ်ဆောင်ဖွယ်ရှိသည်။
အခြားအသေးစိတ် အချက်အလက်များ - Tim Cook အနေဖြင့် CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်လိုက်လျှင်ပင် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလကို လမ်းညွှန်ရန်အတွက် အမှုဆောင် ဥက္ကဋ္ဌ (Executive Chairman) အဖြစ် ကုမ္ပဏီတွင် ဆက်လက် ရှိနေနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်း ပြောဆိုမှုများလည်း ရှိနေသည်။
အဓိကမှတ်သားရန်အချက်- Tim Cook သည် လက်ရှိအချိန်တွင် Apple ၏ CEO အဖြစ် ဆက်လက် ရှိနေ ဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းများအရ ကုမ္ပဏီသည် သူ၏အငြိမ်းစားယူမှု အတွက် တက်ကြွစွာ ပြင်ဆင်နေပြီး ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် ရာထူးလွှဲပြောင်းမှု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်းဖော်ပြ နေသည်။
(နိုင်ငံတကာသတင်းများကို အခြေခံစုစည်းပါသည်)
၃၀ နိုဝင်ဘာ၊၂၀၂၅
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့လူမှုစီးပွားဖွံ့ဖြိုးရေးကဏ္ဍများတွင် အာကာသနည်းပညာများကို ငြိမ်းချမ်းသော ရည်ရွယ် ချက်ဖြင့်အသုံးချနိုင်ရေးအတွက် မြန်မာအာကာသအေဂျင်စီကို ဖွဲ့စည်းတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့်ပူးပေါင်းကာ ရေတို/ရေရှည် စီမံကိန်းများ စတင်အကောင်ထည်ဖော်ဆောင် ရွက်နေပြီဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံတော်ယာယီသမ္မတ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေး နှင့်အေးချမ်းသာယာရေး ကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
နိုဝင်ဘာ ၃၀ရက် နံနက်က ရန်ကုန်မြို့၊ ပြည်သူ့ရင်ပြင်မှာကျင်းပတဲ့ အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်) ဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားတွင် ယာယီသမ္မတ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ယင်းကဲ့သို့ပြောကြားလိုက်ခြင်း ဖြစ် ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပညာရှင်လူငယ်များအနေဖြင့် ထိုကဲ့သို့အာကာသနည်းပညာလှုပ်ရှားမှု အစီအစဉ်များတွင် ပါဝင်နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းများကိုလည်း မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဖော်ဆောင်သွားမယ် လို့လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးကပြောကြားပါတယ်။
မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များအနေဖြင့် မျက်မှောက်ခေတ် အာကာသနယ်ပယ်၏ စိန်ခေါ်မှုနှင့် အခွင့်အလမ်း အသစ်များတွင်ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ပြီး၊စိတ်ကူးစိတ်သန်းများကိုမွေးဖွားအကောင်အထည်ဖော်ဆောင်နိုင်တော့မှာဖြစ်တယ်လို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက ဆက်လက်ပြောဆိုပြီး အနာဂတ်ကာလအာကာသအသုံးချ နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် နိုင်ငံတော်က ဂုဏ်ယူအားထားရမည့်သုတေသနပညာရှင်များ၊ အင်ဂျင်နီယာများ၊ အာကာသယာဉ်မှူးများ၊ ဘက်စုံကဏ္ဍအလိုက် ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များနှင့် လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များ ပေါ်ထွက်လာမည်ဟုလည်း ယုံကြည်တယ်လို့လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးကဆိုပါတယ်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသည် ပြတိုက်ဆိုင်းဘုတ်အားစက်ခလုတ်နှိပ်ဖွင့်လှစ်ပေးပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့်အတူ ဧည့်သည်တော်များကလည်း ပြတိုက်ကမ္ပည်းမော်ကွန်းအား အမွှေးနံ့သာရည်များဖြင့် ပက်ဖျန်းပေးခဲ့ ပါတယ်။
ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ် ဦးစိုးသိန်း၊ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာ မျိုးသိန်းကျော်၊ Myanmar Space Agency အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်ဒေါက်တာစိုးမြင့်မောင်နှင့် ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန် ဦးဘိုဌေး တို့က ပြတိုက်ကို ဖဲကြိုးဖြတ်ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့ကြပါတယ်။
အခမ်းအနားသို့ ကော်မရှင်အတွင်းရေးမှူး တွဲဖက်အမှုဆောင်ချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးရဲဝင်းဦး၊ ပြည်ထောင် စုဝန်ကြီးများ၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးမှ အဆင့်မြင့် တပ်မတော် အရာရှိကြီးများ၊ ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တိုင်းမှူး၊တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံတို့မှ သံအမတ်ကြီးများနှင့် သံရုံးယာယီ တာဝန်ခံ များ၊ ရန်ကုန်မြို့တော် ဝန်၊ ဖိတ်ကြားထားသည့် ဧည့်သည်တော်များ၊ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ တက်ရောက်ခဲ့ကြပါတယ်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့်ဧည့်သည်တော်များသည်ပြတိုက်အတွင်းရှိDeep Space Exploration ပြခန်း၊ Space Station ပြခန်း၊ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၊တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့မှအာကာသတွင်းသို့ခေတ်အဆက်ဆက်လွှတ်တင်ခဲ့သည့်ဒုံးပျံများနှင့်အာကာသယာဉ်ပုံစံငယ်များအာကာသတွင်း လှည့်ပတ်သွားလာလျက်ရှိသည့် ဂြိုဟ်တုပုံစံငယ်များ၊ ဒုံးပျံလွှတ်တင်ရေးစခန်းမှ ဒုံးပျံ လွှတ်တင်မှု သရုပ်ပြသမှုများကို လိုက်လံကြည့်ရှုကြရာ တာဝန်ရှိသူများက ရှင်းလင်းတင်ပြကြပါတယ်။
အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)သည် ရန်ကုန်မြို့၊ ပြည်သူ့ရင်ပြင်တွင်တည်ရှိပြီး ယခင်နက္ခတ်တာရာပြခန်း အား ခေတ်နှင့်အညီ ဖြစ်စေရေးအတွက် အဆင့်မြှင့်တင်ပြန်လည်မွန်းမံခြင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်၍ အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)အဖြစ်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)တွင် ကျောင်းသူ/ကျောင်းသား၊ မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များအနေဖြင့် စာအုပ် များတွင် ဖတ်ခဲ့ရသည့်၊ ရုပ်သံများတွင်မြင်တွေ့ခဲ့ရသည့် အာကာသတွင်း စေလွှတ်မည့်ဒုံးပျံများ၊ အာကာ သတွင်လှည့်ပတ်သွားလာမည့် ဂြိုဟ်တုများ၊ အာကာသတွင်း စူးစမ်းလေ့လာမည့် အာကာသယာဉ်နှင့် ယာဉ်မှူးများ၊ ဂြိုဟ်များ၊ နက္ခတ်တာရာများ အစရှိသည့် အာကာသဆိုင်ရာဗဟုသုတ အကြောင်းအရာ များကို ယခုပြတိုက်အတွင်း၌ တစ်စုတစ်စည်းတည်းစူးစမ်းလေ့လာခွင့် ရနိုင်တော့မယ်လို့ သတင်းရရှိပါ တယ်။
#ymg/knl
▪️ဝါရှင်တန်၊ နိုဝင်ဘာ ၂၇၊ ၂၀၂၅ (AFP) -ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့သည် ဝါရှင်တန်ရှိ အမျိုးသား အစောင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ပွားပြီးနောက် အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် အခြား ၁၈ နိုင်ငံမှ အမြဲတမ်း နေထိုင်ခွင့် သို့မဟုတ် "Green Card" ကိုင်ဆောင်ထားသူတိုင်း၏ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး အခြေအနေကို ပြန်လည်စိစစ်မည်ဟု ကြာသပတေးနေ့က ကြေညာခဲ့သည်။
▪️အမေရိကန်အရာရှိများက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ပစ်ခတ်မှုတွင် ဖမ်းဆီးခံထားရသူသည် ယခင်က အာဖဂန် နစ္စတန်ရှိ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့များနှင့် လုပ်ကိုင်ခဲ့သော အာဖဂန်နိုင်ငံသားတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း ဖော်ထုတ်ထားသည်။
▪️၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် တာလီဘန်တို့ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အာဖဂန်နိုင်ငံသားများကို အမေရိကန်ပြည် ထောင်စု၌ ပြန်လည်နေရာချထားရာတွင် ကူညီပေးခဲ့သော AfghanEvac အဖွဲ့၏ အဆိုအရ အသက်၂၉ နှစ်အရွယ် ထိုသံသယရှိသူသည် ယခုနှစ် ဧပြီလတွင် အမြဲတမ်းနေထိုင်ခွင့်မဟုတ်ဘဲ ခိုလှုံခွင့် ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်းသိရသည်။
▪️အမေရိကန်အကောက်ခွန်နှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး လုပ်ငန်းများ (USCIS) ၏ ဒါရိုက်တာဖြစ်သူ Joseph Edlow က "စိုးရိမ်ရတဲ့ နိုင်ငံတိုင်းက နိုင်ငံခြားသားတိုင်းရဲ့ Green Card တိုင်းကို အပြည့်အဝနှင့် တင်းတင် းကြပ်ကြပ် ပြန်လည်စစ်ဆေးဖို့ ကျွန်တော် ညွှန်ကြားထားပါတယ်" ဟု X တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
▪️Edlow ပြောသည့် နိုင်ငံများမှာ မည်သည့်နိုင်ငံများကို ရည်ညွှန်းပါသလဲဟု မေးမြန်းသောအခါ " စိုးရိမ် စရာ နိုင်ငံများ"အဖြစ် နိုင်ငံ ၁၉ နိုင်ငံကို သတ်မှတ်ထားသည့် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်၏ ဇွန်လကထုတ် ပြန်ခဲ့သည့် အုပ်ချုပ်ရေး အမိန့်ကို USCIS ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက AFP သတင်းဌာနသို့ ထောက်ပြခဲ့သည်။
▪️အဆိုပါ အမိန့်သည် အာဖဂန်နစ္စတန်အပါအဝင် နိုင်ငံ ၁၂ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံသားအားလုံးနီးပါး ဝင်ရောက် ခြင်းကို ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။
▪️ခရီးသွားလာခွင့် ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရသော အခြား ၁၁ နိုင်ငံမှာ မြန်မာ၊ ချဒ်၊ ကွန်ဂို-ဘရာဇာဗီးလ်၊ အီကွေတာ ဂီနီ၊ အီရစ်ထရီးယား၊ ဟေတီ၊ အီရန်၊ လစ်ဗျား၊ ဆိုမာလီယာ၊ ဆူဒန်နှင့် ယီမင်တို့ ဖြစ်သည်။
▪️ထရမ့်သည် အခြား(၇)နိုင်ငံဖြစ်သော ဘူရွန်ဒီ၊ ကျူးဘား၊ လာအို၊ ဆီယာရာလီယွန်၊ တိုဂို၊ တာ့ခ်မင် နစ္စတန်နှင့် ဗင်နီဇွဲလားတို့မှ ခရီးသွားများအပေါ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပိတ်ပင်မှုလည်း ချမှတ်ခဲ့ သည်။ သို့သော် ထိုနိုင်ငံများမှ ယာယီအလုပ်ဗီဇာအချို့ကို ခွင့်ပြုထားသည်။
အထူးဆောင်းပါး (ဘာသာပြန်)
◾️ဘယ်လာရုစ်သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကို၏ အရှေ့တောင်အာရှ၊ အတိအကျဆိုရလျှင် မြန်မာနိုင်ငံ သို့ လာရောက်မည့် ခရီးစဉ်သတင်းသည် မကြာသေးမီက ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဤနိုင်ငံနှင့် သံတမန် ဆက်ဆံရေးကို လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၂၅ နှစ် (ရာစုနှစ် လေးပုံတစ်ပုံ) ခန့်ကတည်းက စတင် ထူထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဘယ်လာရုစ်အစိုးရအနေဖြင့် မြန်မာ့ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်ရန် တက်ကြွသော (တစ်ခါတစ်ရံ အောင်မြင်မှုရှိသော) ကြိုးပမ်းမှုများ ရှိခဲ့လင့်ကစား နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာသည်အထိ ထူးခြားသော တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုမျိုး မတွေ့ရှိခဲ့ရပေ။
ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့် ရှုပ်ထွေးသော ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေများသည် ဤနိုင်ငံ၏ တည်ငြိမ် သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အထောက်အကူ မဖြစ်စေခဲ့ပါ။ သယံဇာတအရင်းအမြစ်များနှင့် ဒေသတွင်း သြဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် မြန်မာနိုင်ငံသည် အာရှနှင့် အနောက်နိုင်ငံများမှ ကစားသမား များအတွက် "မက်လောက်စရာ အရာတစ်ခု" ဖြစ်နေသည်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမည်ဆိုပါက နိုင်ငံ အနေ ဖြင့် မည်မျှကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှု အခက်အခဲများကို ကျော်ဖြတ်ရဦးမည်ကို မှန်းဆကြည့်နိုင်ပါသည်။
သို့သော်ငြားလည်း မကြာသေးမီအချိန်အတွင်း မင့်စ် (ဘယ်လာရုစ်) နှင့် နေပြည်တော် (မြန်မာ) တို့ အကြား ဆက်ဆံရေးများ သိသိသာသာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သည့် မတ်လတွင် သမ္မတ အလက် ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုနှင့် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ၊ နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် (ယခု ယာယီ သမ္မတနှင့် အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ) ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် တို့ အကြား တရားဝင် ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ယင်းက နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးအတွက် အရှိန်အဟုန်သစ် တစ်ရပ် ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ယခုအခါတွင် ဘယ်လာရုစ်ခေါင်းဆောင်သည် နေပြည်တော်သို့ အပြန်အလှန် ခရီးစဉ် လာရောက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့သည် ရေရှည်တည်တံ့သော ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုကို တည်ဆောက်နိုင်မည်လော၊ ထိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် မည်သည့်အရာအပေါ် အခြေခံမည်နည်း။ ဆက်လက်လေ့လာ သုံးသပ်ကြည့်ကြပါစို့။
မြန်မာနိုင်ငံအကြောင်း ဘာတွေ သိထားကြသနည်း
မြန်မာ (ယခင် ဗမာ) သည် ဗြိတိန်၏ ကိုလိုနီလက်အောက်ခံ နိုင်ငံဟောင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ သို့သော် လွန်ခဲ့သော ရာစုနှစ် အလယ်ပိုင်းတွင် ဂျပန်တို့၏ ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်မှုကိုပါ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ မြန်မာ့ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုများသည် ဂျပန်တို့လက်မှ လွတ်လပ်ရေးရရှိရန် မျှော်လင့်၍ မရကြောင်း နားလည်ခဲ့ကြသလို၊ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဂျာမနီနှင့် ဂျပန်လက်ကို အသုံးပြု၍ ဆိုဗီယက် ယူနီယံကို ဖျက်ဆီးလိုခဲ့သော ဗြိတိသျှတို့အပေါ်လည်း အလွန်အကျွံ မျှော်လင့်အားထားခြင်း မပြုရန် သတိပေးခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံလွတ်မြောက်ပြီးနောက် ဂျပန်ကျူးကျော်မှု ဆန့်ကျင်ရေး တိုက်ပွဲ သည် ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့စနစ်ကို ပြန်လည်ခုခံတိုက်ခိုက်သည့် တိုက်ပွဲအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီး ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ဗမာ(မြန်မာ)နိုင်ငံသည် တရားဝင် လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။
နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်လာနိုင်သည်နှင့်အမျှ နိုင်ငံရေးစနစ်သစ် တစ်ရပ်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်း၊ မိမိတို့၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလမ်းကြောင်းနှင့် ဦးစားပေးလုပ်ငန်းများကို ရွေးချယ်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ကြရ စမြဲဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ချွင်းချက်မရှိခဲ့ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ထိုအနိမ့် အမြင့် ဖြစ်စဉ်များကို အသေးစိတ် မပြောလိုသော်လည်း တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်း ၁၀၀ ကျော် နေထိုင် ကြသော နိုင်ငံသစ်နှင့် ရှုပ်ထွေးနက်နဲသော နိုင်ငံတစ်ခုအတွက် အလွန်မလွယ်ကူခဲ့ကြောင်းကိုမူ မှတ်ချက် ပြုလိုပါသည်။
၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့သည် အရှေ့တောင်အာရှဒေသတွင်း လူ့အခွင့်အရေးအတွက် အလွန်စိုးရိမ်သည်ဟု အကြောင်းပြကာ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်ခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ၏ နောက်ကွယ်တွင် မည်သည့်အရာများ ရှိနေသည်ကို ဘယ်လာ ရုစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ကိုယ်တွေ့ကြုံဖူး၍ ကောင်းစွာ သိရှိပါသည်။
အချက်အလက် တစ်ခုကို ပြောပြလိုပါသည်။ "အာဏာရှင်မှ ဒီမိုကရေစီသို့ (From Dictatorship to Democracy)" ဟူသော လက်စွဲစာအုပ်ကြောင့် နာမည်ဆိုးဖြင့် ကျော်ကြားသူ အမေရိကန်လူမျိုး ဂျင်းရှပ် (Gene Sharp) က ဤသို့ ပြန်ပြောင်းပြောပြခဲ့ဖူးသည် - "မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန် စစ်သံမှူး ဟောင်း ရောဘတ် ဟယ်လ်ဗီ (Robert Helvey) က ကျွန်တော့်ကို မြန်မာပြည် ခေါ်သွားခဲ့ပါတယ်။ သူက အစိုးရဆန့်ကျင်ဘက်အုပ်စုတွေ၊ အထူးသဖြင့် ကရင်အဖွဲ့တွေကို စာနာထောက်ခံသူပါ။ ကွယ်လွန်သူ ဦးတင်မောင်ဝင်း ဦးစီးပြီး ဘန်ကောက်မှာ အခြေစိုက်တဲ့ မြန်မာ-အင်္ဂလိပ် နှစ်ဘာသာသုံး 'ခေတ်ပြိုင် (Khit Pyaing)' ဂျာနယ်အတွက် ဆောင်းပါးတချို့ ရေးပေးဖို့ ကျွန်တော့်ကို တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီ ဆောင်းပါးတွေကပဲ နောက်ဆုံးမှာ 'အာဏာရှင်မှ ဒီမိုကရေစီသို့' ဆိုပြီး လူသိများလာတဲ့ စာအုပ် ထုတ်ဝေမှုရဲ့ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်" ဟူ၍ ဖြစ်သည်။
ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ပြောရလျှင် ရောင်စုံတော်လှန်ရေး (Color revolutions) များ၏ အယူအဆသည် မြန်မာ နိုင်ငံတွင် စတင်ပေါက်ဖွားခဲ့ပြီး ပထမဆုံး စမ်းသပ်ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။
၂၀၁၀ ပြည့်လွန်နှစ်များရောက်မှသာ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ဖိအားများ စတင် လျော့ပါး လာခဲ့ပြီး နိုင်ငံအတွင်းသို့ နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ အလုံးအရင်းနှင့် ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ ဈေးသက် သာသော လုပ်သားအင်အား၊ သဘာဝသယံဇာတများ၊ အချက်အချာကျသော တည်နေရာနှင့် ကြီးထွား လာနေသော မြန်မာ့ပြည်တွင်းဈေးကွက်တို့သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကိုသာမက အခြားနိုင်ငံများကိုပါ ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာ့စီးပွားရေးကဏ္ဍတွင် နိုင်ငံခြားတိုက်ရိုက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပမာဏသည် ၁၁ ဆအထိ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသည်လည်း ဤဈေး ကွက်တွင် နေရာအခိုင်အမာရရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။
လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘာတွေဖြစ်ပျက်နေသနည်း
၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်း တစ်ဖန်ပြန်လည် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး တိုင်းရင်းသား ပဋိပက္ခများစွာ ပေါ်ပေါက်ကာ ပြည်တွင်းစစ်အသွင်သို့ ကူးပြောင်းသွားခဲ့သည်။ ဝမ်းနည်းစရာအကောင်း ဆုံးအချက်မှာ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခမီးတောက်ကို ပြည်ပမှ ထောက်ပံ့ကူညီပေးနေခြင်း ဖြစ်သည်။
တရုတ်နိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများစွာ ပြုလုပ်ထားပြီး တိုင်းပြည်အေးချမ်းရေးနှင့် နယ်စပ်တည်ငြိမ်ရေးကို လိုလားသောကြောင့် မြန်မာ့အခြေအနေကို အနီးကပ်စောင့်ကြည့်လျက်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ တရုတ်၏ အကျိုးစီးပွားများသည် အိန္ဒိယနှင့် ဂျပန်တို့၏ မဟာဗျူဟာများနှင့် ဆုံမှတ်ချင်း တူနေသည်။ သို့သော် ယင်းတို့အားလုံးသည် စီးပွားရေးအရသာ ဖြစ်သည့်အတွက် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများသည် မြန်မာပြည်သူများ၏ ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် အလျင်မလိုကြဘဲ ဖြစ်နိုင်သမျှ ဘေးဖယ် နေလေ့ရှိကာ လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်နိုင်မည့် အခင်းအကျင်းကို ချန်လှပ်ထားကြသည်။
သို့သော် နိုင်ငံရေးကိစ္စများ ဝင်ပါလာသောအခါ ပြဿနာပေါင်းစုံ တက်လာလေ့ရှိသည်။ အနောက်အုပ်စု သည် ဒေသတွင်း၌ ယင်းတို့၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ရယူလိုကြသည်။ ထို့အပြင် မည်သည့်နည်းလမ်းဖြင့် မဆို တရုတ်၏ အနေအထားကို ထိခိုက်အောင်လုပ်ရန်လည်း ယင်းတို့အတွက် အရေးကြီးသည်။ ရိုးသား သောနည်းလမ်းဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်ပါမည်လော။ မဖြစ်နိုင်ပါ။ ရလဒ်အနေဖြင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု အသစ် များနှင့် အတိုက်အခံများအား ဘဏ္ဍာရေးအကူအညီပေးမှုများ ဖြစ်လာသည်။ အားလုံးက ပုံမှန်မြင်နေကျ အတိုင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။
ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာ ဆက်ဆံရေး တိုးတက်ပြောင်းလဲလာမှု အခြေအနေ
၂၀၁၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဝန်ကြီးချုပ် Mikhail Myasnikovich သည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ချစ်ကြည်ရေးခရီး လာရောက်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ဒေသတွင်း အပန်းဖြေစခန်းများတွင် ဟိုတယ်ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် ခရီးသွား လုပ်ငန်း အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ဘယ်လာရုစ်ဘက်က ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။ ရေနံနှင့် သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ကဏ္ဍနှင့် မြန်မာ့စက်မှုကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့ကို အထူးအလေးပေး ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
"ဒီဈေးကွက်မှာ တရုတ်၊ အိန္ဒိယနဲ့ ရုရှားကုမ္ပဏီတွေ တက်တက်ကြွကြွ လုပ်ကိုင်နေကြတာကြောင့် ကျွန်တော်တို့လည်း ဒီမှာ ခြေကုပ်ယူဖို့ လိုပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဒီကိစ္စရပ်အားလုံးကို အစိုးရ အဖွဲ့မှာ ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး အရင်ဆုံး ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ရမယ့် ဦးစားပေးကိစ္စတွေကို ရွေးချယ်သွားဖို့ ရည်ရွယ်ထားပါတယ်" ဟု Mikhail Myasnikovich က မြန်မာနိုင်ငံ ခရီးစဉ်အပြီးတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
အနာဂတ်တွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ တွင်းထွက်သယံဇာတ ရှာဖွေရေးနှင့် တူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်လာနိုင်သည်။ နှစ်ဖက်စလုံးက သက်ဆိုင်ရာ နားလည်မှုစာချွန်လွှာကိုပင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ရေနံ၊ ရွှေ၊ ဇင့်၊ ကြေးနီ၊ ကိုဘော့နှင့် သံသတ္တုရိုင်းများ အကြောင်း ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံသည် ပတ္တမြား၊ နီလာ၊ ကျောက်စိမ်းနှင့် အခြားသော ကျောက်မျက် ရတနာများ ကြောင့်အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည်။ မြန်မာ့ပတ္တမြားများသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးအကြီးဆုံးနှင့် အလှပ ဆုံးဟု သတ်မှတ်ခံထားရသည်။ "ခိုသွေးရောင်" ကျောက်မျက်တစ်ပွင့်သည် ဒေါ်လာ သန်းပေါင်းများစွာ တန်ကြေးရှိနိုင်သည်။ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ယင်းတို့ကို တူးဖော်ရန် စိတ်ဝင်စားမှု ရှိနေပါသလား။ ဤအကြောင်းကို ကျွန်ုပ်တို့ ထပ်မံဆွေးနွေးပါဦးမည်။
သို့ရာတွင် ထိုအချိန်က ဘယ်လာရုစ်-မြန်မာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အလားအလာအားလုံးကို အကောင် အထည် မဖော်နိုင်ခဲ့ပေ။ နှစ်နိုင်ငံအကြား ဆက်သွယ်မှုများ မခိုင်မာသေးခြင်းကြောင့် (တရားဝင်တွေ့ဆုံမှု အရေအတွက်နှင့် အဆင့်အတန်းကြောင့်သာ မဟုတ်ဘဲ တွေ့ဆုံမှုများစွာ ရှိခဲ့ပါသည်) သို့မဟုတ် စီးပွားရေး၊ ပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပနိုင်ငံရေး ဦးစားပေးများကြောင့် ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာတို့သည် အခြား ကဏ္ဍများကို အာရုံစိုက်ရန် လိုအပ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ သို့သော်လည်း နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ငြင်းပယ်ခြင်း သို့မဟုတ် ရရှိပြီးသား သဘောတူညီချက်များကို ရပ်ဆိုင်းပစ်ခြင်း မျိုးမရှိခဲ့ပါ။
၂၀၁၄ ခုနှစ် ဆောင်းဦးရာသီတွင် သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုသည် ထိုစဉ်က တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် တာဝန်ယူထားသည့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ "ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေက အနာဂတ်ကို ရည်မှန်းပါတယ်။ ဘယ်လိုပေးဆပ် ရမှုမျိုးပဲ ရှိရှိ ဒီလမ်းခရီးကို ဖြတ်သန်းရပါမယ်" ဟု ဘယ်လာရုစ်သမ္မတက ပြောကြားခဲ့သည်။ "သာမန် ကုန်ပစ္စည်းတင်ပို့မှုကနေ ဘယ်လာရုစ်မှာ မထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့ မြန်မာ့ထုတ်ကုန်တွေ ဝယ်ယူတာအထိ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် တိုးတက်အောင်လုပ်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ အဆင်သင့်ပါပဲ" ဟုလည်း ဆိုသည်။
ထို့နောက် ခြောက်လအကြာတွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်သည် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးခင်အောင်မြင့်ကို လက်ခံတွေ့ဆုံခဲ့သည်။ "အရပ်ဘက်နဲ့ စစ်ဘက် ပညာရေးစနစ် လေ့ကျင့် သင်ကြားပေးမှုကနေ စိုက်ပျိုးရေး၊ စက်မှုလုပ်ငန်း ခေတ်မီတိုးတက်ရေးအထိ ကဏ္ဍစုံမှာ ခင်ဗျားတို့နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ အဆင်သင့်ရှိပါတယ်။ ခင်ဗျားတို့ဆီမှာ သတ္တုသယံဇာတသိုက်တွေ အများကြီးရှိတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးအတွက်ရော သတ္တုတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းတွေအတွက်ပါ သက်ဆိုင်ရာ စက်ယန္တရား နည်းပညာတွေကို ပံ့ပိုးပေးဖို့ ကျွန်တော်တို့ အဆင်သင့်ပါပဲ" ဟု အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကို က ပြောကြားခဲ့သည်။
သူ၏ ပြောကြားချက်အရ ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ဆက်လက်ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်ရန်အတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်မှာ နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်း သတ်မှတ်ထားသော အဓိကကဏ္ဍ ၃ ခုမှ ၅ ခု ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ရှိရင်းစွဲ အလားအလာများကို မည်သို့လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်မည်နည်း ဆိုသည့် နည်းလမ်းကို ရှာဖွေရန်သာ ကျန်ရှိတော့ကြောင်း နှစ်ဖက်စလုံးက သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။
"ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံလို ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံမျိုး လိုအပ်ပါတယ်" ဟု ဦးခင်အောင်မြင့်က တစ်ဖန်ပြန်လည် ပြောကြားခဲ့သည်။
ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာတို့ မည်သည့်အရာကို အဓိကထား လုပ်ဆောင်နေကြသနည်း
၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုပမာဏသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၄.၆ သန်းအထိ ရောက်ရှိခဲ့သည် (၂၀၂၃ ခုနှစ် ပမာဏ၏ ၁၉၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်)။ ယင်းအနက် ဘယ်လာရုစ် ပို့ကုန်သည် ဒေါ်လာ ၂၂ သန်းကျော်လွန်ခဲ့ပြီး (၃၉၁.၄ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်)၊ အဓိကအားဖြင့် အထူးကုန် ပစ္စည်းများနှင့် သတင်းအချက်အလက် မှတ်တမ်းတင်ပစ္စည်းများ (Information carriers) ပါဝင်သည်။ သွင်းကုန်အဓိကပစ္စည်းများမှာ အဝတ်အထည်၊ ဆန်နှင့် ဖိနပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။
၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လတွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်သော မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် မင့်စ်မြို့ (Minsk) သို့ လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။ ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံ မြို့တော်တွင် ပူးတွဲ စီးပွားရေး ဖိုရမ်ကို ကျင်းပခဲ့ပြီးနောက် အဆင့်မြင့်ဆုံးသော ဆွေးနွေးပွဲများကို ဆက်လက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဆွေးနွေးပွဲ ရလဒ်များအရ အရှေ့တောင်အာရှတွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံအတွက် နောက်ထပ် တိုးတက်မှု အချက်အချာနေရာသစ်တစ်ခု ပေါ်ထွက်လာပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုနိုင်စေခဲ့သည်။
"ကျွန်ုပ်တို့၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အရှိန်အဟုန်ကို လေ့လာဆန်းစစ်ကြည့်ရာတွင် ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် အနာဂတ် ဆက်ဆံရေးအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပြီဟူသော ကောက်ချက်ကို ချမိပါ သည်။ ယနေ့အချိန်တွင် ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ရှေ့သို့ဆက်လက် လျှောက်လှမ်းရန် လိုအပ်နေပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ရှေ့တွင် ကြီးမားသော အခွင့်အလမ်းများ ရှိနေသည်ကို မြင်တွေ့နေရပါသည်။ သို့သော် အချိန် သည် လျင်မြန်စွာ ကုန်ဆုံးတတ်ပါသည်။ ထိုအချိန်ကို လက်လွတ်မခံဘဲ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဆက်ဆံရေးကို ပိုမို နက်ရှိုင်းကျယ်ပြန့်စေရန် ရရှိထားသော အခွင့်အလမ်းများကို အသုံးချကြပါစို့။ ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် ယင်း အတွက် အဆင်သင့်ရှိနေပါသည်" ဟု အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုက မြန်မာမိတ်ဖက်များအား တိုက်တွန်း ပြောကြားခဲ့သည်။
နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အပြန်အလှန် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေမည့် အခြေအနေမှာ ထင်ရှားနေပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ သည် သဘာဝသယံဇာတ ပေါကြွယ်ဝကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ ဖော်ပြခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာ ကမ်းရိုးတန်းတွင် တည်ရှိပြီး လူဦးရေ ၅၅ သန်းခန့် ရှိပါသည်။ အထူးသဖြင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံဘက်မှ စက်မှု၊ ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတို့တွင် နည်းပညာ လိုအပ်ချက် မြင့်မားနေချိန်တွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံသည် ကဏ္ဍအသီးသီး၌ မိမိတို့၏ ကျွမ်းကျင်မှုများဖြင့် ကူညီပံ့ပိုးပေးရန် အဆင်သင့် ရှိနေပါသည်။
"ရှေ့သို့ဆက်လှမ်းနိုင်ရန်အတွက် အခြေခံကျသော စီမံကိန်းအချို့ ရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ အစပိုင်းတွင် စီမံကိန်းအရေအတွက် နည်းပါးလျှင်လည်း ဖြစ်စေဦးတော့။ သို့သော် ယင်းတို့သည် အခြားသော ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု ကဏ္ဍများကိုပါ ဆွဲခေါ်သွားနိုင်မည့် ဘက်စုံလွှမ်းခြုံနိုင်သော၊ အခြေခံအုတ်မြစ်သဖွယ် ဖြစ် သော စီမံကိန်းကြီးများ ဖြစ်ရပါမည်။ ကျွန်ုပ်တို့အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အလွန်ကြီးမားသော စိတ်ဝင် စားမှု ရှိပါသည်" ဟု ဘယ်လာရုစ်ခေါင်းဆောင်က အလေးအနက် ပြောကြားခဲ့သည်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကလည်း မိမိတို့အနေဖြင့် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးတွင် စာမျက်နှာသစ် ဖွင့်လှစ်ရန်နှင့် ကဏ္ဍစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှတစ်ဆင့် နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးကို အရည် အသွေးပိုင်းဆိုင်ရာ အဆင့်အတန်းသစ်တစ်ခုသို့ မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း ပြန်လည်ပြောကြား ခဲ့သည်။ "မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ စီးပွားရေးကဏ္ဍ ဆက်ဆံရေး တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန် များစွာ စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ဆန္ဒရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် မိမိတို့၏ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများကို တိုးချဲ့ရန်အတွက် မဟာ ဗျူဟာမြောက် စီမံချက်တစ်ခုကို ဆွေးနွေးရန် အဆင်သင့်ရှိပါသည်" ဟု သူ၏ ဦးစားပေးလုပ်ငန်းများကို ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့သည်။
မြန်မာအစိုးရ ခေါင်းဆောင်က သူ၏ နိုင်ငံအတွက် အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်သည်အထိ အရေးပါသော စိုက်ပျိုး ရေးကဏ္ဍနှင့် စက်မှုအင်ဂျင်နီယာလုပ်ငန်းကဏ္ဍတို့ကို ပထမဦးစားပေးအဖြစ် ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့ သည်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် မွေးမြူရေးဆိုင်ရာ (Agro-industrial complex) နည်းပညာများကို ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှ လွှဲပြောင်းရယူရန်၊ လယ်ယာသုံး စက်ကိရိယာများနှင့် စက်ယန္တရားများ ထုတ်လုပ်ရန်နှင့် ဓာတ်မြေဩဇာ အမျိုးမျိုး ဝယ်ယူတင်သွင်းရန် စိတ်ဝင်စားလျက် ရှိသည်။ အရှေ့တောင်အာရှ မိတ်ဖက်များ၏ နောက်ထပ် အဆိုပြုချက်တစ်ခုမှာ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းအမျိုးမျိုး ထူထောင်ရန်အတွက် မြန်မာ့စီးပွားရေးတွင် လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ကွန်ကရစ် ထုတ်လုပ်ခြင်း သို့မဟုတ် တာယာထုတ်လုပ်ရန်အတွက် ရော်ဘာစိုက်ပျိုး ခြင်းနှင့် ပြုပြင်ထုတ်လုပ်ခြင်း လုပ်ငန်းများတွင် ဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေကို သုံးသပ်လျက် သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုက နိုင်ငံအတွက် အကျိုးအမြတ်ရှိစေမည့် မည်သည့်အရာကိုမဆို လုပ်ဆောင်ကြရန် မိတ်ဖက်များအား အကြံပြုခဲ့သည်။ "ခင်ဗျားတို့ လုပ်ဆောင်သမျှ ကိစ္စတွေကို တစ်စုံတစ်ယောက်က မကြိုက်မနှစ်သက် ဖြစ်နေမှာကတော့ သဘာဝပါပဲ။ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေလည်း ရှိလာပါလိမ့်မယ်၊ ဒါက ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ရော ခင်ဗျားတို့ဆီမှာပါ ရှိပြီးသားပါ။ ဒါပေမဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေဆိုတာ အခွင့်အလမ်းတွေကို ဖော် ဆောင်ပေးတဲ့ အချိန်ကာလ တစ်ခုပါပဲ။ ဒါကြောင့် ဒီအခွင့်အရေးတွေကို အသုံးချပြီး နိုင်ငံတွေအကြား ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုခိုင်မာနက်ရှိုင်းအောင် လုပ်ဆောင်သွားဖို့ ကျွန်တော်တို့ သဘောတူထားပြီး ဖြစ်ပါ တယ်။ ဒီကိစ္စကို ကျွန်တော်တို့ မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်သွားမှာပါ" ဟု ဘယ်လာရုစ်ခေါင်းဆောင်က ကတိပြု ပြောကြားခဲ့သည်။
လွန်ခဲ့သော နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံသည် ပူးတွဲစီမံကိန်းများ ပေါ်ပေါက် လာစေရန် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။ ယင်းတို့မှာ ယခင် Zetorစက်ရုံနေရာတွင် အလတ်စားနှင့် အသေး စား ထွန်စက်များ တပ်ဆင်ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ Grodno Azot အများနှင့်သက်ဆိုင်သော ကုမ္ပဏီနှင့် Grodno နိုက်ထရိုဂျင်စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် အော်ဂဲနစ်ဒြပ်ပေါင်းဆိုင်ရာ သုတေသနနှင့် ဒီဇိုင်းအင်စတီကျုတို့မှ နိုက်ထရိုဂျင် ဓာတ်မြေဩဇာ ထုတ်လုပ်မှု ခေတ်မီတိုးတက်စေရန် အကြံပေးကူညီခြင်း၊ Belmed-preparaty ၏ နည်းပညာကို အသုံးပြု၍ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ခြင်း၊ နို့စားနွား မွေးမြူရေးနှင့် ထုတ်လုပ်ရေး စခန်းများ တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိရစ္ဆာန်ကာကွယ်ဆေးများ ပူးတွဲထုတ်လုပ်ခြင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။
ထို့ပြင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှ MAZ မော်တော်ယာဉ်များ၊ နိုက်ထရိုဂျင် ဓာတ်မြေဩဇာ၊ ဆေးဝါးပစ္စည်းများ၊ နို့မှုန့်နှင့် ကလေးအာဟာရ ဖြည့်စွက်စာများ၊ နို့ထွက်ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေး စက်ကိရိယာများကို မြန်မာ နိုင်ငံသို့ ပေးပို့တင်သွင်းရန် ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်။
ကျောက်မျက်ရတနာများနှင့် ပတ်သက်၍ အခြေအနေ မည်သို့ရှိသနည်း။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Maxim Ryzhenkov က ဆွေးနွေးပွဲပြင်ပ၌ ပြောကြားရာတွင် ဘယ်လာရုစ် လက်ဝတ်ရတနာ လုပ်ငန်းကဏ္ဍသည် မိမိတို့နိုင်ငံတွင် လက်ဝတ်ရတနာ ထုတ်လုပ်ရာ၌ အသုံးပြုနိုင်မည့် ကျောက်မျက်ရတနာများကို မြန်မာနိုင်ငံ၌ တူးဖော်ရန်နှင့် ဝယ်ယူရန် စိတ်ဝင်စားလျက်ရှိကြောင်း ဆိုသည်။
ဘယ်လာရုစ်က မြန်မာနိုင်ငံကို မည်သို့ ကူညီခဲ့သနည်း
မတ်လကုန်ပိုင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုကြီးမားသော ငလျင်တစ်ခု လှုပ်ခတ်ခဲ့သည်။ လူပေါင်း ထောင်ချီ သေဆုံးခဲ့ရပြီး နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ လူနေအိမ်များနှင့် အဆောက်အအုံများ၊ အခြေခံအဆောက် အအုံများ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ဘယ်လာရုစ်သမ္မတ၏ လမ်းညွှန်ချက်အရ အရေးပေါ်အခြေအနေများ ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာန (MCHS) မှ ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့နှင့်တကွ ပြိုပျက်တဲများ၊ စောင်များနှင့် စားသောက်ကုန်များ ပါဝင်သော လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီ တန်ချိန် ၂၀ ကို မြန်မာနိုင်ငံသို့ စေလွှတ် ပေးပို့ခဲ့သည်။
ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှ ကယ်ဆယ်ရေးသမားများ၊ ခွေးအသုံးပြု ရှာဖွေရေးကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ဆေးဘက် ဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်း အယောက် ၃၀ ကျော်တို့သည် ငလျင်ဒဏ်သင့်မှု နောက်ဆက်တွဲများကို ရှင်းလင်းရာတွင် ကူညီခဲ့ကြပြီး အပျက်အစီးများကြားမှ ရှာဖွေတွေ့ရှိသော ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများကို ကူညီကယ်ဆယ် မှုများ ပြုလုပ်ပေးခဲ့ကြသည်။ ခက်ခဲသော အခြေအနေများနှင့် နောက်ဆက်တွဲ ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုကြောင့် ပျက်စီးနေသော မခိုင်ခံ့သည့် အဆောက်အအုံများ ထပ်မံပြိုကျနိုင်သည့် အန္တရာယ်များ ရှိနေလင့်ကစား လုပ်ငန်းများကို ရပ်နားခြင်းမရှိဘဲ ဆက်တိုက် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။
"အရေးပေါ်အခြေအနေ ဖြစ်ပွားရာနေရာမှာတင် တိုက်ရိုက် ကုသကယ်ဆယ်မှုတွေ ပြုလုပ်ပေးနိုင်တာက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုပါပဲ။ (ကျိုးပဲ့သွားတဲ့) ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ အစိတ်အပိုင်းတွေကို မလှုပ်ရှား အောင် ထိန်းချုပ်ပေးတာ၊ ရှော့ခ် (Shock) မရအောင် ကုသပေးတာနဲ့ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေး ပေးတာ မျိုးတွေဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါတယ်။ လိုအပ်တဲ့ ဆေးဝါးနဲ့ စက်ပစ္စည်းအားလုံး ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ပါလာ ပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ခေတ်မီဆန်းပြားတဲ့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စက်ကိရိယာတွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ယာယီစခန်းချရာ နေရာတွေမှာ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်ပြီး ကူးစက်ရောဂါ ဘေးကင်းစေဖို့ အတွက်ရော၊ သန့်ရှင်းရေးနဲ့ ကပ်ရောဂါကာကွယ်ရေး လုပ်ငန်းတွေ ဆောင်ရွက်ဖို့အတွက်ပါ လိုအပ်တဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေ၊ ပိုးမွှားသန့်စင်ဆေးရည်တွေနဲ့ ရေသန့်စင်ဆေး အလုံအလောက်လည်း ပါရှိပါတယ်" ဟု ဘယ်လာရုစ် အရေးပေါ်အခြေအနေများဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာန၊ "ZUBR" အထူးတပ်ဖွဲ့မှ ဆရာဝန် Yuri Geleklidi က ပြောကြားခဲ့သည်။
မင့်စ်မြို့သို့ လာရောက်သော မတ်လခရီးစဉ်အတွင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်သည် သမ္မတ အလက်ဇန္ဒားလူကာရှန်ကိုအားပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ (ပထမအဆင့်) ကို ပေးအပ်ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦး ဆွေးနွေးပွဲအပြီးတွင် လွတ်လပ်ရေးနန်းတော် (Palace of Independence) ၌ ဂုဏ်ပြုအခမ်းအနားကို ကျင်းပခဲ့သည်။
ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့သည် အစိုးရက ချီးမြှင့်သည့် နိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံး အရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဆုတံဆိပ်ဖြစ်သည်။ ကဏ္ဍစုံတွင် နှစ်နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် အားထုတ်ကြိုးပမ်းခဲ့မှုများအတွက် သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုအား ဤဘွဲ့တံဆိပ် ချီးမြှင့်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
"ဒါဟာ ကြိုတင်ပေးအပ်တဲ့ အသိအမှတ်ပြုမှုတစ်ခုဆိုတာ ကျွန်တော် နားလည်ပါတယ်။ ယင်းနဲ့ထိုက်တန် ကြောင်း သက်သေပြနိုင်ဖို့ ကျွန်တော် အစွမ်းကုန် ကြိုးစားသွားပါမယ်" ဟု သမ္မတက ဘွဲ့တံဆိပ်ကို လက်ခံရယူစဉ် ပြောကြားခဲ့သည်။
သမ္မတ အလက်ဇန္ဒား လူကာရှန်ကိုက မကြာမီကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကတိပြုခဲ့သည်။ ထိုခရီးစဉ်အတွင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့်အတူ သဘောတူညီချက်များ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေမှုကို ကြီးကြပ်စစ်ဆေးရန်နှင့် နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေ မည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ကဏ္ဍသစ်များကို ဖော်ထုတ်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။
ခရီးစဉ်မတိုင်မီတွင် ဘယ်လာရုစ်သမ္မတသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပြုလုပ်မည့် အစိုးရချင်း သဘောတူညီချက် မူကြမ်းများကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် နှစ်နိုင်ငံအကြား ဗီဇာကင်းလွတ်ခွင့် သတ်မှတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် အဓိက အလေးထားသည်မှာ စီးပွားရေးဖြစ်သည်။ လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော စာရွက်စာတမ်းများထဲတွင် အကောက်ခွန်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက် မူကြမ်း လည်းပါဝင်သည်။ ယင်းသည် နိုင်ငံများအကြား ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကို ရိုးရှင်းလွယ်ကူစေရန်၊ မလိုအပ် သော အတားအဆီးများကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် သက်ဆိုင်ရာ ဌာနများအကြား တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက် ဆက်သွယ်မှု တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဤအချက်သည် ကုန်သွယ်မှု လမ်းကြောင်းသစ်များ ဖန်တီးခြင်းကို မြန်ဆန်စေပြီး နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှုပမာဏကို တိုးမြင့်လာစေနိုင်သည်။ နောက်ထပ် အဓိကကျသော သဘောတူညီချက်တစ်ခုမှာ နှစ်ထပ်ကွမ်း အခွန်ကောက်ခံမှု ရှောင်ရှားရေး (Avoidance of Double Taxation) ဖြစ်သည်။ ဤအစီအမံသည် ပြည်ပဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်ရန် စဉ်းစားနေ ကြသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါသည်။
ဘယ်လာရုစ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့အတွက် ကြီးမားသော အခွင့်အလမ်းများ ပေါ်ပေါက်လာမည့် အချိန် အခါသို့ အမှန်တကယ် ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။ မင့်စ်မြို့ (ဘယ်လာရုစ်) သည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ခြေကုပ်နေရာသစ်တစ်ခု ရရှိခဲ့သလို၊ နေပြည်တော် (မြန်မာ) သည်လည်း ဥရောပ အလယ် ဗဟို တည့်တည့်တွင် ခြေကုပ်တစ်ခု ရရှိခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ မဟာဗျူဟာမြောက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ရန်သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ ထို့ကြောင့် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာ သတင်း ကောင်း အသစ်များကို ကျွန်ုပ်တို့ စောင့်မျှော်နေကြပါသည်။
++++
ဘယ်လာရုစ် အစိုးရပိုင် ဘယ်လာရုစ် တယ်လီဂရပ်သတင်းအေဂျင်စီ Belta ပါရှိသည့် ဘယ်လာရုစ်သမ္မတ၏ မြန်မာနိုင်ငံခရီးစဉ်အကြိုဂုဏ်ပြုဆောင်းပါးကို ရုရှားဘာသာမှ မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုဖော်ပြအပ်ပါသည်။ အယ်ဒီတာ
ပဲရစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၂၈ (Reuters) - ဥရောပလေယာဉ်ထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ Airbus က ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ယင်းတို့၏ A320 လေယာဉ်အုပ်စုပါ လေယာဉ်အစီးရေ ၆,၀၀၀ ကို ချက်ချင်း အရေးပေါ်ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ရန် သောကြာနေ့တွင် အမိန့်ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ ဤအကြီးစား ပြန်လည်ခေါ်ယူမှုသည် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လေယာဉ်များ၏ တစ်ဝက်ကျော်အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသွားရာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ခရီးသွားအများဆုံး သီတင်းပတ်ကုန်ရက်များအတွင်း ကမောက်ကမဖြစ်မှုများနှင့် ကမ္ဘာ တစ်ဝန်း လေကြောင်းခရီးစဉ် ပြတ်တောက်မှု အနှောင့်အယှက်များ ဖြစ်ပေါ်စေမည့် အခြေအနေရှိနေသည်။
ဤဆုတ်ယုတ်မှုသည် Airbus ၏ ၅၅ နှစ်တာ သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ပြန်လည် ခေါ်ယူမှုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပုံရကာ A320 မော်ဒယ်သည် Boeing 737 ကို ကျော်တက်ကာ ကမ္ဘာ့အများ ဆုံး ပေးပို့ရောင်းချရသည့် လေယာဉ်ပုံစံ ဖြစ်လာခဲ့ပြီးနောက် သီတင်းပတ်အနည်းငယ်အကြာတွင် ပေါ် ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ Airbus က လေယာဉ်ကုမ္ပဏီ ၃၅၀ ကျော်ထံသို့ ယင်းတို့၏ ညွှန်ကြားချက်ကို ထုတ်ပြန်လိုက်ချိန်တွင် A320 အမျိုးအစား လေယာဉ်ပေါင်း ၃,၀၀၀ ခန့်သည် ဝေဟင်၌ ပျံသန်းနေ ဆဲ ဖြစ်သည်။
Reuters သတင်းဌာနက တွေ့ရှိခဲ့ရသော လေကြောင်းလိုင်းများထံ ပေးပို့သည့် ညွှန်ကြား ချက်စာအရ ပြင်ဆင်မှုအပိုင်းသည် ယခင်အသုံးပြုခဲ့သော ဆော့ဖ်ဝဲလ်အဟောင်းသို့ ပြန်လည် ပြောင်းလဲခြင်းသာ ဖြစ်ပြီး ရိုးရှင်းသည်ဟုဆိုရမည်ဖြစ်သော်လည်း၊ ပြင်ဆင်ရေးစင်တာများသို့ ရွှေ့ပြောင်းမောင်းနှင်ခြင်းမှ လွဲ၍ ခရီးသည်တင်ခရီးစဉ်များ ထပ်မံမပျံသန်းမီ မဖြစ်မနေ ပြုလုပ်ရမည်ဖြစ်သည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှသည် တောင်အမေရိက၊ ဥရောပ၊ အိန္ဒိယနှင့် နယူးဇီလန်တို့ အထိ လေကြောင်းလိုင်းများက ဤပြင်ဆင်မှုများကြောင့် လေကြောင်းခရီးစဉ် ကြန့်ကြာမှုများ သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့ကြသည်။
ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး A320 အော်ပရေတာဖြစ်သည့် American Airlines က ယင်း၏ A320 လေယာဉ် ၄၈၀ အနက် ၃၄၀ ခန့်မှာ ပြင်ဆင်မှုလိုအပ်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ လေယာဉ်တစ်စင်းလျှင် နှစ်နာရီခန့် ကြာမြင့်မည့် ပြင်ဆင်မှုများကို စနေနေ့တွင် အပြီးသတ်နိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားကြောင်း ဆိုသည်။ ဂျာမနီမှ Lufthansa၊ အိန္ဒိယမှ IndiGo နှင့် ဗြိတိန်အခြေစိုက် easyJet အပါအဝင် အခြား လေကြောင်း လိုင်းများကလည်း ပြင်ဆင်မှုပြုလုပ်ရန် လေယာဉ်များကို ခေတ္တရပ်နားထားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ကိုလံဘီယား လေကြောင်းလိုင်း Avianca ကမူ ဤပြန်လည်ခေါ်ယူမှုသည် သူတို့၏ လေယာဉ်အုပ်စု ၇၀% ကျော်ကို ထိခိုက်စေသဖြင့် ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်နေ့အထိ ခရီးသွားရက်စွဲများအတွက် လက်မှတ် ရောင်းချမှုကို ပိတ်သိမ်းလိုက်ရကြောင်း ဆိုသည်။
လက်ရှိတွင် A320 အုပ်စုဝင် လေယာဉ်ပေါင်း ၁၁,၃၀၀ ခန့် ပြေးဆွဲလျက်ရှိပြီး၊ ယင်းတို့အနက် ၁၉၈၇ ခုနှစ် တွင် ပထမဆုံး စတင်ပျံသန်းခဲ့သည့် မူလ A320 မော်ဒယ် ၆,၄၄၀ ပါဝင်သည်။ ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံး A320 အော်ပရေတာ ၁၀ ခုအနက် ၄ ခုမှာ အမေရိကန် လေကြောင်းလိုင်းကြီးများဖြစ်သည့် American Airlines၊ Delta Air Lines နှင့် United Airlines တို့ဖြစ်သည်။ တရုတ်၊ ဥရောပ နှင့် အိန္ဒိယ လေကြောင်းလိုင်း များသည်လည်း ဤလေယာဉ်အမျိုးအစား၏ အကြီးဆုံး ဖောက်သည်များတွင် ပါဝင် ကြသည်။
သက်ရောက်မှုရှိသော လေယာဉ်များ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်အတွက်၊ လေကြောင်းလိုင်းများက ယခင် ဆော့ဖ် ဝဲလ်ဗားရှင်းသို့ ပြန်လည်ပြောင်းလဲရုံသာ ဖြစ်သောကြောင့် ခေတ္တရပ်နားမှုသာ ဖြစ်ပေါ်စေမည်ဟု လုပ်ငန်းခွင်သတင်းရင်းမြစ်များကပြောသည်။ သို့သော်လည်း အခြားသော သီးခြားအင်ဂျင်ပြုပြင်မှုများ သို့မဟုတ် စစ်ဆေးမှုများအတွက် စောင့်ဆိုင်းချိန်ကြာမြင့်နေသဖြင့် Airbus လေယာဉ်ရာပေါင်းများစွာ ရပ်နားထားရပြီး ပြင်ဆင်ရေး အလုပ်ရုံများတွင် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းများ ပြည့်ကျပ်နေချိန်တွင် ဤကိစ္စပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လေကြောင်းလုပ်ငန်း၌ လုပ်သားရှားပါးမှုပြဿနာလည်း ရှိနေသည်။
လေကြောင်းလေ့လာသုံးသပ်သူ Rob Morris က လေယာဉ်ရုံ (hangar) နေရာလွတ် မည်မျှ ချက်ချင်းရရှိ နိုင်မည်ဆိုသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုသည်။ မကြာသေးမီက ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအရ နေမုန်တိုင်းများ (solar flares) သည် လေယာဉ်ထိန်းချုပ်မှု လုပ်ဆောင်ချက်အတွက် အရေးပါသော ဒေတာများကို ပျက်စီးစေနိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်ဟု Airbus က ဆိုသည်။
ယခုလိုမမျှော်လင့်ထားသော ပြင်ဆင်မှုအမိန့်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည့် အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ အောက်တို ဘာ ၃၀ ရက်က မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ ကန်ကွန်း (Cancun) မှ နယူးဂျာစီပြည်နယ် နူးဝပ်ခ် (Newark) သို့ ပျံသန်း သော JetBlue လေကြောင်းခရီးစဉ်တစ်ခုတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ယင်းခရီးစဉ်တွင် လေယာဉ်အမြင့် ပေ ရုတ်တရက်ကျဆင်းမှုကြောင့် ခရီးသည်အချို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သတင်း ရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။
ထို A320 လေယာဉ်သည် လေယာဉ်ထိန်းချုပ်မှု ပြဿနာနှင့် လေယာဉ်မှူး၏ စေခိုင်းချက်မပါဘဲ ရုတ်တရက် အမြင့်ပေ ကျဆင်းမှုတို့ကြောင့် ဖလော်ရီဒါပြည်နယ် တမ်ပါ (Tampa) တွင် အရေးပေါ် ဆင်း သက်ခဲ့ရပြီး၊ ဖက်ဒရယ်လေကြောင်းဦးစီးဌာန (FAA) က စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။ JetBlue နှင့် FAA တို့ကမူ ဤပြန်လည်ခေါ်ယူမှုအပေါ် မှတ်ချက်တစ်စုံတစ်ရာ မပေးခဲ့ပေ။
အချို့သော လေကြောင်းလိုင်းများအတွက် ပြင်ဆင်ရန် ယာယီရပ်နားထားရမှုသည် ပိုမိုကြာရှည်နိုင်ဖွယ် ရှိသည်။ အကြောင်းမှာ သက်ရောက်မှုရှိသော လေယာဉ်များအနက် အစီးရေ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် ဟာ့ဒ်ဝဲလ် (hardware) အပိုင်းများပါ လဲလှယ်ရနိုင်ဖွယ်ရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု လုပ်ငန်းခွင်သတင်း ရင်းမြစ်များက ပြောသည်။
၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော A320 သည် "fly-by-wire" ဟုခေါ်သော ကွန်ပျူတာစနစ်သုံး ထိန်းချုပ်မှုများကို ပထမဆုံး မိတ်ဆက်အသုံးပြုခဲ့သည့် ပင်မ လေယာဉ်အမျိုးအစား ဖြစ် သည်။
ယင်းသည် Boeing 737 MAX နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ဘက်ဖြစ်ပြီး၊ 737 MAX သည် ၂၀၁၈ နှင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်များတွင် လူအသေအပျောက်များသော ပျက်ကျမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကာလရှည်ကြာ ရပ်နားခံခဲ့ရသည်။ ထိုပျက်ကျမှုများသည် ညံ့ဖျင်းစွာ ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော လေယာဉ်ထိန်းချုပ်ရေး ဆော့ဖ်ဝဲလ်ကြောင့်ဟု အပြစ်တင်ခဲ့ကြသည်။
အာရှဦးဆောင်သော စီးပွားရေး ကြီးထွားလာမှုကြောင့် သန်းနှင့်ချီသော ခရီးသွားအသစ်များ လေကြောင်း လောကသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ရာ၊ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ဤ အဓိကလေယာဉ်အမျိုးအစားနှစ်ခု အတွက် ဝယ်လိုအား မြင့်တက်လာခဲ့သည်။
Reuters မှ တွေ့ရှိရသော Airbus ၏ ညွှန်ကြားချက်စာအရ ပြဿနာ၏ အရင်းအမြစ်မှာ ELAC (Elevator and Aileron Computer) ဟုခေါ်သော လေယာဉ်စနစ်တွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါစနစ်သည် လေယာဉ်မှူး ၏ ဘေးဘက်ရှိ မောင်းတံ (side-stick) မှ အမိန့်များကို လေယာဉ်အမြီးပိုင်းရှိ elevators များထံ ပို့ဆောင်ပေးသည်။ ထို elevators များက လေယာဉ်၏ နှာခေါင်း အနိမ့်အမြင့် (pitch) ကို တဖန်ပြန်လည် ထိန်းချုပ်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။
အဆိုပါ ကွန်ပျူတာစနစ်ကို ထုတ်လုပ်သူ ပြင်သစ်ကုမ္ပဏီ Thales က Reuters ၏ မေးမြန်းမှုကို တုံ့ပြန် ရာတွင် ၎င်းတို့၏ ကွန်ပျူတာသည် Airbus ၏ သတ်မှတ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီကြောင်းနှင့် မေးခွန်း ထုတ်စရာဖြစ်နေသော လုပ်ဆောင်ချက်ပိုင်းမှာမူ Thales ၏ တာဝန်အောက်တွင်မရှိသော ဆော့ဖ်ဝဲလ်က ပံ့ပိုးပေးထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်
နိုဝင်ဘာ ၁၈၊ ၂၀၂၅ -
ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ သတင်းမီဒီယာကြီးများ၏ မကြာသေးမီက ထုတ်ပြန်ချက်များအရ Apple ကုမ္ပဏီ သည် ခေါင်းဆောင်မှုပိုင်း အပြောင်းအလဲအတွက် တက်ကြွစွာ ပြင်ဆင်နေကြောင်း သိရသည်။ Apple ဘက်မှ တရားဝင် အတည်ပြုထားခြင်း မရှိသေးသော်လည်း ၂၀၂၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလလယ်ပိုင်းက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်လာသော သတင်းများအရ Tim Cook သည် မကြာမီ ကာလအတွင်း CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ဖွယ်ရှိကြောင်း ဖော်ပြနေကြသည်။
နောက်ဆုံးရ သတင်းများအပေါ် အခြေခံထားသည့် သတင်းအချက်အလက် အကျဉ်းချုပ်မှာ အောက်ပါ အတိုင်း ဖြစ်သည်-
၁။ အဓိကသတင်း “ဘာတွေ ဖြစ်ပျက်နေသလဲ” - Tim Cook ကို CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်စေရန် Apple ကုမ္ပဏီက "ပြင်ဆင်မှုများ အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်နေပြီ" ဟု သတင်းများက ဖော်ပြကြသည်။
အချိန်ကာလသတ်မှတ်ချက် - ဤအပြောင်းအလဲသည် ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် အမြန်ဆုံး စတင်ဖြစ်ပေါ်လာနိုင် သည်။
အတည်ပြုမှု အခြေအနေ - ဤအချက်သည် လောလောဆယ်တွင် (အဓိကအားဖြင့် Financial Times မှ) အတွင်းသတင်းများအပေါ် အခြေခံထားခြင်း ဖြစ်သည်။ Apple ကုမ္ပဏီဘက်မှ တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက် တစ်စုံတစ်ရာ မရှိသေးသကဲ့သို့ အပြီးသတ် ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း လူသိရှင်ကြား ကြေညာခြင်း မရှိသေး ပါ။
၂။ ဘာကြောင့်လဲ အသက်အရွယ်ကြောင့်လား - Tim Cook သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် အသက် ၆၅ နှစ် ပြည့်ပြီဖြစ်ရာ ပုံမှန် အငြိမ်းစားယူသည့် အရွယ်သို့ ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။
စီစဉ်ထားသော အရိုက်အရာဆက်ခံမှု - ဤလှုပ်ရှားမှုသည် Apple ၏ စီးပွားရေး စွမ်းဆောင်ရည် (လက်ရှိတွင် ခိုင်မာအားကောင်းနေဆဲဖြစ်သည်) နှင့် သက်ဆိုင်ခြင်း မရှိဘဲ တည်ငြိမ်မှုကို သေချာစေရန် အတွက် ကာလရှည်ကြာ ဂရုတစိုက် စီစဉ်ထားသော ဆက်ခံသူ လွှဲပြောင်းရေး အစီအစဉ်၏ တစ်စိတ် တစ်ပိုင်းသာ ဖြစ်ကြောင်း သတင်းရင်းမြစ်များက အလေးပေး ပြောကြားထားသည်။
.၃။ ဆက်ခံဖွယ်ရှိသည့် ထိပ်တန်း လျာထားသူ - Apple ၏ ဟာ့ဒ်ဝဲ အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ အကြီးတန်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သူ John Ternus သည် Cook ၏ နေရာကို ဆက်ခံရန် ထိပ်ဆုံးမှ ပြေးနေသူဟု အများက ရှုမြင်ထားကြသည်။
ဘာကြောင့် သူ့ကို ရွေးချယ်သလဲ - Ternus (အသက် ၅၀ နှစ်) သည် iPhone၊ iPad နှင့် Mac တို့၏ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုကို ကြီးကြပ်ခဲ့သော အတွေ့အကြုံရင့် အမှုဆောင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ကုမ္ပဏီတွင်းနှင့် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့၏ လေးစားမှုကို ရရှိထားသူလည်း ဖြစ်သည်။
၄။ ဆက်လက် မျှော်လင့်ရမည့်အရာများ- ကြေညာမည့် အချိန်ကာလ - ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလကုန်တွင် ပြုလုပ်မည့် Apple ၏ ဝင်ငွေရှင်းတမ်း အစီရင်ခံစာ မတိုင်မီ တရားဝင် ကြေညာချက် ထွက်လာ လိမ့်မည်ဟု လေ့လာဆန်းစစ်သူများက မျှော်လင့်မထားကြပါ။
ကြားကာလ အပြောင်းအလဲ - အကယ်၍ လာမည့်နှစ် အစောပိုင်းတွင် ကြေညာချက် ထွက်ပေါ်လာပါက ဇွန်လတွင် ကျင်းပမည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆော့ဖ်ဝဲရေးသားသူများ ကွန်ဖရင့် (WWDC) သို့မဟုတ် စက်တင်ဘာလတွင် ပြုလုပ်မည့် iPhone မိတ်ဆက်ပွဲကဲ့သို့သော ပွဲကြီးများ မတိုင်မီ CEO အသစ် အနေဖြင့် လုပ်ငန်းခွင်နှင့် အသားကျစေရန် အချိန်ကိုက် လုပ်ဆောင်ဖွယ်ရှိသည်။
အခြားအသေးစိတ် အချက်အလက်များ - Tim Cook အနေဖြင့် CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်လိုက်လျှင်ပင် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလကို လမ်းညွှန်ရန်အတွက် အမှုဆောင် ဥက္ကဋ္ဌ (Executive Chairman) အဖြစ် ကုမ္ပဏီတွင် ဆက်လက် ရှိနေနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်း ပြောဆိုမှုများလည်း ရှိနေသည်။
အဓိကမှတ်သားရန်အချက်- Tim Cook သည် လက်ရှိအချိန်တွင် Apple ၏ CEO အဖြစ် ဆက်လက် ရှိနေ ဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းများအရ ကုမ္ပဏီသည် သူ၏အငြိမ်းစားယူမှု အတွက် တက်ကြွစွာ ပြင်ဆင်နေပြီး ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် ရာထူးလွှဲပြောင်းမှု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်းဖော်ပြ နေသည်။
(နိုင်ငံတကာသတင်းများကို အခြေခံစုစည်းပါသည်)
နိုဝင်ဘာ ၁၅၊၂၀၂၅ (Sky News)-
Panorama အစီအစဉ်တွင် သူ၏ မိန့်ခွန်းကို ပြုပြင်တည်းဖြတ်မှုအတွက် BBC ကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ ဘီလီယံမှ ၅ ဘီလီယံကြား တရားစွဲဆိုမည်ဟု ဒေါ်နယ်ထရမ့်က ပြောကြားလိုက်သည်။
အမေရိကန်သမ္မတက စနေနေ့ည၌ Air Force One လေယာဉ်ပေါ်တွင် ရှိနေစဉ် အဆိုပါ အသံလွှင့်ဌာနကို တရားဥပဒေအရ အရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
"ကျွန်တော်တို့ သူတို့ကို တရားစွဲမယ်။ ဒေါ်လာ တစ်ဘီလီယံ (ပေါင် ၇၉၂ သန်း) နဲ့ ငါးဘီလီယံ (ပေါင် ၃.၇၉ ဘီလီယံ) ကြား လျော်ကြေးရဖို့ သူတို့ကို တရားစွဲမယ်၊ လာမယ့်အပတ်လောက်မှာ ဖြစ်နိုင်တယ်" ဟု သူက သတင်းထောက်များကို ပြောကြားခဲ့သည်။
"ကျွန်တော်တို့ ဒါကို လုပ်ရမယ်၊ သူတို့ လိမ်လည်ခဲ့တယ်ဆိုတာ ဝန်ခံပြီးသားပဲ။ သူတို့ ဒါကို မလုပ်ဘဲ နေခဲ့ကြတာ မဟုတ်ဘူး။ သူတို့ လိမ်လည်ခဲ့တယ်။ ကျွန်တော့်ပါးစပ်က ထွက်တဲ့ စကားလုံးတွေကို သူတို့ ပြောင်းလဲခဲ့တယ်"ဟုထရမ့်ကပြောသည်။
ထို့နောက် ထရမ့်က ယခုသီတင်းပတ်ကုန်တွင် ဝန်ကြီးချုပ် ဆာာ ကီယာစတားမား နှင့် ဤကိစ္စကို ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ကြောင်း သတင်းထောက်များအား ပြောကြားခဲ့ပြီး "ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့်အပေါ် ယူကေ ပြည်သူများ အလွန်ဒေါသထွက်နေကြသည်၊အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် BBC သည် သတင်းတု ဖြစ်ကြောင်း ပြသလိုက်သောကြောင့်ဖြစ်သည်” ဟု အခိုင်အမာ ပြောကြားခဲ့သည်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၆ ရက်နေ့တွင် လူအုပ်စုတစ်စုက အမေရိကန် ကက်ပီတိုလ် အဆောက်အအုံ၌ အဓိကရုဏ်းမဖြစ်ပွားမီ ထရမ့်ပြောကြားခဲ့သော မိန့်ခွန်းကို BBC က သတင်းအစီအစဉ်တွင် ပြုပြင် တည်းဖြတ်ခဲ့ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်ခဲ့ကြောင်း ဌာနတွင်း မှတ်တမ်းတစ်ခုကို The Daily Telegraph က ယခုလအစောပိုင်းတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။
BBC အကျပ်အတည်း ဘယ်လိုဖြစ်ပွားခဲ့သလဲ
စိုးရိမ်မှုများမှာ ပြီးခဲ့သည့်နှစ် အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီ တစ်ပတ်အလိုတွင် BBC က ထုတ်လွှင့် ခဲ့သော "Trump: A Second Chance?" မှတ်တမ်းရုပ်သံတွင် သမ္မတ၏ မိန့်ခွန်း အပိုင်းအစများမှ ဗီဒီယို ဖိုင်များကို ဖြတ်ဆက်၍ သူက ကက်ပီတိုလ် အဆောက်အအုံသို့ ထောက်ခံသူများနှင့်အတူ လမ်းလျှောက် သွားပြီး "သတ္တိရှိရှိ တိုက်ပွဲဝင်ရန်" ပြောကြားခဲ့သကဲ့သို့ ထင်ရအောင် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်နေ သည်။ ပြင်းထန်သော ဝေဖန်မှုများ ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် BBC ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် တင်မ် ဒေဗီ နှင့် BBC News အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် ဒေဘိုရာ တားနက်စ် တို့ နှစ်ဦးစလုံး သူတို့၏ ရာထူးများမှ နုတ်ထွက် ခဲ့ကြသည်။
အသရေဖျက်မှု တောင်းဆိုရန် အခြေအမြစ်မရှိ
ကြာသပတေးနေ့တွင် အဆိုပါ အသံလွှင့်ဌာနက သမ္မတအား တရားဝင် တောင်းပန်ခဲ့ပြီး ယင်းသည် "ဆုံးဖြတ်ချက် အမှားအယွင်း" ဖြစ်ကြောင်းနှင့် အစီအစဉ်ကို "မည်သည့် BBC ပလက်ဖောင်းများတွင်မဆို ဤပုံစံအတိုင်း ထပ်မံထုတ်လွှင့်တော့မည် မဟုတ်ကြောင်း" အာမခံပြောကြားခဲ့သည်။
ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက "ဗီဒီယိုဖိုင်ကို တည်းဖြတ်ခဲ့သည့်ပုံစံအတွက် BBC က စိတ်ရင်းအမှန်ပင် ဝမ်းနည်းပါသည်" ဟု ပြောကြားခဲ့သော်လည်း "အသရေဖျက်မှု တောင်းဆိုရန် အခြေအမြစ်ရှိသည် ဆိုခြင်းကိုမူ ကျွန်ုပ်တို့ လုံးဝ သဘောမတူပါ" ဟု သူတို့က ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
ယခုသီတင်းပတ် အစောပိုင်းတွင် ထရမ့်၏ ရှေ့နေများက BBC အနေဖြင့် တောင်းပန်ခြင်း၊ ဗီဒီယိုဖိုင်ကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခြင်း နှင့် လျော်ကြေးပေးခြင်းတို့ မပြုလုပ်ပါက ဒေါ်လာ ၁ ဘီလီယံအတွက် တရား စွဲမည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။
သမ္မတ၏ မိန့်ခွန်း အပိုင်းအစများကို ဖြတ်ဆက်၍ သူက ကက်ပီတိုလ် အဆောက်အအုံသို့ ထောက်ခံ သူများနှင့်အတူ လမ်းလျှောက်သွားပြီး "သတ္တိရှိရှိ တိုက်ပွဲဝင်ရန်" ပြောကြားခဲ့သကဲ့သို့ ထင်သွားအောင် ပြီးခဲ့သည့်နှစ် အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီ တစ်ပတ်အလိုတွင် BBC က ထုတ်လွှင့်ခဲ့သော "Trump: A Second Chance?" မှတ်တမ်းရုပ်သံတွင် ဖန်တီး ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
တရားဥပဒေအရ စိန်ခေါ်မှုများ
သို့သော် ဥပဒေပညာရှင်များက မစ္စတာထရမ့်အနေဖြင့် ယူကေ သို့မဟုတ် အမေရိကန် တရားရုံးများ၌ အမှုဖွင့်ရာတွင် စိန်ခေါ်မှုများ ရင်ဆိုင်ရမည်ဟု ပြောကြားထားသည်။
အသရေဖျက်မှု လျော်ကြေးငွေ ပေါင် ၁၀၀,၀၀၀ ($၁၃၂,၀၀၀) ထက် မကျော်လွန်လေ့ရှိသော ယူကေ တရားရုံးများသို့ အမှုတင်သွင်းရန် နောက်ဆုံးသတ်မှတ်ရက်မှာ ကျော်လွန်သွားပြီဖြစ်သည်။ အဘယ် ကြောင့်ဆိုသော် အဆိုပါ မှတ်တမ်းရုပ်သံကို ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ထုတ်လွှင့်ခဲ့ပြီး ယင်းမှာ တစ်နှစ်ထက် ပိုမိုကြာမြင့်သွားခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။
ထို့အပြင် အဆိုပါ မှတ်တမ်းရုပ်သံကို အမေရိကန်တွင် မပြသခဲ့သောကြောင့်၊ အမေရိကန်ပြည်သူများ မကြည့်ရှု နိုင်ခဲ့သော အစီအစဉ်တစ်ခုကြောင့် သမ္မတအပေါ် အထင်အမြင်သေးသွားသည်ဟု သက်သေပြ ရန် ခက်ခဲလိမ့်မည်လည်းဖြစ်သည်။
The Telegraph တွင် ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည့် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ထုတ်လွှင့်ခဲ့သော အစီရင်ခံ စာတစ်ခုတွင် BBC ၏Newsnight အစီအစဉ်ကလည်း အဆိုပါ မိန့်ခွန်း၏ ဗီဒီယိုဖိုင်ကိုပင် ရွေးချယ် တည်းဖြတ်ခဲ့သည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်အသစ်များကို စုံစမ်းစစ်ဆေးနေကြောင်း BBC က ပြောကြားခဲ့ သည်။
BBC ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက "BBC ဟာ အမြင့်မားဆုံးသော တည်းဖြတ်မှုစံနှုန်းတွေကို ကိုင်စွဲထားပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို ကျွန်တော်တို့ သတိပြုမိပြီးဖြစ်ပြီး အခု စုံစမ်းစစ်ဆေးနေပါတယ်" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ End
ဟောင်ကောင်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၂ (ရိုက်တာ) - တရုတ်အာဏာပိုင်များက မူလတန်းနှင့် အလယ် တန်းကျောင်းသားများ၏ ပညာရေးဆိုင်ရာ ဖိအားများ လျှော့ချခြင်း၊ စခရင်ကြည့်ချိန် (screen time) လျှော့ချခြင်း နှင့် နေ့စဉ် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု နှစ်နာရီ မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်စေခြင်းတို့ဖြင့် ကျောင်းသား သူငယ်တို့၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး တိုးတက်စေရန် ရည်ရွယ်သည့် အစီအမံများကို ကြေညာခဲ့ သည်။
ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြီးခဲ့သည့်လတွင် ကြေညာခဲ့သည့် အဆိုပါ အစီအမံများတွင် စာသင်ခန်းအတွင်း မိုဘိုင်းလ်ဖုန်းများ အသုံးပြုခြင်းကို တားမြစ်ခြင်းနှင့် အင်တာနက်အပေါ် အလွန်အကျွံ မှီခိုမှုကို လျှော့ချရန် "စခရင်မကြည့်ရ" (screen-free) အချိန်ကာလတစ်ခု ထားရှိခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။
ကျောင်းများအနေဖြင့် အိမ်စာပမာဏ စုစုပေါင်းကို "တင်းကြပ်စွာ ထိန်းချုပ်" ရမည်ဖြစ်ပြီး မူလတန်းနှင့် အလယ်တန်း ကျောင်းသားများအတွက် ကျောင်းဖွင့်ရက်တိုင်းတွင် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှု "အနည်းဆုံး" နှစ်နာရီ ပေးရမည်ဖြစ်သည်။
ကျောင်းများအား ကျောင်းလာချိန်နှင့် ကျောင်းဆင်းချိန်များကို "ကျိုးကြောင်းဆီလျော်သော" ပုံစံဖြင့် စီစဉ်ခြင်း၊ လုံလောက်သော နေ့လည်စာစားချိန်များ ခွင့်ပြုခြင်းတို့ဖြင့် "ကျောင်းသားများ လုံလောက်စွာ အိပ်စက်အနားယူခွင့် အသေအချာရရှိစေရန် " ကိုလည်း တိုက်တွန်းထားသည်။
"အိပ်စက်ချိန် စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို တင်းကြပ်စွာ အကောင်အထည်ဖော်ရန်၊ အလွန်အကျွံ စာကျက်ခြင်းကဲ့သို့သော ချိုးဖောက်မှုများကို ပြတ်ပြတ်သားသား တားဆီးရန် နှင့် အလွန်အကျွံ ပညာရေးဆိုင်ရာ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများကို ကာကွယ်ရန်" ဟု ဝန်ကြီးဌာနက အဆိုပါ အစီအမံများကို ကြေညာ သည့် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
အဆိုပါ အစီအမံများသည် အထူးသဖြင့် စာမေးပွဲများရှိလာသည့်ကာလတွင် ကျောင်းသားများ စိတ်ဖိစီး မှုနှင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်ရန် ကူညီပေးရန် ရည်ရွယ်သည်။
တရုတ်နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ ကျောင်းများတွင် အိမ်စာ ဝန်းပိခြင်းကို အများအားဖြင့် တွေ့ကြုံနေရပြီး၊ ယင်းသည် အိပ်ရေးပျက်ခြင်း၊ စိုးရိမ်ပူပန်မှုနှင့် စိတ်ကျရောဂါများ တိုးပွားလာစေသည်ဟု ကျွမ်းကျင် သူများက ပြောကြားသည်။
အောက်တိုဘာလတွင် သီးခြား ထုတ်ပြန်ခဲ့သော အသိပေးချက်တစ်ခုတွင်လည်း ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဆရာ၊ ဆရာမများ၏ ကျောင်းပြင်ပတာဝန်များကို ကန့်သတ်ခြင်း၊ အားလပ်ရက်များနှင့် စနေ၊ တနင်္ဂနွေများတွင် အလုပ်လုပ်ခြင်းမှ တားမြစ်ခြင်းတို့ဖြင့်ယင်းတို့၏ အလုပ်ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများကို လျှော့ချ ပေးနေသည်ဟု ဆိုသည်။
တရုတ်နိုင်ငံသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် အိမ်စာများ လျှော့ချရန်နှင့် အဓိက ဘာသာရပ်များအတွက် ကျောင်းချိန်ပြင်ပ ကျူရှင်များကို တားမြစ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် ပညာရေး ဥပဒေတစ်ရပ်ကို အတည်ပြုခဲ့ သည်။ သို့သော်လည်း မိဘအများအပြားသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ပြင်းထန်စွာယှဉ်ပြိုင်မှုရှိသော ပညာရေး စနစ်တွင် သူတို့၏ ကလေးများ အသာစီးရစေရန်အတွက် ကျူရှင် ဝန်ဆောင်မှုများကို ဆက်လက် ရှာဖွေ နေကြဆဲ ဖြစ်သည်။
၂၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅
နယူးယောက်ပြည်နယ်၊ ဝက်စ်ဘူရီမြို့ရှိ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံတစ်ခုတွင် သံလိုက်စက် ကွင်းပဲ့တင်သံ ရုပ်ပုံဖော်စက် (MRI) ထဲသို့ ဆွဲငင်ခံရပြီးနောက် လောင်းအိုင်လန်မှ အသက် ၆၁ နှစ်အရွယ် ကိတ် မက်အဲလိစ်တာ သေဆုံးသွားကြောင်း အာဏာပိုင်များက အတည်ပြုခဲ့သည်။
အဆိုပါ ဖြစ်ရပ်သည် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က Nassau Open MRI တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး မက်အဲလိစ်တာသည် သူ၏ဇနီးဖြစ်သူ Adrienne Jones-McAllister ဒူးကို စကင်ဖတ်ရန်အတွက် လိုက်ပါလာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
ဇနီးဖြစ်သူAdrienne ၏ ပြောကြားချက်အရ သူမ၏ခင်ပွန်းသည် စကင်ဖတ်သည့် စားပွဲမှ သူမ မတ်တပ်ထရပ်နိုင်ဖို့ ကူညီရန်အတွက် MRI အခန်းထဲသို့ ဝင်ရောက်သွားစဉ် အားပြင်းသော သံလိုက်စက်ကွင်းတစ်ခုက စတင်အလုပ်လုပ်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
"သူ့ကိုယ်လုံးက ပျော့ခွေသွားတယ်" ဟု News 12 Long Island သို့ သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။ "ကျွန်မ လက်ထဲမှာ သူ ပျော့ခွေသွားတာ အခုထိ ကျွန်မ ဦးနှောက်ထဲမှာ စွဲနေတုန်းပဲ" ဟု ဆိုသည်။
Adrienne နှင့် တာဝန်ကျ MRI နည်းပညာရှင်တို့က မက်အဲလိစ်တာကို စက်မှ ဆွဲထုတ်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
မက်အဲလိစ်တာသည် လေးလံသော သော့နှင့် သံကြိုးကြီးကို ဝတ်ဆင်ထားခဲ့ပြီး ယင်းသံကြိုးကြောင့် အားပြင်းသော MRI သံလိုက်စက်က သူ့အား စက်ထဲသို့ ဆွဲသွင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ရဲတပ်ဖွဲ့က ပြောကြားခဲ့သည်။ စိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေကြောင့် သူ့ကို ဆေးရုံသို့ အလျင်အမြန် ပို့ဆောင်ခဲ့သော် လည်း နောက်တစ်နေ့တွင် ဒဏ်ရာများဖြင့် သေဆုံးသွားခဲ့သည်။
Adrienne က သူမ၏ခင်ပွန်းသည် ကိုယ်အလေးချိန် လေ့ကျင့်ခန်းများအတွက် အလေးချိန် ပေါင် ၂၀ ရှိသော သံကြိုးကို ပုံမှန်ဝတ်ဆင်လေ့ရှိပြီး ယင်းဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံသို့လည်း ယခင်က ရောက်ဖူးကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
"အဲ့ဒီလူ (နည်းပညာရှင်) က အဲ့ဒီသံကြိုးကို ပထမဆုံးအကြိမ် မြင်တာမဟုတ်ဘူး။ သူတို့ အရင်ကလည်း အဲ့ဒီအကြောင်း ပြောဖူးတယ်" ဟု သူမက ဆိုသည်။
Nassau ကောင်တီရဲဌာန၏ လူသတ်မှု စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့က အဆိုပါ ဖြစ်ရပ်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးလျက်ရှိသည်။ ယခုအချိန်အထိ မည်သည့် စွဲချက်မှ မတင်ရသေးပေ။
အဆိုပါ ကြေကွဲဖွယ်ရာ ဖြစ်ရပ်အပြီးတွင် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ပညာရှင်များက MRI ဘေးကင်းရေး လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ၏ အရေးကြီးပုံကို ပြောကြားခဲ့ကြသည်။
North Shore တက္ကသိုလ်ဆေးရုံမှ ဆရာဝန် Payal Sud က "အန္တရာယ်တွေက အလွန်ကြီးမားနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဘေးကင်းရေး ကြိုတင်ကာကွယ်မှုတွေ အားလုံးကို ဘာကြောင့် လုပ်ထားရတာ လဲဆိုတာကိုလည်း ထောက်ပြနေပါတယ်" ဟု CBS New York သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
MRI စက်၏ ပြင်းထန်သော သံလိုက်စက်ကွင်းကြောင့် လူနာများအား MRI စကင်မဖတ်မီ လက်ဝတ်ရတနာများ၊ ခါးပတ်များ၊ အချို့အဝတ်အစားများ အပါအဝင် သတ္တုပစ္စည်းများ အားလုံးကို ဖယ်ရှားရန် လိုအပ်သည်။
"အဲဒါက သံလိုက်စက်ကွင်းရဲ့ အလယ်ဗဟိုကို ဝင်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ တော်ပီဒိုလိုမျိုးနှင့်တူသွားလိမ့်မယ်" ဟု ဆေးရုံ၏ ပုံရိပ်ဖော်ဝန်ဆောင်မှုဌာန ဒါရိုက်တာ Charles Winterfeldt က CBS New York သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
Source:hindustantimes.com
၂၀ ဇူလိုင် ၂၀၂၅
ဆော်ဒီအာရေဗျ တော်ဝင်မင်းသားတစ်ပါးဖြစ်သူ မင်းသား အလ်-ဝါလစ် ဘင် ခါလစ် အလ်-ဆော့ဒ် (Prince Al-Waleed bin Khalid Al-Saud) သည် လန်ဒန်တွင် ၂၀၀၅ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကြောက်မက်ဖွယ် ကားမတော်တဆမှုတစ်ခုကြောင့် ၁၅ နှစ်သားအရွယ်ကတည်းက သတိမေ့မြောခဲ့ရာ ဆယ်စုနှစ် နှစ်စုကျော်အကြာ ယခုအခါ အသက် ၃၆ နှစ်တွင် ကွယ်လွန်သွားပြီဖြစ်သည်။
ထိုဆိုးရွားသည့် မတော်တဆမှုတွင် မင်းသား အလ်-ဝါလစ်သည် ဦးနှောက်သွေးကြောပေါက်ကာ ကိုယ်တွင်းသွေးယိုစီးမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ "အိပ်ပျော်နေသော မင်းသား" ဟု လူသိများသော ၎င်းအား ဆေးရုံတွင် အသက်ရှူစက်ဖြင့် ထိန်းထားခဲ့သော်လည်း သတိအပြည့်အဝ ပြန်လည်မရရှိခဲ့ပေ။
မင်းသား အလ်-ဝါလစ်သည် မင်းသား ခါလက်ဒ် ဘင် တာလာ အလ် ဆော့ဒ် (Prince Khaled bin Talal Al Saud) ၏ အကြီးဆုံးသားဖြစ်ပြီး ဖခင်ဖြစ်သူက ယနေ့ X (ယခင် Twitter) တွင် ဝမ်းနည်းဖွယ်ပို့စ်တစ်ခုဖြင့် သားဖြစ်သူ၏ ကွယ်လွန်ခြင်းကို အတည်ပြုခဲ့သည်။
ကုရ်အာန်ကျမ်းလာ စာသားတစ်ခုကို ကိုးကား၍ သူက "အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ အလိုတော်နှင့် ပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ယုံကြည်သောနှလုံးသားများဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ချစ်လှစွာသောသား၊ မင်းသား အလ်-ဝါလစ် ဘင် ခါလက်ဒ် ဘင် တာလာ ဘင် အဘ်ဒူလာဇစ် အလ် ဆော့ဒ် သည် ယနေ့ ကွယ်လွန်သွားပြီဖြစ်ပါသဖြင့် အလွန်အမင်း အလွန်ပင်ဝမ်းနည်းကြေကွဲစွာကြရပါသည်။ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ် ကောင်းကင်ဘုံသို့ ပို့ ဆောင်ပါစေ" ဟု ရေးသားခဲ့သည်။
မင်းသား အလ်-ဝါလစ်သည် လန်ဒန်ရှိ စစ်ကောလိပ်တွင် ပညာသင်ကြားနေစဉ် ဆိုးရွားပြင်းထန်လှသော ကားမတော်တဆမှုတွင် ပါဝင်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ မတော်တဆမှုဖြစ်ပွားပြီးနောက် ဆော်ဒီအာရေဗျ မြို့တော် ရီယာ့ဒ် (Riyadh) ရှိ King Abdulaziz Medical City ဆေးရုံသို့ တင်ပို့ခဲ့ရပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ သတိမေ့မြောနေခဲ့သည်။
မင်းသား အလ်-ဝါလစ်၏ ဖခင်သည် သားဖြစ်သူ တစ်နေ့နေ့တွင် အပြည့်အဝ ပြန်လည် သက်သာလာမည်ဟု မျှော်လင့်ချက်ကို ဘယ်သောအခါမျှ လက်မလွှတ်ခဲ့ပေ။ သူသည် မင်းသားအား ပြုစုစောင့်ရှောက်ရာတွင် ဆက်လက်ပါဝင်ခဲ့ပြီး အသက်ကယ်စက်ဖြုတ်ရန် တောင်းဆိုမှုများကို ပြတ်ပြတ် သားသား ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။
ကွယ်လွန်ကြောင်း ကြေညာပြီးနောက် "အိပ်ပျော်နေသော မင်းသား" (Sleeping Prince) ဟက်ရှ်တက်ဂ် hashtag သည် လူမှုမီဒီယာတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ခေတ်စားခဲ့ပြီး ထောင်နှင့်ချီသော လူများက ဝမ်းနည်းကြောင်း သဝဏ်လွှာများ ပေးပို့ခဲ့ကြသည်။
"မင်းသား အလ်-ဝါလစ် ဘင် ခါလက်ဒ် ကောင်းရာဘုံဘဝ ရောက်ပါစေ။ သူ့ကိုချစ်ခင်ရသူများအတွက် အနက်ရှိုင်းဆုံး ဝမ်းနည်းကြေကွဲမိပါတယ်" ဟု တစ်ဦးက ရေးသားခဲ့သည်။ "ကမ္ဘာမြေပေါ်က မင်းရဲ့အချိန်တွေဟာ မင်းရဲ့မိသားစုနဲ့ ကမ္ဘာအတွက် ကောင်းချီးမင်္ဂလာပါပဲ" ဟု နောက်တစ်ဦးက ဆိုသည်။ "နူးညံ့သိမ်မွေ့တဲ့ သူရဲ့ဝိညာဉ် ငြိမ်းချမ်းစွာ အနားယူနိုင်ပါစေ" ဟု တတိယတစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။
မင်းသားအတွက် နာရေးဆုတောင်းပွဲများကို ယနေ့ ရီယာ့ဒ်ရှိ Imam Turki bin Abdullah Mosque တွင် ပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်သည်။
Source: nypost.com
၂၂ နိုဝင်ဘာ၊၂၀၂၅-
ကမ္ဘာ့ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်ဖြစ်သော FIFA သည် သဘာဝအရ နိုင်ငံသားပြုခွင့်ရရှိရေ စာရွက်စာတမ်းများကို မမှန်မကန် ပြင်ဆင်အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခံထားရသော ကစားသမားခုနစ်ဦးအား ပိတ်ပင်လိုက်ပြီး နောက် မလေးရှားဘောလုံးအသင်း၏ ပြည်တွင်းလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများကို တရားဝင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု စတင်ရန် စီစဉ်နေသည်။
စက်တင်ဘာလနှောင်းပိုင်းတွင် FIFA ၏ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးကော်မတီသည် ကစားသမား ခုနစ်ဦးဖြစ်သည့် - Gabriel Palmero ၊ Facundo Garcés၊ Rodrigo Holgado၊ Imanol Machuca၊ João Figueiredo၊ Hector Hevel နှင့် Jon Irazábal တို့အား နိုင်ငံတကာအဆင့်တွင် မလေးရှားနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုနိုင်ရန်အတွက် စာရွက်စာတမ်း အတုများကို အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရ ပြီးနောက် ၁၂ လ ပိတ်ပင်မှု ချမှတ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် (FAM) အား ဆွစ်ဖရန့် ၃၅၀,၀၀၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၃၉,၀၀၀ ခန့်) ဒဏ်ငွေပေးဆောင်ရန် အမိန့်ချခဲ့သည်။
စွပ်စွဲချက်အရ ထိုစာရွက်စာတမ်းများကို ယခင်က မလေးရှားတွင် နေထိုင်ခြင်း မရှိဖူးသော ထိုကစားသမားများသည် မလေးရှားမျိုးနွယ်မှ အဘိုးအဘွားများ ရှိကြောင်း သက်သေပြ ရန်အတွက် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ယင်းအား အသုံးပြု၍ သူတို့ကို မလေးရှားနိုင်ငံသားပြုခွင့် ရယူခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ FIFA က ယင်းသည် FIFA စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးဥပဒေပုဒ်မ ၂၂ ကို ချိုးဖောက်ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ပြောခဲ့သည်။
ကစားသမားခုနစ်ဦးစလုံးသည် ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော ၂၀၂၇ အာရှဖလား ခြေစစ်ပွဲ တတိယ အဆင့်တွင် ဗီယက်နမ်ကို ၄-၀ ဖြင့် အနိုင်ရရှိခဲ့သည့် မလေးရှားအသင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး၊ သူတို့အထဲမှ လေးဦး၏ ကစားခွင့်ကို FIFA မှ အတည်ပြုပေးပြီး တစ်ရက်အကြာတွင် ဖြစ်သည်။ (ကျန်သုံးဦးမှာ ဇွန်လ ၆ရက်နေ့တွင် ကစားခွင့်ရရှိခဲ့သည်)။ ထိုပွဲအပြီး မကြာမီတွင် FIFA သည် ယင်းတို့၏ ကစားခွင့် နှင့်ပတ်သက်၍ တိုင်ကြားချက်တစ်စောင် လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး၊ ထိုတိုင်ကြားချက်တွင် ကစားသမားများ၏ “နိုင်ငံသားပြုလုပ်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် နိုင်ငံတကာပွဲဦးထွက်သည် မေးခွန်းထုတ်စရာအချိန်အတွင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်” ဟု တိုင်ကြားစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။
မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် သည် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးကော်မတီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အယူခံဝင်ခဲ့ သော်လည်း နိုဝင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့တွင် FIFA က ယင်းအယူခံကို ပယ်ချခဲ့သည်။
အင်္ဂါနေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည့် ကြေညာချက်တွင် FIFA က တာဝန်ရှိသူကို အတိအကျ ဖော်ထုတ် နိုင်ရန်အတွက် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်၏ ပြည်တွင်းလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများအား တရားဝင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ စတင်ကာ ကိစ္စရပ်များကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ ဆောင်ရွက်သွားရန် စီစဉ်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ဤစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုသည် စာရွက်စာတမ်းအတုပြုလုပ်မှုရာတွင် တာဝန်ရှိသူများကို ဖော်ထုတ်ရန်၊ မလေး ရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်၏အဖွဲ့အစည်းအတွင်းလေးစားလိုက်နာမှုနှင့်အုပ်ချုပ်မှုယန္တရားများကမည်မျှလုံလောက်မှု၊ ထိရောက်မှုကိုရှိသည်ကိုအကဲဖြတ်ရန်၊ မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်အရာရှိများအပေါ် နောက် ထပ် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေး အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်သင့်၊မပြုလုပ်သင့်ကို ဆုံးဖြတ်ရန် ရည်ရွယ်သည်” ဟု FIFA ၏ပြောကြားချက်ကို ရိုက်တာသတင်းဌာနကဖော်ပြခဲ့သည်။
အဆိုပါနိုင်ငံသားပြုလုပ်မှု အရှုပ်တော်ပုံသည် ကွင်းအတွင်းရော ကွင်းပြင်ပတွင်ပါ သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ မလေးရှားနိုင်ငံအတွက် ပထမဆုံးအကြိမ် အာရှဖလား ဝင်ခွင့်ရရှိရေး မျှော်လင့်ချက်ကို အဟန့်အတား ဖြစ်စေနိုင်ပြီး ဘောလုံးပရိသတ်များအကြား ဆူပူမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည့်အပြင်၊ ဤအငြင်းပွားဖွယ်ရာကိစ္စသည် ကစားသမားများအား နိုင်ငံသားပြုခွင့်ပေးခဲ့သော ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် အမျိုးသားမှတ်ပုံတင်ရေးဦးစီးဌာနတို့အပြင် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် ရှိ တာဝန်ရှိအရာရှိများအား တာဝန်ယူရန် ပရိသတ်များနှင့် နိုင်ငံရေးသမားများထံမှ တောင်းဆိုမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။
အောက်တိုဘာလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် သည် ယင်း၏ အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူးအား ရာထူးမှ ဆိုင်းငံ့ထားပြီး FIFA ၏ ပိတ်ပင်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည့် သူတို့အခေါ်“နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာအမှား” ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် လွတ်လပ်သော ကော်မတီတစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ သို့သော် သူတို့က စာရွက်စာတမ်းများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိဖြင့် အတုပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟူသော FIFA ၏ ပြောကြားချက်ကို ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့တွင် အယူခံပယ်ချခံရပြီးနောက် မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်က က အားကစားဆိုင်ရာ ခုံသမာဓိတရားရုံး (CAS) သို့ အမှုအား ဆက်လက်တင်ပြသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး၊ FIFA ၏ အင်္ဂါနေ့ကြေညာချက်အပြီးတွင်လည်း ယင်းအချက်ကို ထပ်မံအတည်ပြုပြောကြားခဲ့သည်။
မလေးရှားဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်၏ ယာယီဥက္ကဋ္ဌ Mohd Yusoff Mahadi က ကြေညာချက်တွင် "ဤလုပ်ဆောင်ချက်ကို တရားမျှတမှု ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် မလေးရှားအစိုးရနှင့် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်း များက သတ်မှတ်ထားသည့် ကစားသမားအရည်အချင်းပြည့်မီမှု လုပ်ငန်းစဉ်၏ သမာဓိကို ထိန်းသိမ်းရန် အတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်သည်" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ မလေးရှား ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး Nasution Ismailကလည်း ကစားသမားခုနစ်ဦးအား နိုင်ငံသားပြုလုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကာကွယ်ပြောဆိုခဲ့သည်။
ESPN သတင်းဌာန၏ ဖော်ပြချက်အရ အင်္ဂါနေ့တွင် FIFA သည် စာမျက်နှာ ၆၃ မျက်နှာပါ အစီရင်ခံစာတစ်စောင်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အစီရင်ခံစာတွင် ကစားသမားများသည် စပိန်၊ ဘရာဇီး၊ အာဂျင်တီးနားနှင့် နယ်သာလန်တို့တွင် မွေးဖွားကြောင်း သူတို့၏ မူရင်းမွေးစာရင်းတွင် ဖော်ပြထားသည့် အဘိုးအဘွားများမှတစ်ဆင့် မလေးရှားမျိုးနွယ်ရှိကြောင်း သက်သေပြရန် စာရွက်စာတမ်းအတုများကို မည်သို့ အသုံးပြုခဲ့သည်ကို အသေးစိတ် ဖော်ပြထားကြောင်းသိရသည်။
ခြုံငုံပြောရလျှင် FIFA သည် အဆိုပါ မလျော်ကန်မှုအား အပြည့်အဝ စုံစမ်းစစ်ဆေးရန်အတွက် “နောက် ထပ် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ စတင်ရန် ခိုင်လုံသောအကြောင်းပြချက်များ” ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် “ပြစ်မှုများ၏ သဘာဝနှင့် ကြီးလေးမှု၊ အထူးသဖြင့် တရားဝင်စာရွက်စာတမ်းများကို အတုပြုလုပ်မှုတို့ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစား၍” ယင်း၏ အတွင်း ရေးမှူးရုံးသည် မလေးရှား၏ သက်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များအား အသိပေးမည်ဖြစ်သကဲ့သို့ ဘရာဇီး၊ အာဂျင်တီးနား၊ နယ်သာလန်နှင့် စပိန်ရှိ အာဏာပိုင်များကိုလည်း အသိပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“သင့်လျော်သော ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများနှင့် တရားစွဲဆိုမှုများကို ဆက်လက် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များအား အသိပေးရန် အလွန်အရေးကြီးသည်” ဟု FIFA က ပြောကြားခဲ့သည်။
Source The Diplomat
▪️ကွာလာလမ်ပူ၊ အောက်တိုဘာ ၂၆၊၂၀၂၅ (ဘနာမား) — ဖီဖာဥက္ကဋ္ဌ ဂျီအန်နီ အင်ဖန်တီနို (Gianni Infantino) သည် အရှေ့တောင်အာရှ ၁၁ နိုင်ငံလုံး ပါဝင်မည့် ဒေသတွင်း ဘောလုံးပြိုင်ပွဲသစ်ဖြစ်သော FIFA ASEAN Cup ဖီဖာ အာဆီယံ ဖလား ဘောလုံး ပြိုင်ပွဲကို ယနေ့ ထုတ်ဖော်ကြေညာခဲ့သည်။
▪️လူဦးရေ သန်း ၇၀၀ ခန့်ရှိသော ဤဒေသအတွင်း ပိုမိုကြီးမားသော အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိစေရန်အတွက် အဆိုပါပြိုင်ပွဲကို ဖီဖာ၏ နိုင်ငံတကာ ပွဲစဉ် ပြက္ခဒိန် (FIFA International Match Calendar) ကာလအတွင်း ကျင်းပသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း အင်ဖန်တီနိုက ပြောကြားခဲ့သည်။
▪️"ဒေသတွင်းမှာ အမှန်တကယ် သက်ရောက်မှုရှိပြီး ကမ္ဘာ့စင်မြင့်ပေါ်မှာ ထွန်းတောက်လာစေဖို့အတွက် ဖီဖာရဲ့ နိုင်ငံတကာ ပွဲစဉ်ပြက္ခဒိန် မူဘောင်အတွင်းမှာ အကောင်းဆုံး ကစားသမားတွေ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ဒီပြိုင်ပွဲကို ဘောလုံးလောကအတွက် တကယ့်တွန်းအားတစ်ခု ဖြစ်စေဖို့ ကျွန်တော်တို့ စတင်လိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်"ဟုသူကပြောသည်။
▪️"ဘောလုံးအားကစားက ကမ္ဘာကြီးကို စည်းလုံးစေပါတယ်" ဟု အင်ဖန်တီနိုက ထပ်လောင်းပြော ကြားခဲ့သည်။ "အာဆီယံ ၁၁ နိုင်ငံလုံးနဲ့အတူ ကျွန်တော်တို့ FIFA ASEAN Cup ကို ဖန်တီးနေပါတယ်။ ဒါဟာ ဒေသတွင်းကို စည်းလုံးစေမယ့် ပြိုင်ပွဲတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကြီးမားတဲ့ အောင်မြင်မှုတစ်ခု ဖြစ်လာမှာပါ" ဟု သူက ဆိုသည်။
▪️ဤကြေညာချက်ကို ကွာလာလမ်ပူ ကွန်ဗင်းရှင်းစင်တာ (KLCC) ၌ ကျင်းပသော ၄၇ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေး၏ သီးသန့်တွေ့ဆုံမှုအဖြစ် ဒေသတွင်း ဘောလုံးအားကစား ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ နားလည်မှုစာချွန်လွှာ (MoU) လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် သူက ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
▪️အဆိုပါ နားလည်မှုစာချွန်လွှာကို ဂျီအန်နီ အင်ဖန်တီနို နှင့် အာဆီယံ အတွင်းရေးမှူးချုပ် ဒေါက်တာ ကာအို ကင်မ် ဟိုအန် (Dr Kao Kim Hourn) တို့က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပြီး၊ အာဆီယံ ၂၀၂၅ ၏ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ မလေးရှား ဝန်ကြီးချုပ် ဒါတွတ် စရီ အန်ဝါ အီဘရာဟင် က အသိသက်သေအဖြစ် တက်ရောက်ခဲ့သည်။
▪️ကမ္ဘာ့ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်(ဖီဖာ) အနေဖြင့် ဤနားလည်မှုစာချွန်လွှာမှတစ်ဆင့် ဒေသတွင်း၌ ယင်း၏ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို အားကောင်းစေရန်နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များကို တိုးချဲ့ရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချထားကြောင်း အင်ဖန်တီနိုက ပြောကြားခဲ့သည်။
▪️"ပထမမဏ္ဍိုင်ကတော့ ကစားပွဲရဲ့ သမာသမတ်ကျမှု (Integrity) ဖြစ်ပါတယ်။"
"ဒုတိယမဏ္ဍိုင်ကတော့ ပွဲစဉ်တွေအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို သေချာစေဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။"
"တတိယမဏ္ဍိုင်ကတော့ ပညာရေးပါ — ဘောလုံးအားကစားကနေတစ်ဆင့် သင်ယူမှုကို မြှင့်တင်ပေးပြီး ဒေသတွင်းက မိန်းကလေး၊ ယောက်ျားလေး၊ အမျိုးသမီးနဲ့ အမျိုးသားအားလုံးအတွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို အားပေးဖို့ ဖြစ်ပါတယ်"
"အာဆီယံမှာ အခု နိုင်ငံပေါင်း ၁၁ နိုင်ငံ ရှိနေပါပြီ။ ဒါဟာ အားကစားလောကမှာ မှော်ဆန်တဲ့ နံပါတ်တစ်ခုဆိုတာ ခင်ဗျားတို့ သိတဲ့အတိုင်းပါပဲ။ ဘောလုံးအသင်းတစ်သင်းကို ကစားသမား ၁၁ ယောက်နဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။ ဒါကြောင့် အခုဆို အသင်းတစ်သင်း ရှိနေပြီ။ပွဲတွေကို အနိုင်ယူဖို့ အသင့်ဖြစ်နေပါပြီ။ကျွန်တော်တို့ ဖီဖာအနေနဲ့ ဒီအဓိကမူတွေပေါ် အခြေခံပြီး အာဆီယံနဲ့ ဆက်လက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ မျှော်လင့်နေပါတယ်" ဟု သူက ပြောကြားခဲ့သည်။
၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၅
မြန်မာနိုင်ငံမှ E sports အသင်းဖြစ်တဲ့ YG Yangon Galactic ဟာ ကမ္ဘာ့အဆင့် E sports World Cup ပြိုင်ပွဲတွင် ကမ္ဘာ့ချန်ပီယံ ရရှိခဲ့ပြီးနောက် ရန်ကုန်မြို့သို့ပြန်လည်ရောက်ရှိလာရာ ရန်ကုန်လေဆိပ်၌ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဦးစိုးသိန်းအပါအဝင် ပြည်သူများက သောင်းသောင်းဖျဖျ ကြိုဆို ဂုဏ်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။
ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ၊ ရီယာဒ်မြို့တွင် ဇူလိုင်(၂၅) ရက်နေ့မှ ဩဂုတ်(၃)ရက်နေ့အထိ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့အဆင့် Esports World Cup ပြိုင်ပွဲရဲ့ PUBG Mobile အားကစားနည်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြု YG(Yangon Galacticos) အသင်းက ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး ချန်ပီယံဆုဖလား ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့ပါတယ်။
YG (Yangon Galacticos)အသင်း တွင် အုပ်ချုပ်သူ/နည်းပြ အားကစားသမား စုစုပေါင်း အဖွဲ့ဝင်(၈)ဦး သွားရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။
YG (Yangon Galacticos)အသင်းသည် ဩဂုတ် (၇)ရက် နံနက် (၁၁)နာရီ(၃၀)မိနစ်အချိန်က ရန်ကုန် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်သို့ လေကြောင်းခရီးဖြင့်ပြန်လည်ရောက်ရှိရာ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဦးစိုးသိန်းနှင့် တာဝန်ရှိသူများ၊ မြန်မာနိုင်ငံ E sports အဖွဲ့ချုပ် ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ချုပ်မှ တာဝန်ရှိသူများ၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အားကစား အောင်နိုင်ရေး အထောက်အကူပြုအဖွဲ့ဝင်များ၊အားကစားနှင့် ကာယပညာသိပ္ပံ (ရန်ကုန်)မှ ကျောင်းသား/ ကျောင်းသူများနှင့် အားကစားဝါသနာရှင် ပြည်သူများက ကြိုဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြု YG(Yangon Galacticos) အသင်းသည် အိမ်ရှင်ဆော်ဒီအာရေဗျ၊ ထိုင်း၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဗီယက်နမ်၊ မွန်ဂိုလီးယား၊ နီပေါ၊ ပါကစ္စတန်၊ အိန္ဒိယ၊ မြန်မာ၊ တရုတ်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန်၊ တူရကီ၊ အီဂျစ်၊ ဘရာဇီး၊ ဥရောပ စသည့် လက်ရွေးစင်(၁၆)နိုင်ငံမှ ထိပ်သီး(၂၄)သင်းနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ကစားခဲ့ပါတယ်။
ယင်းပြိုင်ပွဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြု YG(Yangon Galacticos) အသင်းက ပထမ၊ တရုတ် နိုင်ငံက ဒုတိယ၊ မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံက တတိယရရှိခဲ့ကြောင်း သိရပါတယ်။
YG(Yangon Galacticos) သည် E sports World Cup PUBG Mobile ကမ္ဘာ့ချန်ပီယံရွှေတံဆိပ်ဆု နှင့်အတူ ဆုကြေးငွေ ဒေါ်လာ ၅၅၀,၀၀၀ပါ ဆုချီးမြှင့် ခြင်းခံခဲ့ရသည်။
ပြိုင်ပွဲသို့ ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံပေါင်း (၁၀၀)ကျော်ခန့်မှ လက်ရွေးစင်အသင်းပေါင်း (၁၀၀၀)ကျော်ခန့်ရှိပြီး Professional ကစားသမား (၅၀၀၀)ခန့်ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကြကြောင်းသိရှိရပါတယ်။
#ymg/mnn
၃၀ နိုဝင်ဘာ၊၂၀၂၅
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့လူမှုစီးပွားဖွံ့ဖြိုးရေးကဏ္ဍများတွင် အာကာသနည်းပညာများကို ငြိမ်းချမ်းသော ရည်ရွယ် ချက်ဖြင့်အသုံးချနိုင်ရေးအတွက် မြန်မာအာကာသအေဂျင်စီကို ဖွဲ့စည်းတာဝန်ပေးအပ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့်ပူးပေါင်းကာ ရေတို/ရေရှည် စီမံကိန်းများ စတင်အကောင်ထည်ဖော်ဆောင် ရွက်နေပြီဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံတော်ယာယီသမ္မတ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေး နှင့်အေးချမ်းသာယာရေး ကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
နိုဝင်ဘာ ၃၀ရက် နံနက်က ရန်ကုန်မြို့၊ ပြည်သူ့ရင်ပြင်မှာကျင်းပတဲ့ အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်) ဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားတွင် ယာယီသမ္မတ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ယင်းကဲ့သို့ပြောကြားလိုက်ခြင်း ဖြစ် ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပညာရှင်လူငယ်များအနေဖြင့် ထိုကဲ့သို့အာကာသနည်းပညာလှုပ်ရှားမှု အစီအစဉ်များတွင် ပါဝင်နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းများကိုလည်း မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဖော်ဆောင်သွားမယ် လို့လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးကပြောကြားပါတယ်။
မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များအနေဖြင့် မျက်မှောက်ခေတ် အာကာသနယ်ပယ်၏ စိန်ခေါ်မှုနှင့် အခွင့်အလမ်း အသစ်များတွင်ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ပြီး၊စိတ်ကူးစိတ်သန်းများကိုမွေးဖွားအကောင်အထည်ဖော်ဆောင်နိုင်တော့မှာဖြစ်တယ်လို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက ဆက်လက်ပြောဆိုပြီး အနာဂတ်ကာလအာကာသအသုံးချ နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် နိုင်ငံတော်က ဂုဏ်ယူအားထားရမည့်သုတေသနပညာရှင်များ၊ အင်ဂျင်နီယာများ၊ အာကာသယာဉ်မှူးများ၊ ဘက်စုံကဏ္ဍအလိုက် ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များနှင့် လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များ ပေါ်ထွက်လာမည်ဟုလည်း ယုံကြည်တယ်လို့လည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးကဆိုပါတယ်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသည် ပြတိုက်ဆိုင်းဘုတ်အားစက်ခလုတ်နှိပ်ဖွင့်လှစ်ပေးပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့်အတူ ဧည့်သည်တော်များကလည်း ပြတိုက်ကမ္ပည်းမော်ကွန်းအား အမွှေးနံ့သာရည်များဖြင့် ပက်ဖျန်းပေးခဲ့ ပါတယ်။
ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ် ဦးစိုးသိန်း၊ သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာ မျိုးသိန်းကျော်၊ Myanmar Space Agency အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်ဒေါက်တာစိုးမြင့်မောင်နှင့် ရန်ကုန်မြို့တော်ဝန် ဦးဘိုဌေး တို့က ပြတိုက်ကို ဖဲကြိုးဖြတ်ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့ကြပါတယ်။
အခမ်းအနားသို့ ကော်မရှင်အတွင်းရေးမှူး တွဲဖက်အမှုဆောင်ချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးရဲဝင်းဦး၊ ပြည်ထောင် စုဝန်ကြီးများ၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ်၊ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံးမှ အဆင့်မြင့် တပ်မတော် အရာရှိကြီးများ၊ ရန်ကုန်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တိုင်းမှူး၊တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်း နိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံတို့မှ သံအမတ်ကြီးများနှင့် သံရုံးယာယီ တာဝန်ခံ များ၊ ရန်ကုန်မြို့တော် ဝန်၊ ဖိတ်ကြားထားသည့် ဧည့်သည်တော်များ၊ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများ တက်ရောက်ခဲ့ကြပါတယ်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့်ဧည့်သည်တော်များသည်ပြတိုက်အတွင်းရှိDeep Space Exploration ပြခန်း၊ Space Station ပြခန်း၊ ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ၊တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့မှအာကာသတွင်းသို့ခေတ်အဆက်ဆက်လွှတ်တင်ခဲ့သည့်ဒုံးပျံများနှင့်အာကာသယာဉ်ပုံစံငယ်များအာကာသတွင်း လှည့်ပတ်သွားလာလျက်ရှိသည့် ဂြိုဟ်တုပုံစံငယ်များ၊ ဒုံးပျံလွှတ်တင်ရေးစခန်းမှ ဒုံးပျံ လွှတ်တင်မှု သရုပ်ပြသမှုများကို လိုက်လံကြည့်ရှုကြရာ တာဝန်ရှိသူများက ရှင်းလင်းတင်ပြကြပါတယ်။
အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)သည် ရန်ကုန်မြို့၊ ပြည်သူ့ရင်ပြင်တွင်တည်ရှိပြီး ယခင်နက္ခတ်တာရာပြခန်း အား ခေတ်နှင့်အညီ ဖြစ်စေရေးအတွက် အဆင့်မြှင့်တင်ပြန်လည်မွန်းမံခြင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်၍ အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)အဖြစ်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
အာကာသပြတိုက်(ရန်ကုန်)တွင် ကျောင်းသူ/ကျောင်းသား၊ မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များအနေဖြင့် စာအုပ် များတွင် ဖတ်ခဲ့ရသည့်၊ ရုပ်သံများတွင်မြင်တွေ့ခဲ့ရသည့် အာကာသတွင်း စေလွှတ်မည့်ဒုံးပျံများ၊ အာကာ သတွင်လှည့်ပတ်သွားလာမည့် ဂြိုဟ်တုများ၊ အာကာသတွင်း စူးစမ်းလေ့လာမည့် အာကာသယာဉ်နှင့် ယာဉ်မှူးများ၊ ဂြိုဟ်များ၊ နက္ခတ်တာရာများ အစရှိသည့် အာကာသဆိုင်ရာဗဟုသုတ အကြောင်းအရာ များကို ယခုပြတိုက်အတွင်း၌ တစ်စုတစ်စည်းတည်းစူးစမ်းလေ့လာခွင့် ရနိုင်တော့မယ်လို့ သတင်းရရှိပါ တယ်။
#ymg/knl
ပဲရစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၂၈ (Reuters) - ဥရောပလေယာဉ်ထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ Airbus က ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ယင်းတို့၏ A320 လေယာဉ်အုပ်စုပါ လေယာဉ်အစီးရေ ၆,၀၀၀ ကို ချက်ချင်း အရေးပေါ်ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ရန် သောကြာနေ့တွင် အမိန့်ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ ဤအကြီးစား ပြန်လည်ခေါ်ယူမှုသည် တစ်ကမ္ဘာလုံးရှိ လေယာဉ်များ၏ တစ်ဝက်ကျော်အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသွားရာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ ခရီးသွားအများဆုံး သီတင်းပတ်ကုန်ရက်များအတွင်း ကမောက်ကမဖြစ်မှုများနှင့် ကမ္ဘာ တစ်ဝန်း လေကြောင်းခရီးစဉ် ပြတ်တောက်မှု အနှောင့်အယှက်များ ဖြစ်ပေါ်စေမည့် အခြေအနေရှိနေသည်။
ဤဆုတ်ယုတ်မှုသည် Airbus ၏ ၅၅ နှစ်တာ သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ပြန်လည် ခေါ်ယူမှုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပုံရကာ A320 မော်ဒယ်သည် Boeing 737 ကို ကျော်တက်ကာ ကမ္ဘာ့အများ ဆုံး ပေးပို့ရောင်းချရသည့် လေယာဉ်ပုံစံ ဖြစ်လာခဲ့ပြီးနောက် သီတင်းပတ်အနည်းငယ်အကြာတွင် ပေါ် ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ Airbus က လေယာဉ်ကုမ္ပဏီ ၃၅၀ ကျော်ထံသို့ ယင်းတို့၏ ညွှန်ကြားချက်ကို ထုတ်ပြန်လိုက်ချိန်တွင် A320 အမျိုးအစား လေယာဉ်ပေါင်း ၃,၀၀၀ ခန့်သည် ဝေဟင်၌ ပျံသန်းနေ ဆဲ ဖြစ်သည်။
Reuters သတင်းဌာနက တွေ့ရှိခဲ့ရသော လေကြောင်းလိုင်းများထံ ပေးပို့သည့် ညွှန်ကြား ချက်စာအရ ပြင်ဆင်မှုအပိုင်းသည် ယခင်အသုံးပြုခဲ့သော ဆော့ဖ်ဝဲလ်အဟောင်းသို့ ပြန်လည် ပြောင်းလဲခြင်းသာ ဖြစ်ပြီး ရိုးရှင်းသည်ဟုဆိုရမည်ဖြစ်သော်လည်း၊ ပြင်ဆင်ရေးစင်တာများသို့ ရွှေ့ပြောင်းမောင်းနှင်ခြင်းမှ လွဲ၍ ခရီးသည်တင်ခရီးစဉ်များ ထပ်မံမပျံသန်းမီ မဖြစ်မနေ ပြုလုပ်ရမည်ဖြစ်သည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှသည် တောင်အမေရိက၊ ဥရောပ၊ အိန္ဒိယနှင့် နယူးဇီလန်တို့ အထိ လေကြောင်းလိုင်းများက ဤပြင်ဆင်မှုများကြောင့် လေကြောင်းခရီးစဉ် ကြန့်ကြာမှုများ သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့ကြသည်။
ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး A320 အော်ပရေတာဖြစ်သည့် American Airlines က ယင်း၏ A320 လေယာဉ် ၄၈၀ အနက် ၃၄၀ ခန့်မှာ ပြင်ဆင်မှုလိုအပ်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ လေယာဉ်တစ်စင်းလျှင် နှစ်နာရီခန့် ကြာမြင့်မည့် ပြင်ဆင်မှုများကို စနေနေ့တွင် အပြီးသတ်နိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားကြောင်း ဆိုသည်။ ဂျာမနီမှ Lufthansa၊ အိန္ဒိယမှ IndiGo နှင့် ဗြိတိန်အခြေစိုက် easyJet အပါအဝင် အခြား လေကြောင်း လိုင်းများကလည်း ပြင်ဆင်မှုပြုလုပ်ရန် လေယာဉ်များကို ခေတ္တရပ်နားထားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ကိုလံဘီယား လေကြောင်းလိုင်း Avianca ကမူ ဤပြန်လည်ခေါ်ယူမှုသည် သူတို့၏ လေယာဉ်အုပ်စု ၇၀% ကျော်ကို ထိခိုက်စေသဖြင့် ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်နေ့အထိ ခရီးသွားရက်စွဲများအတွက် လက်မှတ် ရောင်းချမှုကို ပိတ်သိမ်းလိုက်ရကြောင်း ဆိုသည်။
လက်ရှိတွင် A320 အုပ်စုဝင် လေယာဉ်ပေါင်း ၁၁,၃၀၀ ခန့် ပြေးဆွဲလျက်ရှိပြီး၊ ယင်းတို့အနက် ၁၉၈၇ ခုနှစ် တွင် ပထမဆုံး စတင်ပျံသန်းခဲ့သည့် မူလ A320 မော်ဒယ် ၆,၄၄၀ ပါဝင်သည်။ ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံး A320 အော်ပရေတာ ၁၀ ခုအနက် ၄ ခုမှာ အမေရိကန် လေကြောင်းလိုင်းကြီးများဖြစ်သည့် American Airlines၊ Delta Air Lines နှင့် United Airlines တို့ဖြစ်သည်။ တရုတ်၊ ဥရောပ နှင့် အိန္ဒိယ လေကြောင်းလိုင်း များသည်လည်း ဤလေယာဉ်အမျိုးအစား၏ အကြီးဆုံး ဖောက်သည်များတွင် ပါဝင် ကြသည်။
သက်ရောက်မှုရှိသော လေယာဉ်များ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံခန့်အတွက်၊ လေကြောင်းလိုင်းများက ယခင် ဆော့ဖ် ဝဲလ်ဗားရှင်းသို့ ပြန်လည်ပြောင်းလဲရုံသာ ဖြစ်သောကြောင့် ခေတ္တရပ်နားမှုသာ ဖြစ်ပေါ်စေမည်ဟု လုပ်ငန်းခွင်သတင်းရင်းမြစ်များကပြောသည်။ သို့သော်လည်း အခြားသော သီးခြားအင်ဂျင်ပြုပြင်မှုများ သို့မဟုတ် စစ်ဆေးမှုများအတွက် စောင့်ဆိုင်းချိန်ကြာမြင့်နေသဖြင့် Airbus လေယာဉ်ရာပေါင်းများစွာ ရပ်နားထားရပြီး ပြင်ဆင်ရေး အလုပ်ရုံများတွင် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းမှုလုပ်ငန်းများ ပြည့်ကျပ်နေချိန်တွင် ဤကိစ္စပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် လေကြောင်းလုပ်ငန်း၌ လုပ်သားရှားပါးမှုပြဿနာလည်း ရှိနေသည်။
လေကြောင်းလေ့လာသုံးသပ်သူ Rob Morris က လေယာဉ်ရုံ (hangar) နေရာလွတ် မည်မျှ ချက်ချင်းရရှိ နိုင်မည်ဆိုသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုသည်။ မကြာသေးမီက ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအရ နေမုန်တိုင်းများ (solar flares) သည် လေယာဉ်ထိန်းချုပ်မှု လုပ်ဆောင်ချက်အတွက် အရေးပါသော ဒေတာများကို ပျက်စီးစေနိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်ဟု Airbus က ဆိုသည်။
ယခုလိုမမျှော်လင့်ထားသော ပြင်ဆင်မှုအမိန့်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည့် အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ အောက်တို ဘာ ၃၀ ရက်က မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ ကန်ကွန်း (Cancun) မှ နယူးဂျာစီပြည်နယ် နူးဝပ်ခ် (Newark) သို့ ပျံသန်း သော JetBlue လေကြောင်းခရီးစဉ်တစ်ခုတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ယင်းခရီးစဉ်တွင် လေယာဉ်အမြင့် ပေ ရုတ်တရက်ကျဆင်းမှုကြောင့် ခရီးသည်အချို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သတင်း ရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။
ထို A320 လေယာဉ်သည် လေယာဉ်ထိန်းချုပ်မှု ပြဿနာနှင့် လေယာဉ်မှူး၏ စေခိုင်းချက်မပါဘဲ ရုတ်တရက် အမြင့်ပေ ကျဆင်းမှုတို့ကြောင့် ဖလော်ရီဒါပြည်နယ် တမ်ပါ (Tampa) တွင် အရေးပေါ် ဆင်း သက်ခဲ့ရပြီး၊ ဖက်ဒရယ်လေကြောင်းဦးစီးဌာန (FAA) က စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။ JetBlue နှင့် FAA တို့ကမူ ဤပြန်လည်ခေါ်ယူမှုအပေါ် မှတ်ချက်တစ်စုံတစ်ရာ မပေးခဲ့ပေ။
အချို့သော လေကြောင်းလိုင်းများအတွက် ပြင်ဆင်ရန် ယာယီရပ်နားထားရမှုသည် ပိုမိုကြာရှည်နိုင်ဖွယ် ရှိသည်။ အကြောင်းမှာ သက်ရောက်မှုရှိသော လေယာဉ်များအနက် အစီးရေ ၁,၀၀၀ ကျော်သည် ဟာ့ဒ်ဝဲလ် (hardware) အပိုင်းများပါ လဲလှယ်ရနိုင်ဖွယ်ရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု လုပ်ငန်းခွင်သတင်း ရင်းမြစ်များက ပြောသည်။
၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော A320 သည် "fly-by-wire" ဟုခေါ်သော ကွန်ပျူတာစနစ်သုံး ထိန်းချုပ်မှုများကို ပထမဆုံး မိတ်ဆက်အသုံးပြုခဲ့သည့် ပင်မ လေယာဉ်အမျိုးအစား ဖြစ် သည်။
ယင်းသည် Boeing 737 MAX နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ဘက်ဖြစ်ပြီး၊ 737 MAX သည် ၂၀၁၈ နှင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ်များတွင် လူအသေအပျောက်များသော ပျက်ကျမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကာလရှည်ကြာ ရပ်နားခံခဲ့ရသည်။ ထိုပျက်ကျမှုများသည် ညံ့ဖျင်းစွာ ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော လေယာဉ်ထိန်းချုပ်ရေး ဆော့ဖ်ဝဲလ်ကြောင့်ဟု အပြစ်တင်ခဲ့ကြသည်။
အာရှဦးဆောင်သော စီးပွားရေး ကြီးထွားလာမှုကြောင့် သန်းနှင့်ချီသော ခရီးသွားအသစ်များ လေကြောင်း လောကသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ရာ၊ မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ဤ အဓိကလေယာဉ်အမျိုးအစားနှစ်ခု အတွက် ဝယ်လိုအား မြင့်တက်လာခဲ့သည်။
Reuters မှ တွေ့ရှိရသော Airbus ၏ ညွှန်ကြားချက်စာအရ ပြဿနာ၏ အရင်းအမြစ်မှာ ELAC (Elevator and Aileron Computer) ဟုခေါ်သော လေယာဉ်စနစ်တွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါစနစ်သည် လေယာဉ်မှူး ၏ ဘေးဘက်ရှိ မောင်းတံ (side-stick) မှ အမိန့်များကို လေယာဉ်အမြီးပိုင်းရှိ elevators များထံ ပို့ဆောင်ပေးသည်။ ထို elevators များက လေယာဉ်၏ နှာခေါင်း အနိမ့်အမြင့် (pitch) ကို တဖန်ပြန်လည် ထိန်းချုပ်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။
အဆိုပါ ကွန်ပျူတာစနစ်ကို ထုတ်လုပ်သူ ပြင်သစ်ကုမ္ပဏီ Thales က Reuters ၏ မေးမြန်းမှုကို တုံ့ပြန် ရာတွင် ၎င်းတို့၏ ကွန်ပျူတာသည် Airbus ၏ သတ်မှတ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီကြောင်းနှင့် မေးခွန်း ထုတ်စရာဖြစ်နေသော လုပ်ဆောင်ချက်ပိုင်းမှာမူ Thales ၏ တာဝန်အောက်တွင်မရှိသော ဆော့ဖ်ဝဲလ်က ပံ့ပိုးပေးထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်
နိုဝင်ဘာ ၁၈၊ ၂၀၂၅ -
ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ သတင်းမီဒီယာကြီးများ၏ မကြာသေးမီက ထုတ်ပြန်ချက်များအရ Apple ကုမ္ပဏီ သည် ခေါင်းဆောင်မှုပိုင်း အပြောင်းအလဲအတွက် တက်ကြွစွာ ပြင်ဆင်နေကြောင်း သိရသည်။ Apple ဘက်မှ တရားဝင် အတည်ပြုထားခြင်း မရှိသေးသော်လည်း ၂၀၂၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလလယ်ပိုင်းက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်လာသော သတင်းများအရ Tim Cook သည် မကြာမီ ကာလအတွင်း CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ဖွယ်ရှိကြောင်း ဖော်ပြနေကြသည်။
နောက်ဆုံးရ သတင်းများအပေါ် အခြေခံထားသည့် သတင်းအချက်အလက် အကျဉ်းချုပ်မှာ အောက်ပါ အတိုင်း ဖြစ်သည်-
၁။ အဓိကသတင်း “ဘာတွေ ဖြစ်ပျက်နေသလဲ” - Tim Cook ကို CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်စေရန် Apple ကုမ္ပဏီက "ပြင်ဆင်မှုများ အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်နေပြီ" ဟု သတင်းများက ဖော်ပြကြသည်။
အချိန်ကာလသတ်မှတ်ချက် - ဤအပြောင်းအလဲသည် ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် အမြန်ဆုံး စတင်ဖြစ်ပေါ်လာနိုင် သည်။
အတည်ပြုမှု အခြေအနေ - ဤအချက်သည် လောလောဆယ်တွင် (အဓိကအားဖြင့် Financial Times မှ) အတွင်းသတင်းများအပေါ် အခြေခံထားခြင်း ဖြစ်သည်။ Apple ကုမ္ပဏီဘက်မှ တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက် တစ်စုံတစ်ရာ မရှိသေးသကဲ့သို့ အပြီးသတ် ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း လူသိရှင်ကြား ကြေညာခြင်း မရှိသေး ပါ။
၂။ ဘာကြောင့်လဲ အသက်အရွယ်ကြောင့်လား - Tim Cook သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလတွင် အသက် ၆၅ နှစ် ပြည့်ပြီဖြစ်ရာ ပုံမှန် အငြိမ်းစားယူသည့် အရွယ်သို့ ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။
စီစဉ်ထားသော အရိုက်အရာဆက်ခံမှု - ဤလှုပ်ရှားမှုသည် Apple ၏ စီးပွားရေး စွမ်းဆောင်ရည် (လက်ရှိတွင် ခိုင်မာအားကောင်းနေဆဲဖြစ်သည်) နှင့် သက်ဆိုင်ခြင်း မရှိဘဲ တည်ငြိမ်မှုကို သေချာစေရန် အတွက် ကာလရှည်ကြာ ဂရုတစိုက် စီစဉ်ထားသော ဆက်ခံသူ လွှဲပြောင်းရေး အစီအစဉ်၏ တစ်စိတ် တစ်ပိုင်းသာ ဖြစ်ကြောင်း သတင်းရင်းမြစ်များက အလေးပေး ပြောကြားထားသည်။
.၃။ ဆက်ခံဖွယ်ရှိသည့် ထိပ်တန်း လျာထားသူ - Apple ၏ ဟာ့ဒ်ဝဲ အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ အကြီးတန်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သူ John Ternus သည် Cook ၏ နေရာကို ဆက်ခံရန် ထိပ်ဆုံးမှ ပြေးနေသူဟု အများက ရှုမြင်ထားကြသည်။
ဘာကြောင့် သူ့ကို ရွေးချယ်သလဲ - Ternus (အသက် ၅၀ နှစ်) သည် iPhone၊ iPad နှင့် Mac တို့၏ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုကို ကြီးကြပ်ခဲ့သော အတွေ့အကြုံရင့် အမှုဆောင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ကုမ္ပဏီတွင်းနှင့် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့၏ လေးစားမှုကို ရရှိထားသူလည်း ဖြစ်သည်။
၄။ ဆက်လက် မျှော်လင့်ရမည့်အရာများ- ကြေညာမည့် အချိန်ကာလ - ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလကုန်တွင် ပြုလုပ်မည့် Apple ၏ ဝင်ငွေရှင်းတမ်း အစီရင်ခံစာ မတိုင်မီ တရားဝင် ကြေညာချက် ထွက်လာ လိမ့်မည်ဟု လေ့လာဆန်းစစ်သူများက မျှော်လင့်မထားကြပါ။
ကြားကာလ အပြောင်းအလဲ - အကယ်၍ လာမည့်နှစ် အစောပိုင်းတွင် ကြေညာချက် ထွက်ပေါ်လာပါက ဇွန်လတွင် ကျင်းပမည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆော့ဖ်ဝဲရေးသားသူများ ကွန်ဖရင့် (WWDC) သို့မဟုတ် စက်တင်ဘာလတွင် ပြုလုပ်မည့် iPhone မိတ်ဆက်ပွဲကဲ့သို့သော ပွဲကြီးများ မတိုင်မီ CEO အသစ် အနေဖြင့် လုပ်ငန်းခွင်နှင့် အသားကျစေရန် အချိန်ကိုက် လုပ်ဆောင်ဖွယ်ရှိသည်။
အခြားအသေးစိတ် အချက်အလက်များ - Tim Cook အနေဖြင့် CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်လိုက်လျှင်ပင် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလကို လမ်းညွှန်ရန်အတွက် အမှုဆောင် ဥက္ကဋ္ဌ (Executive Chairman) အဖြစ် ကုမ္ပဏီတွင် ဆက်လက် ရှိနေနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်း ပြောဆိုမှုများလည်း ရှိနေသည်။
အဓိကမှတ်သားရန်အချက်- Tim Cook သည် လက်ရှိအချိန်တွင် Apple ၏ CEO အဖြစ် ဆက်လက် ရှိနေ ဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းများအရ ကုမ္ပဏီသည် သူ၏အငြိမ်းစားယူမှု အတွက် တက်ကြွစွာ ပြင်ဆင်နေပြီး ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် ရာထူးလွှဲပြောင်းမှု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်းဖော်ပြ နေသည်။
(နိုင်ငံတကာသတင်းများကို အခြေခံစုစည်းပါသည်)