#World_Science
Published 14 September 2025

▪️ လေဖြတ်သူတွေ စကားပြောနိုင်ဖို့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ထည့်သွင်းတပ်ဆင်ရတဲ့ ကိရိယာတွေဟာ သူတို့ရဲ့ အတွင်းသံများကိုလည်း နားထောင်နိုင်ပါတယ်။
ဦးနှောက်-ကွန်ပျူတာကြားခံပစ္စည်း (BCI)ဟာ လေဖြတ်သူတွေအနေနဲ့ ပိုမိုလျင်မြန်ထိရောက်စွာ စကားလုံးတွေ ထွက်စေနိုင်တယ်လို့ တွေ့ရှိထားပါတယ်။

▪️ BCI တွေဟာ သေးငယ်တဲ့ အီလက်ထရုတ်တွေသုံးပြီး စကားလုံးတွေကို ကုဒ်ဖော်နိုင်ကာ စကားပြောရာမှာ ကြွက်သားထိန်းချုပ်ပေးတဲ့ ဦးနှောက်ထဲက motor cortex လှုပ်ရှားမှုကို စောင့်ကြည့်ပေးပါတယ်။

▪️ အခုထက်ထိတော့ အဲဒီလိုကိရိယာတွေဟာ အကြောသေလေဖြတ်သူရဲ့ စကားတွေကို ပုံဖော်ဖို့ကြိုးစားချိန်မှာ ပေါ်လာတဲ့ အချက်ပြမှုကို မှီခိုနေရပါတယ်။

▪️ ဒီလိုကနေ အကြောသေသူအတွက် စိတ်ထဲကနေ ရပ်တန့်ပြီး အပိုတွေမပြောမိအောင် ထိန်းသိမ်းနိုင်မှာ ဖြစ်ပေမယ့် စကားတစ်လုံးပြောဖို့ အချိန်ယူနေရပါတယ်။

▪️ စတန်းဖို့တက္ကသိုလ်မှ သုတေသီ အယ်ရင်ကန့်ဇ်နဲ့ အဖွဲ့က BCI အသုံးပြုနေတဲ့ လူ ၄ ယောက်ဆီမှ ဦးနှောက်အချက်ပြမှုများကို လေ့လာခဲ့ကြပါတယ်။

▪️ ထိုအခါမှာ စကားလုံးတွေ ကုဒ်ဖော်ရာမှာ ၇၄ ရာခိုင်နှုန်း တိကျမှုရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

▪️ စိတ်ထဲက စကားတွေကို ပုံဖော်ရာမှာ ပိုမိုလွယ်ကူမြန်ဆန်ခဲ့ပါတယ်။
BCI အသုံးပြုသူရဲ့ အတွင်းစိတ်ထဲက ကိုယ်ရေးအတွေးတွေကို ကာကွယ်ဖို့အတွက်လည်း ကြိုးစားကြပါတယ်။

▪️ BCI တွေက အသုံးပြုသူတွေရဲ့ အတွင်းစိတ်တွေကို မရည်ရွယ်ဘဲ ပုံဖော်သွားမှာကို စိုးရိမ်ရပါတယ်။

Source: NPR.

#World_Health
Published 14 September 2025

▪️ သုတေသနလေ့လာချက်တွေအရ ခံတွင်းကျန်းမာရေးပြဿနာတွေက နှလုံးရောဂါလက္ခဏာတွေ ဖြစ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိလာကြပါတယ်။

▪️ သွားဖုံးရောဂါပိုးဝင်ရာကနေ ရောင်ရမ်းပြီး သွေးကြောတွေထဲထိရောက်ရှိကာ နှလုံးသွေးကြောတွေပါ ထိခိုက်လာနိုင်ပါတယ်။

▪️ ဒါကြောင့် နှလုံးပြဿနာကို ဖော်ညွှန်းနေတဲ့ ခံတွင်းကျန်းမာရေးပြဿနာများကို ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။

▪️ (၁) သွားဖုံးရောဂါ - သွားဖုံးရောဂါဖြစ်စေတဲ့ ဘက်တီးရီးယားက သွေးထဲရောက်ရှိကာ စုပြုံလာနိုင်ပြီး နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ်ခြင်းတို့ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

▪️ (၂) ခံတွင်းအနံ့ဆိုးနေခြင်း - ခံတွင်းအနံ့ကို ရေရှည်ဆိုးရွားနေစေတဲ့ ဆာလ်ဖာထုတ်လုပ် ဘက်တီးရီးယားတွေက နှလုံးမှာလည်း ရောင်ရမ်းစေနိုင်ပါတယ်။

▪️ (၃) သွားချည့်နဲ့ခြင်း - အပြင်ပိုင်းထိခိုက်မှုမရှိဘဲ သွားယိုင်နဲ့တာမျိုးက နှလုံးပြဿနာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

▪️ (၄) သွားဖုံးသွေးယိုခြင်း - သွားတိုက်စဉ်၊ သွားကြားထိုးစဉ် သွားဖုံးသွေးယိုတတ်တာက သွားဖုံးရောင်ရောဂါ ဖြစ်နိုင်ပြီး သွေးကြောကျဉ်းခြင်း ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

▪️ (၅) ပါးစပ်အနာပေါက်ခြင်း - ပါးစပ်ထဲမှာ ပြည်တည်နာဖြစ်တာက ရောဂါပိုးမထိန်းနိုင်တာဖြစ်ပြီး သွေးကြောထဲထိ ရောက်တဲ့အခါ နှလုံးရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်တက်စေပါတယ်။

▪️ (၆) ပါးစပ်ခြောက်သွေ့ခြင်း - တံတွေးက အန္တရာယ်ပြုပိုးမွှားတွေကနေ ကာကွယ်ပေးသဖြင့် ခံတွင်းအမြဲခြောက်နေပါက သွားပိုးစားခြင်း၊ သွားဖုံးရောဂါတို့ ဖြစ်နိုင်ကာ ဘက်တီးရီးယား မညီမျှမှုကနေ နှလုံးကျန်းမာရေးပါ ထိခိုက်နိုင်ပါတယ်။

▪️ (၇) သွားဖုံးပါးခြင်း - သွားအမြစ်တွေ ပေါ်လာတဲ့သဘောဖြစ်ပြီး တစ်ရှူးပျက်စီးလာကာ နှလုံးရောဂါအထိ သက်ရောက်စေနိုင်ပါတယ်။

▪️ (၈) မေးရိုးကိုက်ခဲခြင်း - မေးရိုးဘယ်ဘက်ခြမ်းမှာ နာကျင်တာက သွားပြဿနာထင်ရပေမယ့် တကယ်တမ်းက နှလုံးသို့ သွေးမရောက်ခြင်းလက္ခဏာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

▪️ (၉) သွားရောဂါပိုးဝင်ခြင်း - သွားမှာ ရောဂါဖြစ်တာကို မကုသဘဲထားပါက သွေးထဲအထိရောက်ရှိကာ နှလုံးနံရံများ ရောင်ရမ်းလာနိုင်ပါတယ်။

▪️ (၁၀) လျှာအသွင်အရောင်ပြောင်းခြင်း - လျှာပြာနှမ်းအရောင်မရှိခြင်းက သွေးလည်ပတ်မှုမကောင်းတဲ့ လက္ခဏာဖြစ်ကာ ရင်ဘတ်မအီမသာဖြစ်ပါက နှလုံးအားနည်းလို့ အောက်ဆီဂျင်သွေးလျော့နည်းတဲ့ သဘောဖြစ်ပါတယ်။

Source: DoctorNDTV.

တရုတ်ပြည်ကွမ်ကျိုးရှိ ဓာတ်အားပေးစခန်းခွဲတွေမှာ လူသားပုံသဏ္ဍာန် AI စက်ရုပ်တွေက ကြည့်ရှုစစ်ဆေးရေးတာဝန်များကို လူသားတွေဆီကနေ လွှပြောင်းလုပ်ဆောင်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

#Asia_Technology
Published 13 September 2025
#တရုတ်နိုင်ငံကွမ်ကျိုး # လူသားပုံသဏ္ဍာန်AIစက်ရုပ်
#YMG #Yangon_Times #Yangon_Media_Group

#World_News
Published 13 September 2025

▪️ နေတိုး(NATO)အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ပိုလန်က ယင်းတို့ရဲ့ လေပိုင်နက်ကို ချိုးဖောက်လာတဲ့ ဒရုန်းတွေကို ပစ်ချခဲ့ပြီးနောက် ဥရောပအရှေ့ဘက်ခြမ်းမှာ ကာကွယ်ရေးတိုးမြှင့်ရန် စီစဉ်နေကြောင်း နေတိုးက သောကြာနေ့မှာ ကြေညာသွားပါတယ်။

▪️ ဒါဟာ ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွင်း နေတိုးအဖွဲ့ဝင်တစ်ခုကနေ  ဒီလိုလုပ်ဆောင်ချက်မျိုး ပထမဆုံးတွေ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ လေပိုင်နက်ကျူးကျော်မှုများကို အမေရိကန်က သတိထားစောင့်ကြည့်ရမယ်လို့ သတ်မှတ်လိုက်ပြီး နေတိုးနယ်မြေများကို တစ်လက်မမကျန် ကာကွယ်သွားမယ်လို့ ကြုံးဝါးလိုက်ပါတယ်။

▪️ ဒရုန်းကျူးကျော်မှုက ပိုလန်နဲ့ နေတိုးတို့ရဲ့ တုံ့ပြန်မှုစွမ်းရည်တွေကို ရုရှားစမ်းသပ်တဲ့သဘောလို့ မြင်နေပါတယ်။

▪️ အမေရိကန်ဘက်က စည်းလုံးညီညွတ်မှုပြသတဲ့အနေနဲ့ တစ်ခုခုဆောင်ရွက်ဖို့ ပိုလန်က မျှော်လင့်နေကြောင်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ပြောသွားပါတယ်။

▪️ ရုရှားက နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေနဲ့ ကုလပဋိညဉ်တို့ကို ချိုးဖောက်ရာကျတယ်လို့ အနောက်တိုင်းမဟာမိတ်တွေ စွပ်စွဲနေကြပါတယ်။

▪️ ရုရှားကတော့ အဲဒီအချိန်မှာ ယူကရိန်းကို တိုက်ခိုက်နေတာဖြစ်ပြီး ပိုလန်ကို ထိခိုက်စေလိုခြင်းမရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

▪️ ဒရုန်းရဲ့ အဝေးဆုံးအကွာအဝေးက ၇၀၀ ကီလိုမီတာ မကျော်တာကြောင့် ပိုလန်နယ်မြေထဲ ရောက်ဖို့မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ရုရှားဆိုင်ရာ ကုလသံအမတ် ဗက်ဆလီနီဘန်ဇီယာက ပြောသွားပါတယ်။

▪️ နေတိုးအတွင်းရေးမှူးချုပ် မတ်ရူတာက ဒီလိုကျူးကျော်မှုတွေဟာ လက်သင့်ခံစရာ မရှိဘူးလို့ ပြောပါတယ်။

Source: Reuters

#World_Health
Published 13 September 2025

▪️ လက်ရှိကမ္ဘာပေါ်မှာ အသက် ၁၁၆ နှစ်ဖြင့် တရားဝင်အသက်အကြီးဆုံးသူက အီသယ်ကေတာဟမ်ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ သူ့ကို ၁၉၀၉ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂၁ ရက်နေ့မှာ မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဂင်းနစ်ကမ္ဘာ့မှတ်တမ်းတင်များနဲ့ LongevityQuest အဖွဲ့အစည်းကနေ အသက်ရှင်သန်နေတဲ့ အသက်အကြီးဆုံးပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုခဲ့ပါတယ်။

▪️ ငယ်စဉ်က ခက်ခဲတဲ့ဘဝမှာ အထီးကျန်စွာ နေထိုင်ခဲ့ပေမယ့် ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ နေထိုင်စားသောက်မှုပုံစံ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကြံ့ခိုင်မှုတို့ကို အားထားခဲ့ပါတယ်။

▪️ အသက် ၁၁၀ မှာ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကူးစက်ပြီး အသက်ရှင်ကျန်ရာကနေ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အသက်အကြီးဆုံးပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်လာပါတယ်။

▪️ သက်ရှည်ကျန်းမာခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လျှို့ဝှက်ချက်ကို မေးမြန်းခဲ့ရာမှာ ဘယ်တော့မှ အငြင်းမပွားဘဲ နားထောင်ပေးပြီး ကိုယ်လုပ်ချင်တာလုပ်တယ်လို့ ပြောပြပါတယ်။

▪️ အရာရာတိုင်းကို ဟုတ်တယ်လို့ ပြောပြီး အကောင်းမြင်စိတ်ထားကာ အရာအားလုံး အသင့်အတင့်တော့ သိထားရမယ်လို့ ပြောပြသွားပါတယ်။

▪️ ဘဝမှာ သဘောထားကွဲလွဲတာတွေက ဖြစ်တတ်ပြီး မသာယာမှုတွေ၊ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

▪️ ကေတာဟမ်ရဲ့ သဘောထားက စကားများခြင်း၊ မကောင်းတဲ့အရာများမှ ရှောင်ရှားတဲ့သဘော ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ ဘဝမှာ အကောင်းမြင်နေထိုင်နိုင်ဖို့အတွက် စာဖတ်ခြင်း၊ ကျေးဇူးတင်တတ်ခြင်း၊ သန့်ရှင်းစွာနေထိုင်ခြင်း၊ တရားထိုင်ခြင်း၊ လူမှုပေါင်းသင်းဆက်ဆံခြင်းတို့ ပြုလုပ်သင့်ပါတယ်။

Source: Indian Express.

#World_Science
Published 13 September 2025

▪️ ငါးသတ္တဝါတွေဟာ အသံမထွက်ကြဘဲ စက်ရုပ်လိုမျိုး အလွန်ရိုးရှင်းတဲ့စိတ်သာ ရှိတယ်လို့ ထင်ထားကြကြောင်း ဘရာဇီးလ် တောင်နှင့်အရှေံတောင်ပါရာ ဖက်ဒရယ်တက္ကသိုလ်မှ အာရုံကြောသိပ္ပံပညာရှင် ကိုင်ရိုမက်ဆီမီနိုက ပြောပါတယ်။

▪️ ဒါပေမဲ့ သူကတော့ ဒီသတ္တဝါတွေမှာ အတွင်းစိတ်ကနေ အပြုအမူများစွာ ပြုလုပ်နိုင်တယ်လို့ ယူဆလာပါတယ်။

▪️ ယခင်သုတေသနမှာ ငါးတွေ ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ နေရခက်ခြင်းတို့ကနေ မကောင်းတဲ့ခံစားမှုတွေအပေါ် လေ့လာခဲ့ကြတယ်လို့ ပေါ်တူဂီ ပေါ်တိုတက္ကသိုလ်မှ အပြုအမူဇီဝကမ္မပညာရှင် မာတာဆောရက်စ်က ဆိုပါတယ်။

▪️ ငါးတွေဟာ သာယာမှုကို ခံစားတတ်ပြီး ရှာဖွေတတ်ကြတယ်လို့လည်း ဖော်ပြထားပါတယ်။

▪️ သုတေသီတွေက သန္တာကျောက်တန်း ငါးမျိုးစိတ် ၂ မျိုးကို စမ်းသပ်ရာမှာ တစ်ကောင်က အခြားတစ်ကောင်ပေါ်က သွေးစုပ်ကပ်ပါးကောင်များကို စားပစ်ကာ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်တတ်တဲ့ပုံစံ မြင်တွေ့ရပါတယ်။

▪️ ဒီလိုမျိုး သန့်ရှင်းပေးစဉ်မှာ သူတို့ရဲ့ ဖိစီးမှုဟော်မုန်းကော်တီဆောက ကျဆင်းသွားပြီး သာယာတဲ့ခံစားမှုမျိုး ဖြစ်လာပါတယ်။

▪️ သန့်ရှင်းပေးဖို့ ခက်ခဲရင်တောင်မှ ကျေနပ်မှုဟော်မုန်း ဒိုပါမင်းကြောင့် ကူညီသန့်ရှင်းပေးလိုစိတ် ဆက်ရှိနေပါတယ်။

▪️ ဒီလေ့လာချက်ကနေ ငါးအပါအဝင် တိရိစ္ဆာန်တွေရဲ့ သာယာမှုတွေ၊ စိတ်ခံစားချက်တွေရဲ့ အရေးပါပုံကို ဖော်ပြနေပါတယ်။

Source: NPR.