#World_Science
Published 10 September 2025

▪️ အန္တာတိကမှာ ပြန်မရနိုင်တဲ့ ပြောင်းလဲမှုကြီးတွေ ဖြစ်ပေါ်နေတယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်များ သတိပေးထားပါတယ်။

▪️ ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ဒီပြောင်းလဲမှုတွေဟာ နောက်မျိုးဆက်တွေတိုင်အောင် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

▪️ ကမ္ဘာ့တောင်ဝင်ရိုးစွန်းမှ အေးခဲနေတဲ့ အန္တာတိကတိုက်ဟာ လက်ရှိအတိုင်းဆိုရင် အာတိတ်ထက်စောပြီး ရေခဲတွေပျော်လာနိုင်တဲ့သဘော ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ ထိုနေရာတွေမှာ အလျင်အမြန်ပူနွေးလာကာ ပင်လယ်မျိုးစိတ်များ မျိုးသုဉ်းလာစေနိုင်ပါတယ်။

▪️ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချနိုင်ရင် အန္တာတိကမှာ ပြောင်းလဲမှုကြီးတွေ လျော့နည်းနိုင်ပေမယ့် ကာကွယ်နိုင်ဖွယ်တော့ မရှိပါဘူး။

▪️ ရာသီဥတု တည်ငြိမ်ရင်တောင် လာမယ့်ရာစုနှစ်တွေမှာ ရေခဲပင်လယ်အရည်ပျော်လာနိုင်ကြောင်း ဩစတြေးလျအမျိုးသားတက္ကသိုလ်မှ ပရော်ဖက်ဆာဟောင်း နယ်ရီလီအေဘရမ်က ပြောပါတယ်။

▪️ သုတေသီတွေက စောင့်ကြည့်ချက်များ၊ ရေခဲအူတိုင်များမှ အချက်အလက်များ စုဆောင်းကာ ရေခဲပင်လယ်မှာ ရေရှည်ပြောင်းလဲမှုတွေကို တွက်ချက်နေကြပါတယ်။

▪️ ရာသီဥတုနဲ့ ဂေဟစနစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထိခိုက်လာနိုင်ကာ သမုဒ္ဒရာကနေ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်စုပ်ယူနိုင်စွမ်း ကျဆင်းလာနိုင်ပါတယ်။

▪️ ၂၀၁၄ နောက်ပိုင်း ပင်လယ်ရေခဲတွေဟာ အန္တာတိကကမ်းခြေမှ ၁၂၀ ကီလိုမီတာခန့် နောက်ဆုတ်လာပါတယ်။

▪️ ရေခဲဆုံးရှုံးလာခြင်းက ပင်လယ်နေသတ္တဝါတွေအပေါ် အန္တရာယ်ပြုခြိမ်းခြောက်နေပါတယ်။

Source: DW.

#World_Health
Published 10 September 2025

▪️ မှတ်ဉာဏ်တွေ မေ့တတ်တာဟာ အသက်အရွယ်ကြီးလာတာနဲ့တင် မဟုတ်ဘဲ အချို့သော ဆေးဝါးများ၊ အိပ်ရေးပျက်ခြင်း၊ သံဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်း စတာတွေကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

▪️ ဗိုက်တာမင်-ဘီ၁၂၊ ဗိုက်တာမင်-ဒီ၊ ဖောလစ်အက်ဆစ်၊ သံဓာတ်၊ အိုမီဂါ-၃၊ မဂ္ဂနီဆီယံ၊ ဗိုက်တာမင်-ဘီ၁ ချို့တဲ့ခြင်းဖြင့် မှတ်ဉာဏ်စွမ်းရည်ကျဆင်းခြင်း၊ ဦးနှောက်အသိဉာဏ် ထိခိုက်လာခြင်း၊ ဒီမန်ရှာဖြစ်နိုင်ခြင်း၊ စိတ်ရှုပ်ထွေးခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

▪️ အစားအစာထဲမှာ အိုင်အိုဒင်းချို့တဲ့လို့ သိုင်းရွိုက်ကောင်းစွာ အလုပ်မလုပ်တဲ့အခါ သေချာမကုသရင် အသိဉာဏ်လုပ်ဆောင်ချက် ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။

▪️ ရေဓာတ် ၂ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ခန်းခြောက်လျှင်ပင် မှတ်ဉာဏ်၊ အာရုံစူးစိုက်မှု၊ စိတ်အခြေအနေတို့ကို ခဏတာ ထိခိုက်စေပါတယ်။

▪️ အယ်ကိုဟော ကာလကြာရှည်သောက်သုံးရင် ဦးနှောက်ထုထည် ကျဆင်းနိုင်ပါတယ်။

▪️ ဘင်ဇိုဒိုင်ယာဇီပင်ကဲ့သို့ အိပ်ဆေးတွေ၊ စိတ်ပူပန်မှုအတွက် သောက်ဆေးတွေ၊ အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေ ကြာရှည်စွဲသုံးရင် မှတ်ဉာဏ်၊ အာရုံစူးစိုက်မှု၊ တုံ့ပြန်မှုနှုန်း ကျဆင်းနိုင်ပါတယ်။

▪️ ကြာရှည်အိပ်ရေးပျက်ခြင်း၊ မကြာခဏနိုးခြင်း၊ ဟောက်ခြင်း၊ ဖိစီးမှုများခြင်း၊ စိတ်ရောကိုယ်ပါ နွမ်းနယ်ခြင်း၊ အလွန်အကျွံတွေးတောရခြင်း၊ ပုံမှန်လှုပ်ရှားမှုမရှိခြင်း၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်အားပေးမှုမရှိခြင်း၊ ဟော်မုန်းပြောင်းလဲခြင်း၊ စီးကရက်သောက်ခြင်း၊ လေထုညစ်ညမ်းခြင်း၊ လူမှုပေါင်းသင်းရေးမရှိခြင်း၊ သဘာဝနဲ့မထိတွေ့ခြင်း စတာတွေကလည်း မှတ်ဉာဏ်ပိုင်း၊ အာရုံစူးစိုက်မှုပိုင်းတို့ ထိခိုက်စေကာ နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေ မပြုလုပ်နိုင်ခြင်း၊ မမှတ်မိခြင်းတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

Source: The Jerusalem Post.

တောင်ကိုရီးယားမှာ AI ကြောင့် ရုံးပိုင်းအလုပ်တွေနဲ့ ကောလိပ်ဘွဲ့တွေ တန်ဖိုးကျလာကာ လုပ်သားအင်အားဖောင်းပွလာသဖြင့် လစာပိုမိုရရှိရန်နဲ့ အလုပ်အကိုင်တည်မြဲရန် အလုပ်ကြမ်းတွေပြောင်းလုပ်လာတဲ့ လူငယ်တွေ များလာပါတယ်။

#Asia_Industry
Published 09 September 2025
#တောင်ကိုရီးယား #AI
#YMG #Yangon_Times #Yangon_Media_Group

၉ စက်တင်ဘာ ၂၀၂၅

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ကို ထောင်ဒဏ် တစ်နှစ် ပြန်လည်ကျခံဖို့ ထိုင်းတရား ရုံးချုပ်က ယနေ့ စက်တင်ဘာ ၉ရက် က ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။

သက်ဆင်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၆ လအတွင်း ရဲဆေးရုံမှာ ဆေးကုသမှု ခံယူခဲ့တာကြောင့် အကျဉ်းချခံရတဲ့ ရက်တွေကို ပြီးမြောက်ခဲ့တယ်လို့ မယူဆကြောင်း တရားရုံးချုပ်ရဲ့ နိုင်ငံရေး ရာထူးများ လက်ရှိ ထမ်းဆောင်သူများဆိုင်ရာ ပြစ်မှုဆိုင်ရာဌာနက ကောက်ချက်ချပါတယ်။

"ရဲဆေးရုံမှာ နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အချိန်ကာလကို ထောင်ဒဏ်ကျခံခဲ့ရတဲ့ ရက်အဖြစ် သတ်မှတ်လို့မရပါဘူး" ဟု တရားရုံး၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားပါတယ်။

"ထို့ကြောင့် တရားခံဟာ တော်ဝင်အမိန့်အရ ထောင်ဒဏ် တစ်နှစ် ပြစ်ဒဏ်ကို ကျခံရမှာဖြစ်ပါတယ်" ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်က ဆိုပါတယ်။

အဆိုပါ ဆုံးဖြတ်ချက်အပြီးတွင် သက်ဆင်က တရားရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်ခံကြောင်း လူမှုမီဒီယာပေါ်တွင် ရေးသားဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

အသက် ၇၆ နှစ်အရွယ်ရှိတဲ့ သက်ဆင်ဟာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၆ ခုနှစ်အထိ ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပါတယ်။

သူဟာ ၁၅ နှစ်ကျော်ကြာ ကိုယ်တိုင် ပြည်နှင်ဒဏ်ခံယူပြီးနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်လမှာ ထိုင်းနိုင်ငံကို ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။

ရောက်ရောက်ချင်းမှာပဲ အဂတိလိုက်စားမှုနဲ့ အာဏာအလွဲသုံးစားလုပ်မှု သုံးခုအတွက် ၈ နှစ်ထောင်ဒဏ် ကျခံဖို့ အကျဉ်းချခံခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းမှာ တော်ဝင်လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်နဲ့ ထောင်ဒဏ် ၁ နှစ်အထိ လျှော့ချခံခဲ့ရပါတယ်။

သူဟာ ၂၄ နာရီပင် ထောင်ထဲမှာ မနေရဘဲ အရေးကြီး ကျန်းမာရေးအခြေအနေ အကြောင်းပြချက်ဖြင့် သူ့ကို ဘန်ကောက်အကျဉ်းထောင်ကနေ ရဲဆေးရုံသို့  ပြောင်းရွှေ့ပေးခဲ့ပါတယ်။

Source Xinhua

#World_News
Published 09 September 2025

▪️ ခင်ပွန်းဖြစ်သူရဲ့ ဆွေမျိုး ၄ ယောက်ကို အဆိပ်သင့်မှိုတွေနဲ့ အဆိပ်ခတ်ခဲ့တဲ့ သုံးလောင်းပြိုင် လူသတ်တရားခံ အယ်ရင်ပက်တာဆန်ကို ၃၃ နှစ်တာ လွတ်ငြိမ်းခွင့်မရှိဖြင့် ဩစတြေးလျ တရားသူကြီးတစ်ဦးက တသက်တစ်ကျွန်း ထောင်ဒဏ်ချမှတ်လိုက်ပါတယ်။

▪️ ပက်တာဆန်ရဲ့ အမှုတွေထဲမှာ ယုံကြည်မှုအလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်း ပါဝင်ကြောင်း တရားသူကြီး ခရစ္စတိုဖာဘီးလ်က ဗစ်တိုးရီးယားပြည်နယ် တရားရုံးချုပ်ကို ပြောပါတယ်။

▪️ ဒွန်ပက်တာဆန်၊ ဂေးလ်ပက်တာဆန်၊ ဂေးလ်ရဲ့ညီမ ဟယ်သာဝီလ်ကင်ဆန်တို့ကို အဆိပ်သင့်မှိုပါဝင်တဲ့ အမဲသား Wellington အစာသွတ်မုန့်တွေနဲ့ နေ့လယ်စာကျွေးပြီး လူသတ်ခဲ့မှုဖြင့် ဇူလိုင်လက အမှုစွဲခဲ့ပါတယ်။

▪️ ဆေးရုံတက်နေခဲ့ရတဲ့ ဟယ်သာရဲ့ ခင်ပွန်းဖြစ်သူကိုလည်း သတ်ရန်ကြိုးပမ်းခဲ့မှုဖြင့် စွပ်စွဲခံခဲ့ရပါတယ်။

▪️ ပက်တာဆန်နဲ့ ခပ်တန်းတန်းဖြစ်နေတဲ့ ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ဆိုင်မွန်ကို ၂၀၂၃ ဇူလိုင်က နေ့လယ်စာစားဖို့ ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ပေမယ့် မလာခဲ့ဘူးလို့ သိရပါတယ်။

▪️ တရားသူကြီးဘီးလ်က "ထိခိုက်နစ်နာသူတွေဟာ အိမ်ထောင်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆွေမျိုး‌‌တော်စပ်ကြပါတယ်။ သူတို့ဟာ သင်နဲ့ သင့်ကလေးတွေအပေါ် ကောင်းစွာဆက်ဆံကြတယ်" လို့ ပြောသွားပါတယ်။

▪️ အသက် ၅၀ အရွယ်တရားခံကို လူ ၃ ဦး သတ်ဖြတ်မှု၊ တစ်ဦးအား ကြံစည်ကြိုးပမ်းမှုတို့ဖြင့် တသက်တစ်ကျွန်းချမှတ်ရန် ရှေ့နေတွေ သဘောတူခဲ့ကြပါတယ်။

▪️ ပက်တာဆန်ရဲ့ ခင်ပွန်းဖြစ်သူလည်း နေ့လယ်စာလာစားခဲ့ရင် သူ့ကိုလည်း သတ်ဖို့ကြံရွယ်ထားကြောင်း ဘီးလ်ကပြောပါတယ်။

▪️ ဒီအမှုကြောင့် ဗစ်တိုးရီးယားပြည်နယ်ကို စိတ်ဝင်စားမှု များလာကြပြီး အမှုကြားနာချက်ကို ရုပ်သံကနေ ပထမဆုံးတိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့် ပြသခဲ့ပါတယ်။

Source: NPR

#World_Science
Published 09 September 2025

▪️ AI အသုံးပြုပြီး ခန္ဓာကိုယ်ထဲက ဒဏ်ရာတွေကို စစ်ဆေးကြည့်ရှုတဲ့နေရာမှာ ဆရာဝန်တွေရဲ့ကဏ္ဍ လျော့နည်းလာမှာ စိုးရိမ်နေရတယ်လို့ လေ့လာချက်အသစ်မှာ တွေ့ရှိထားပါတယ်။

▪️ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပညာရှင်တွေ ဖော်ပြထားတာ ရှိပါတယ်။

▪️ - အစီအစဉ်တင်ဆက်သူ မယ်ရီလူးဝစ်ကယ်လီ
AI အယ်ဂိုရစ်သမ်တွေက ရောဂါစစ်ဆေးရှာဖွေရေးတွေမှာ အကူအညီဖြစ်စေပေမယ့် ဆရာဝန်တွေ AI ကို မှီခိုလွန်းအားကြီးလာမှာကို စိုးရိမ်ရပါတယ်။

▪️ - NPR သိပ္ပံကဏ္ဍအယ်ဒီတာ ဘရမ်ဖီယယ် AI က ဆေးပညာလောကထဲ လျင်မြန်စွာ ဝင်ရောက်လာကာ ဆရာဝန်တွေအနေနဲ့ အမီလိုက်နေရပါတယ်။

▪️ ပိုလန်မှ ဆေးရုံဆေးခန်း အတော်များများဟာ အူမကြီးပြွန်ထည့်ခွဲစိတ်ရာမှာ AI စနစ်ဖြင့် အနာတွေရှာဖွေဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြပါတယ်။

▪️ ဒါပေမဲ့ AI ကို အသုံးမပြုတဲ့အခါမှာ ဆရာဝန်တွေအနေနဲ့ အနာတွေရှာဖွေရာမှာ အခြေအနေပိုဆိုးလာတာ တွေ့ရပါတယ်။

▪️ - အစာအိမ်အူလမ်းကြောင်းအထူးကု မာဆင်ရိုမန်ရှစ်
ကျွန်တော်တို့ ဆရာဝန်တွေဟာ စာအုပ်တွေ ဆရာတွေဆီကနေ ဆေးပညာသင်ယူခဲ့ရပြီး AI အသုံးပြုပုံတော့ မသင်ခဲ့ရပါဘူး။

▪️ AI စနစ်တွေရှိပေမယ့် တကယ်အသုံးဝင်မယ့် အချက်အလက်တွေ မရှိပါဘူး။

▪️ AI နဲ့ဆိုရင် ဆရာဝန်တွေက အလိုအလျောက်ပြလာမယ့် အရိပ်အယောင်ကိုသာ စောင့်မျှော်နေကြပါတယ်။

Source: NPR