၁၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

▪️တောင်ကိုရီးယားးသမ္မတ ယွန်ဆပ်ယိုးအပေါ် အတိုက်အခံဦးဆောင်တဲ့ပါလီမန်က ယနေ့ဒီဇင်ဘာ ၁၃ရက်တွင်ပြုလုပ်တဲ့ ဒုတိယအကြိမ် စွပ်စွဲပြစ်တင်မှု အထမြောက်သွားပါတယ်။ သမ္မတယိုးက သူ့အနေ နှင့် သူ့ရဲ့ အနာဂတ်နိုင်ငံရေးအတွက် တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်သွားမယ်လို့ ကတိပြုလိုက်ပါတယ်။

▪️တောင်ကိုးရီးယား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ တရာရုံးက ယွန်းကို သမ္မတအဖြစ်က ဖယ်ရှားရေးကို လာမယ့် ခြောက်လအတွင်းဆုံးဖြတ်ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အကယ်၍ သူ့ကိုဖယ်ရှားနိုင်ခဲ့ရင် ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခု ပြန်လည်ကျင်းပေးရပါလိမ့်မယ်။

▪️ယွန်းခန့်အပ်ထားတဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် ဟန်ဒတ်ဆိုဟာ ယာယီသမ္မတအဖြစ် တာဝန်လွှဲပြောင်းထမ်းဆောင် လိုက်ရပါတယ်။ ယွန်းဟာ သမ္မတအဖြစ်ဆက်ရှိနေသေပေးမယ့် သူ့ရဲ့ သမ္မတလုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာတွေ အားလုံး ရပ်ဆိုင်းခံလိုက်ရတာဖြစ်ပါတယ်။

▪️သမ္မတယွန်းအပေါ်စွပ်စွဲပြစ်တင်မှု အနိုင်ရရှိကြောင်းတဲ့သတင်းကြောင့် အဲဒါကိုထောက်ခံသူတွေက အောင်ပွဲခံကြပါတယ်။ ယွန်းကိုထောက်ခံဆန္ဒပြသူတွေကတော့ အဲဒီသတင်းကြောင့် ခပ်မြန်မြန်ပဲ လူစု  ကွဲသွားကြပါတယ်။

▪️ယွန်းအပေါ်စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုကို ယွန်းရဲ့ အာဏာရပါတီအမတ် ၁၂ဦးက ထောက်ခံမဲပေးခဲ့ကြပါတယ်။  အဲဒါကြောင့် ထောက်ခံမဲ ၂၀၄ မဲ၊ ကန့်ကွက်မဲ ၈၅ မဲနှင့် ကြားနေ ၃မဲ၊ ပျက်ပြယ်မဲ ၈မဲတို့ဖြင့် စွပ်စွဲပြစ်တင် မှုကို အတည်ပြုနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

 Source: The Reuters

“တူရကီကျော်ထောက်နောက်ခံပြုထားသည့် သူပုန်အုပ်စုက သမ္မတအာဆတ်ကိုဖြုတ်ချကာ ဆီးရီးယားနိုင်ငံအစီအစဉ်သစ်တစ်ခုတည်ဆောက်မည်ဟုစတင်ပြောလာချိန်တွင် ထိုအုပ်စု၏ ကာလရှည်ရန်သူ  တော်ဖြစ်ခဲ့သည့်အမေရိကန်ကျောထောက်နောက်ခံပြုကာ့ဒ်သူပုန်အဖွဲ့ရှေ့ရေးမည်သို့ဖြစ်မည်လဲ...”

၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

News

ဆီးရီးယားသမ္မတ ဘာရှာအာဆတ်ကို ဖြုတ်ချခဲ့တဲ့ ဂျီဟတ်သူပုန်တွေက ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို ညီညွတ်ပြီး အားလုံးပါဝင်တဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ်တည်ဆောက်လိုတယ်လို့ပြောလိုက်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ၁၄နှစ်နီးပါးကြာမြင့်ခဲ့တဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် အဲဒီစိတ်ကူးယဉ်မှုကို လက်တွေ့ကျင့်သုံးဖို့ အတွက်ကတော့ လွယ်ကူလိမ့်မှာမဟုတ်ပါဘူး။

အမေရိကန်ရဲ့ အနီးကပ်ဆုံးမဟာမိတ်ဖြစ်တဲ့ ဆီးရီးယားရဲ့ လူနည်းစု ကာ့ဒ်အတွက်ကတော့ ယခုလို အစီအစဉ်အသစ်တစ်ခုထဲဝင်ရောက်လာတာဟာ သူတို့အတွက် ပိုပြီး စိန်ခေါ်မှုတွေနှင့်ရင်ဆိုင်ရမယ့် အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။

Views

ဆီးရီးယားပြည်တွင်းစစ် တလျောက်မှာ ကာ့ဒ်လက်နက်ကိုင်တွေဟာ အမေရိကန်နှင့်မဟာမိတ်လုပ်ကာ  လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အမျိုးမျိုးကို တိုက်ထုတ်ခဲ့ပြီး အစ္စလမ်မစ်နိုင်ငံတော်အုပ်စု(အိုင်အက်စ်)ကိုလည်း နှိမ်နှင်းခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအပြင် ရေနံကြွယ်ဝတဲ့ ဆီးရီးယားအရှေ့ပိုင်းမှာလည်း အကြီးမားတဲ့ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတစ်ခုကို ခွဲထုတ်ရယူခဲ့ကြပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အာရပ်မဟုတ်တဲ့ အဆိုပါ ကာ့ဒ်တွေရဲ့အောင်မြင်ခဲ့မှုတွေက ယခုအခါ စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာပါပြီ။  ကာ့ဒ်တွေရဲ့ ကာလရှည်ကြာရန်သူလည်းဖြစ်ပြီး တူရကီရဲ့ အကူအညီကိုရယူထားတဲ့ ဆွန်နီအာရပ် သူပုန်တွေဟာ အာဆတ်ကိုဖြုတ်ချနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆီးရီးယားနိုင်ငံအသစ်မှာ ကာ့ဒ်တွေအတွက် နေရာ တစ်ခုရဖို့အလွန်ခက်ခဲမှာဖြစ်ပြီး ပဋိပက္ခဟာ ဆက်လက်ရှည်ကြာသွားနိုင်တဲ့ အခြေအနေမှာရှိနေ ပါတယ်။

ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က ဒမတ်စကတ်သို့ စီးနင်းဝင်ရောက်လာသည့် ဂျီဟတ်သူပုန်များသည် ကာ့ဒ်များကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ချည်းကပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်  အရှေ့ပိုင်းက ဒီယာအယ်လ်ဇိုးမြို့မှာ အစိုးရတပ်   တွေရုပ် သိမ်းသွားပြီးသိပ်မကြာခင်မှာ အဲဒီသူပုန်တွေကပဲ ကာ့ဒ်သူပုန်တွေကို အကြမ်းဖက်မောင်းထုတ်ခဲ့ပါ တယ်။

မြောက်ပိုင်းမှာ တူရကီက ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားတဲ့ သီးခြားခွဲထုတ်ရေးအတိုက်အခံတစ်ဖွဲ့ဟာ  ကာ့ဒ်တွေနှင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ဟာ မန်ဘစ်မြို့ကိုသိမ်းထားပါတယ်။  ပြီးတော့ ကာ့ဒ်ယာဉ်တန်းတစ်ခုကို တူရကီနိုင်ငံက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီယာဉ်တန်းဟာ အစိုးရရဲ့ လက်နက်တိုက်တွေက လုယူလာတဲ့ အကြီးစားလက်နက်တွေသယ်ဆောင်လာတာလို့ပြော ပါတယ်။

ကာ့ဒ်တွေက အဲဒီစိန်ခေါ်မှုတွေကိုရင်ဆိုင်ရင်းနှင့်ပင် ကာလရှည်ကြာကတည်းက အမေရိကန်ဆီက အကူအညီတွေရယူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆီးရီးယားအရှေ့ပိုင်းမှာ အမေရိကန်တပ်သား ၉၀၀ခန့်ရှိနေပါတယ်။ အဲဒီဒေသမှာ အမေရိကန်တပ်တွေဟာ အစ္စလမ်မစ်သောင်းကျန်းသူတွေ ပြန်လည်ထကြွလာမှာကို ဟန့်တားနိုင်ဖို့ ကာ့ဒ်သူပုန်တွေကို ကူညီပေးနေခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလုပ်ငန်းဟာလည်း သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်တက်လာရင် မသေချာတော့ပါဘူး။ ထရမ့်က ဆီးရီးယားနိုင်ငံမှာ အမေရိကန်ပါဝင်ပတ် သက်နေမှုအပေါ် မယုံမကြည်ဖြစ်နေခဲ့တာကြပါပြီ။

ကာ့ဒ်တွေ ဘယ်လိုအကျပ်အတည်းကြားထဲရောက်နေသလဲ၊ အနီးကပ်သုံးသပ်ပါမယ်။

ဆီးရီးယားနိုင်ငံထဲက အမေရိကန်မဟာမိတ် ကာ့ဒ်လက်နက်ကိုင်တွေဆိုတာ ဘယ်သူတွေလဲ

ကမ္ဘာပေါ်က အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံမဲ့ လူနည်းစုအုပ်စုကြီးတွေထဲမှာ ကာ့ဒ်တွေလည်းပါဝင်ပါတယ်။ သူတို့  ဟာ လူဦးရေသန်း၃၀ခန့်ရှိနေပြီး တူရကီ၊အီရန်၊အီရတ်နှင့်ဆီးရီးယားနိုင်ငံပိုင်နက်တွေထဲမှာ ခွပြီးနေထိုင်  နေကြပါတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံတွေအားလုံးမှာ သူတို့ဟာ လူနည်းစုဖြစ်နေပါတယ်။

မကြာခဏဆိုသလိုနှိပ်စက်မှုခံရလို့ အဲဒါတွေက ကာ့ဒ်တွေ လက်နက်ကိုင်ပုန်ကန်ထကြွအောင် မီးထိုးသလို  ဖြစ်ခဲ့တယ်လို့   ဆိုပါတယ်။

ဆီးရီးယားနိုင်ငံ ပြည်တွင်းစစ်စောစောပိုင်းကာလမှာ သူတို့ဟာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတဲ့ နယ်မြေတစ်ခု ဖဲ့ယူနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ဟာ အာဆတ်အစိုးရနှင့်ရော သူ့ကိုဖြုတ်ချခဲ့တဲ့ သူပုန်တွေနှင့်ရော ဘယ်တော့မှ တည့်အောင်မပေါင်းခဲ့ကြပါဘူး။

၂၀၁၄ခုနှစ်မှာ အိုင်အကစ်အုပ်စုက နိုင်ငံရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံသိမ်းပြီးတဲ့အချိန်က   အမျိုးသမီးတွေကိုပါနေရာ  ပေးတဲ့ လောကီဝါဒီသမား ကာ့ဒ်လက်နက်ကိုင်သူပုန်တွေဟာ အစွန်းရောက်တွေနှင့် အနိုင်မခံအရှုံးမပေး စစ်ပွဲဆင်နွှဲခဲ့လို့ အမေရိကန်တွေမျက်စေ့ကျသွားပြီး အားပေးကူညီမှုတွေစတင်ရရှိခဲ့ကြပါတယ်။

သူတို့ဟာ ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစု ဆိုပြီးဖွဲ့စည်းခဲ့ကြပါတယ်။ သူတို့အဖွဲ့မှာအာရပ် တိုက်  ခိုက်ရေးသမားတွေလည်းပါဝင်လာပါတယ်။ အမေရိကန်ဦးဆောင်တဲ့လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေ၊ အမေ  ရိကန်အထူးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့အကူအညီကိုရယူခဲ့ပြီး သူတို့ဟာ အိုင်အက်စ်တွေကို ဆီးရီးယားနိုင်ငံရဲ့ နေရာ  ခပ်များများကနေ မောင်းထုတ်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ ကာ့ဒ်ဦးဆောင်တဲ့တပ်တွေဟာ အစွန်း  ရောက်တွေကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ပိုင်နက်ရဲ့ မြို့တော်ဖြစ်တဲ့ ရက်ကာကို သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

ဘာကြောင့် တူရကီတွေက ကာ့ဒ်တွေကို တိုက်ခိုက်နေသလဲ

ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစုကို သူ့ရဲ့နယ်စပ်တွေအတွင်း ကာ့ဒ်တွေရဲ့ ဆယ်စုနှစ်များစွာအကြာ သူပုန် ထမှုတွေရဲ့ ချဲ့ထွင်မှုတစ်ခုလို့ တူရကီတွေက ရှုမြင်ထားခဲ့တာကြာပါပြီ။  သူတို့ဟာ အိုင်အက်စ်လိုပဲ နောက်ထပ် အကြမ်းဖက်အုပ်စုတစ်စုလို့ တူရကီက သဘောထားပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် သူတို့ဟာ ဆီရီးယား နိုင်ငံအသစ်ထဲမှာ မပါဝင်သင့်ဘူးလို့ တူရကီကပြောထားပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်များအတွင်း တူရကီဟာ ဆီရီးယားအမျိုးသားအင်အားစုလို့ သိထားတဲ့ တိုက်ခိုက်ရေး သမား  တွေကို လေ့ကျင့်ပေးပြီး ငွေကြေးနှင့်အကူအညီတွေပေးခဲ့ပါတယ်။ တူရကီနှင့်နယ်စပ်ထိတွေ့ နေတဲ့ ဆီးရီးယား မြောက်ပိုင်းကကာ့ဒ်တွေဆီကနေ နယ်မြေတွေ ရယူထိန်းချုပ်ဖို့ တူရကီက ကူညီပေး  ခဲ့ပါတယ်။ တူရကီ ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားတဲ့ သူတို့ဟာ သူတို့ကိုယ်သူတို့ အာဆတ်ရဲ့ အတိုက်  အခံတွေအဖြစ် ပုံဖော်ထားကြပါတယ်။ အချို့သော ဝေဖန်သုံးသပ်သူတွေကတော့ သူတို့ဟာ အခွင့်အရေး  သမားတွေနှင့် ကာ့ဒ် မုန်းတီရေးသမားတွေဖြစ်တယ်လို့ ပြောကြပါတယ်။

ကာ့ဒ်တွေဟာ ယခုနှစ်ပိုင်းတွေအတွင်း ဆီးရီးယားအမျိုးသားအင်အားစုကို အာရုံစိုက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။  တူရကီနှင့်ကာလရှည် ဆက်ဆံရေးရှိထားတဲ့ ဒမတ်စကတ်က ခေါင်းဆောင်သစ်ဟာ ပိုပြီးရှည်လျားတဲ့ ရှေ့ပိုင်းစစ်မျက်နှာအသစ်တစ်ခု ထပ်ဖွင့်နိုင်ပါတယ်။

ဆီးရီးယားသူပုန်တွေက ကာ့ဒ်တွေကို ဘယ်လိုရှုမြင်ကြသလဲ

အယ်ကေးဒါးစစ်သွေးကြတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီး အဲဒီအဖွဲ့နှင့် (၈)နှစ်ကြာ အဆက်ဖြတ်ထားခဲ့ပြီးဖြစ်တဲ့ အဘူ မိုဟာမက်အယ်ဂိုလာနီလို့သိကြတဲ့ အာမက်အယ်လ်ရှာရားဦးဆောင်တဲ့ အဓိက သူပုန်ခွဲထွက်အနေနှင့်  အာဏာရှင်လွတ်ကင်းတဲ့ ဆီးရီယားနိုင်ငံသစ်တည်ဆောက်လိုတယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံသစ် ဟာ ဘာသာပေါင်းစုံနှင့် လူနည်းစုတွေအတွက် အလုပ်လုပ်မယ်လို့သူကဆိုပါတယ်။

ကနဦးအနေအထားတွေကတော့ အပြုသဘောဆောင်ပါတယ်လို့ ဂျာမနီအခြေစိုက် ကာ့ဒ်လေ့လာရေးစင် တာအကြီးအကဲ နာဝမ်ခါလီက သုံးသပ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတစ်လွှားမှာ သူတို့ရဲ့ လျင်မြန်လှတဲ့ ထိုးစစ်တွေ  လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပတ်ကစတင်ပြီးနောက် သူတို့ဟာ အလီပိုမြို့က ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစု ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ နယ်မြေနှစ်ခုကို သူပုန်တွေက ရှင်းလင်းနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

“ ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစုအပေါ် သူတို့က အဆိုးမပြောခဲ့တာ ဒါဟာ အပြုသဘောဆောင် တာပဲ” လို့သူကပြောပါတယ်။

သို့သော် အဲဒီခံယူချက်ကို သူတို့ဘယ်လောက်အထိတောင့်ခံထားမလဲဆိုသည်ကိုတော့ စောင့်ကြည့်ရပါ မယ်။ ဒီယာအဲလ်ဇိုးကို ဒီတစ်ပတ်ထဲ ဝင်ရောက်လာပြီးတဲ့နောက် အယ်ရှာရားအုပ်စုမှ စစ်သားတစ်ဦးက  သူတို့ဟာ ရာကာနှင့် ဆီးရီးယားအရှေ့ပိုင်းနေရာတွေဆီမကြာမီ တပ်ချီလာမယ်လို့ ဗီံဒီယိုတစ်ခုရိုက်ပြီး တင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကာ့ဒ်တွေနှင့် နောက်ထပ် တိုက်ခိုက်မှုတွေဖြစ်လာနိုင်ခြေမြင့်တက်လာ ပါတယ်။

အာဆတ်အလွန်နိုင်ငံရေးအစီအစဉ်ထဲ ကာ့ဒ်တွေပူးပေါင်းလာဖို့အတွက် သူပုန်တွေဟာ ကာ့ဒ်တွေနှင့် သဘောတူညီချက်အချို့ရရှိဖို့ ကြိုးစားလာနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲသလိုသဘောတူဖို့က အရှေ့ပိုင်းမှာ ကာ့ဒ်တွေအတွက် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုအဆင့်တစ်ခုခုကို သူပုန်တွေက လက်ခံဖို့ လိုအပ်လာပါလိမ့်မယ်။  အဲဒါဟာ ယခုအခါ ဆီးရီးယားရဲ့ အာဏာအပေးအယူမှာ အဓိကကျနေတဲ့ တူရကီအတွက် ဒေါသဖြစ်လာ နိုင်စရာရှိနေပါလိမ့်မယ်။

ထရမ့်အစိုးရက ကာ့ဒ်တွေကို ထောက်ခံမှာလား

အမေရိကန်စစ်တပ်ရဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပ်တန်းတပ်မှူးကြီးတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ကြည်းတပ်ဗိုလ်ချုပ် ကြီး အာရစ် ကာရီလာဟာ အင်္ဂါနေ့က ဆီးရီးယားမှာရှိတဲ့ ဆီးရီးယားဒီမိုကရက်တစ်အင်အားစုတွေနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ဘိုင်ဒင်အစိုးရအနေနှင့် အာဆတ်အလွန်မှာ မဟာမိတ်တွေကို ကတိကဝတ် ထပ်ပြုလိုက်တဲ့သဘောဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အဲဒါဟာ ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်နေ့မှာ ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါတယ်။

ထရမ့်ဟာ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမူဝါဒနှင့်ပတ်သက်ပြီး အသေးစိတ်အနည်းငယ်သာ ချပြပါသေးတယ်။  သူဟာ ဒေသစစ်ပွဲတွေ အဆုံးသတ်ချင်တယ်။ အမေရိကန်ကို အဲဒီစစ်ပွဲတွေဆီကနေ ပြန်ထုတ်ချင်  တယ်လို့ပြောနေတာကလွဲပြီး ဘာမှအသေးစိတ်မပြောသေးပါဘူး။

အာဆတ်ဖြုတ်ချမခံရခင် အချိန်ပိုင်းကလေးအလိုမှာ ထရမ့်က ဆိုရှယ်မီဒီယာတစ်ခုမှာ စာရေးခဲ့ပါတယ်။ “ ဆီးရီးယားဟာ အရှုပ်အထွေးကြီးပဲ။ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့မိတ်ဆွေလည်းမဟုတ်ဘူး။ ဆီးရီးယားနှင့် ပတ်သက်လို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ ဘာမှကိုမလုပ်သင့်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့တိုက်စရာမဟုတ်ဘူး” လို့ ထရမ့်ကရေးခဲ့တာပါ။

ထရမ့်ရဲ့ အရင်သမ္မတသက်တမ်း ၂၀၁၉ခုနှစ်တုန်းက တူရကီတွေ ကျူးကျော်မှုမတိုင်ခင် ကာ့ဒ်တွေကို ထရမ့်ကစွန့်လွှတ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။  ဒေသထဲက အဆုံးမရှိတဲ့စစ်ပွဲတွေမှာ အမေရိကန်ပတ်သက်မှုကိုရပ်ပစ် မယ်ဆိုတဲ့ သူ့ရဲ့ မဲဆွယ်ပွဲကတိကို ဖြည့်ဆည်းတဲ့အနေနှင့် ထရမ့်ကလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အဲသလိုလုပ်ခဲ့လို့ ထရမ့်ဟာ ကြီးမားတဲ့ အပြစ်တင်မှုတွေ ဝေဖန်မှုတွေ ခံခဲ့ရပါတယ်။ မဟာမိတ်တွေကို သစ္စာဖောက်သူလို့ ရီပတ်ဗလီကန်တွေက သူ့ကို စွပ်စွဲပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ ထရမ့်က သူ့အကြံကို ပြန်ရုပ်သိမ်းပေးခဲ့ရပါတယ်။ အရှေ့ပိုင်းက ရေနံတွင်းတွေလု့ခြုံရေးအတွက် ကျယ်ပြန်တဲ့မစ်ရှင်တွေကို  သူသဘောတူခဲ့ရပါတယ်။  တပ်တွေဟာ သူတို့ရှိတဲ့နေရာတွေမှာဆက်ထားခဲ့ရပြီး မဟာမိတ်ဖြစ်မှုကို ဆက်ထိန်းသိမ်းထားခဲ့ရပါတယ်။

ညီလတ်

America’s closest ally in Syria is losing ground as a new order takes shape by AP

@knl/ymg

၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

ရွေးကောက်ခံအမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က သတင်းတင်ဆက်သူဟောင်းနှင့် သဘောထား  တင်းမာတဲ့ ရီပတ်ဗလီကန်အမျိုးသမီး ကာရီလိတ်ကို အမေရိကန်အစိုးရရန်ပုံငွေနှင့်လည်ပတ်နေတဲ့ ဗွီအိုအေ  (အမေရိကန်အသံ) ရဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူးအဖြစ် ရွေးချယ်လိုက်ပါတယ်။ သူမဟာ ပြီးခဲ့တဲ့လက ဆီးနိတ်    အမတ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ အရီဇိုနားကနေ ဝင်ရွေးပေမယ့် ရှုံးနိမ့်ခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။

“လိတ်ဟာ အမေရိကန်ရဲ့ လွတ်လပ်မှုတန်ဖိုးတွေကို မျှတမှန်ကန်စွာနှင့် သတင်းတုမီဒီယာတွေဖြန့်တဲ့  အလိမ်အညာသတင်းတွေနှင့်မတူစေဘဲ ကမ္ဘာကြီးကို အသေအချာ လွှင့်ထုတ်ပါလိမ့်မယ်” လို့ ထရမ့်က သူ့ရဲ့ Truth ဆိုရှယ်ဆိုက်ကနေ သတင်းပါးထားပါတယ်။

လိတ်ဟာ ထရမ့်ကို အခိုင်အမာထောက်ခံသူဖြစ်ပြီး ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မသမာမှုတွေလုပ်တယ်လို့ ထရမ့်ပြောခဲ့စဉ်ကလည်း ထရမ့်အတိုင်းသံယောင်လိုက်ခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ သူမဟာ ဖီးနစ်အခြေစိုက် Fox 10 ရုပ်သံဌာနမှာ သတင်းတင်ဆက်သူလုပ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။

VOA ဟာ ဘာသာစကားပေါင်း ၄၀ကျော်နှင့်အွန်လိုင်း၊ ရေဒီယိုနှင့်ရုပ်သံတို့ကို ထုတ်လွှင့်နေပါတယ်။

ထရမ့်ရဲ့ ပထမသက်တမ်းမှာ သူဟာ VOA နှင့် ပြဿနာဖြစ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ VOA ကို တရုတ်ရဲ့ ဝါဒဖြန့်ချိ ရေးလုပ်နေတာလို့ ထရမ့်ကစွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်။

Source Reuters

၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

▪️လာမယ့်လမှာ ကျင်းပမယ့် သမ္မတသစ်ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲကို တက်ရောက်ဖို့ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်ကို ဖိတ်ကြားလိုက်တယ်လို့ သတင်းများကရေးသားပါတယ်။

▪️ဒါဟာ မကြာသေးမီကမှ တရုတ်ကို အကောက်ခွန်နှုန်းထားအသစ်တွေနှင့် ခြိမ်းခြောက်ခဲ့တဲ့ထရမ့်က သမ္မတရှီကို မျက်နှာချိုသွေးလိုက်တာဖြစ်တယ်လို့ ဘလွန်းဘတ်သတင်းဌာနက ရေးသားပါတယ်။

▪️ဒါပေမယ့်ရှီတက်ဖို့ဆိုတာကတော့ ပြောရခက်ပါတယ်။ အမေရိကန်သမ္မတတွေရဲ့ကျမ်းကျိန်ပွဲကို မည်သည့် တရုတ်ခေါင်းဆောင်မှတက်ရိုးထုံးစံမရှိဘဲ သံအမတ်တွေပဲ တက်လေ့ရှိကြပါတယ်။ အဲဒီအပြင် ရာစုနှစ်တစ်စုအကျော်အတွင်း မည်သည့်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်တစ်ဦးတစ်ယောက်မျှလည်း တက်ခဲ့တာမျိုး မရှိခဲ့ဘူးလို့ဆိုပါတယ်။

▪️တရုတ်သမ္မတရှီအနေနှင့်လည်း တက်ရောက်ဖို့ဆိုတာ နိုင်ငံရေးအရ အင်မတန်မှကြီးမားလှတဲ့ စွန့်စားမှု တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအပြင် ဝါရှင်တန်ရဲ့အေးမြလှတဲ့ ဇန်နဝါရီရက်မှာ ဟင်းလင်းပြင်ထဲ နာရီပေါင်း များစွာထိုင်ဖို့အတွက်လည်း အတော့်ကိုမသက်မသာရှိလှမှာပါ။

▪️တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနဘက်ကတော့ ဒီကိစ္စကို ဘာမှထုတ်ပြောထားခြင်းမရှိသေးပါဘူး။

▪️ရှီနှင့် မကြာသေးမီက အဆက်အသွယ်လုပ်ထားတယ်လို့ ထရမ့်က ပြီးခဲ့တဲ့အပတ် အင်န်ဘီစီရုပ်သံ   အစီအစဉ်တစ်ခုမှာ ထုတ်ပြောထားပါတယ်။ဘာတွေပြောတယ်ဆိုတာကိုတော့ထရမ့်က ပြောပြဖို့ ငြင်း   ဆန်ပါတယ်။သူတို့နှစ်ဦးဟာ ၂၀၁၉ခုနှစ် ဇွန်တုန်းက ဂျပန်မှာကျင်းပတဲ့ ၂၀နိုင်ငံအုပ်စုအစည်းအဝေး ပြင်ပမှာ တွေ့ခဲ့တာ နောက်ဆုံးပါ။

▪️ဘိုင်ဒင်ဟာ သူ့သမ္မတသက်တမ်းအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံကို တစ်ခါမှမသွားရောက်ခဲ့ပါဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကာလနှင့်ကြုံခဲ့ရလို့ဖြစ်ပါတယ်။

▪️ထရမ့်ရွေးကောက်ပွဲနိုင်တော့ ရှီက ဂုဏ်ပြုသတင်းစကားပါးခဲ့ပါတယ်။ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးတည်ငြိမ်ဖို့ သူလိုလားတယ်လို့ရှီက အဲဒီတုန်းကထည့်ပြောခဲ့ပါတယ်။

Source Bloomberg

၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ အိုးအိမ်မလုံလောက်မှုနှင့်ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ ပင်န်ဆိုင်ဗန်နီးယားဝှိုက်တွန် တက္ကသိုလ်မှ စီးပွားရေးပညာရှင် ဘင်ကီးစ်က ပြောတဲ့အကြောင်း NPR  သတင်းဌာနက သတင်းဖော်ပြ ပါတယ်။

လက်ရှိဈေးကွက်ဟာ အတော့်ကို မတတ်နိုင်တဲ့ ဈေးကွက်ဖြစ်နေတယ်လို့သူကပြောပါတယ်။၂၀၀၈ခုနှစ် ငွေကြေးအကျပ်အတည်းတုန်းက အခြေအနေတွေနှင့် ယခုပြဿနာအချို့ကိုသူက ခြေရာကောက်ကြည့် ပါတယ်။

“ ဆောက်လုပ်ရေးက ပြုတ်ကျတာတွေ့ခဲ့ရတယ်။ အဲဒီအခါ အိမ်ယာတွေဆောက်လုပ်တာတွေ ရပ်တန့် ပစ်လိုက်ကြတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်ကစပြီး လူနေအိမ်ခန်းတွေဆောက်လုပ်တာရပ်ခဲ့ကြတယ်။  အခုအခါ အနည်းဆုံး အိမ်ရာပေါင်း လေးသန်းလောက် လိုအပ်နေတယ်လို့ခန့်မှန်းမိတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။

၂၀၂၅ခုနှစ်ကို ရောက်တော့မယ့် ယခုအချိန်မှာ သန်းပေါင်းများစွာသောအမေရိကန်တွေရဲ့စိတ်ထဲမှာ  အိမ်ရာကိစ္စဟာ အရေးကြီးပြဿနာတွေထဲက တစ်ခုအဖြစ်ဆက်ရှိနေတုန်းဖြစ်ပါတယ်။  အိမ်ပိုင်ဖို့ ယုတ်စွအဆုံး အိမ်ငှားဖို့တောင်မှာ အမေရိကန်တော်တော်များများအဖို့ ဒုက္ခကြုံနေကြရပါတယ်။ အချို့ သောမြို့တွေမှာ လူနေရုံမျှလောက်အိမ်ခန်းကလေးကိုပင် ဒေါ်လာတစ်သန်းလောက်ပေးနေရပါတယ်။  အိမ်ငှားတွေရဲ့ တစ်ဝက်ကျော်ဟာ  သူတို့ရဲ့ ဝင်ငွေရဲ့ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို အိမ်ရာအတွက် အသုံးပြုနေ ကြရပါတယ်။

အိမ်ရာအသစ်တွေဆောက်လုပ်တာဟာ အတော့်ကိုလေးလံနှေးကွေးနေတယ်လို့ ကီးက ဆက်ပြောပါ တယ်။ အလုပ်သမားခဈေးကြီးမှုနှင့် စီမံကိန်းအကြီးစားတွေကို အရင်းအနှီးရရှိဖို့ ခက်ခဲတဲ့အတွက် အဲသလို နှေးကွေးနေရတာပါ။

သမ္မတဖြစ်လာမယ့် ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကတော့ အိမ်ရာဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်ပိုင်မြေတွေကို ခွင့်ပေးဖို့ အကြံပြုထားခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီအစီအစဉ်လက်တွေ့ဖြစ်မလားဆိုတာကိုတော့ ကီးက မေးခွန်း ထုတ်နေပါတယ်။

Source NPR

၁၁ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၂၄

◾️ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ၁၈ ဦးပါဝင်တဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာခဲ့တဲ့ အမှု   နှင့်ဆက်စပ်ပြီး တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ ယွန်းဆတ်ယိုးရဲ့ ရုံးကို ဒီဇင်ဘာ ၁၁ရက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ဝင်ရောက်စီးနင်း ရှာဖွေမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။  

◾️ သူတို့ဟာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်ထုတ်ပြန်တာနှင့်ဆက်စပ်တဲ့ အရာတွေကိုရှာဖွေခဲ့ကြပြီး အဲဒီအထဲမှာ ယွန်းအနေနှင့်စစ်အုပ်ချုပ်ရေးမကြေညာခင်ကလေးမှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ ဝန်ကြီးအဖွဲ့အစည်းအဝေးအသံမှတ် တမ်းလည်းပါဝင်ပါတယ်လို့ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ အမျိုးသားစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးရုံးက ပြောပါ တယ်။

◾️ရှာဖွေဝရမ်းမှာ သမ္မတယွန်းကို သံသယရှိသူအဖြစ်ဖော်ပြထားပြီး သမ္မတရုံး၊ဝန်ကြီးအဖွဲ့ အစည်းအဝေး ခန်းမနှင့်  သမ္မတလုံခြုံရေးဌာတို့ကို စီးနင်းဝင်ရောက်တဲ့နေရာများအဖြစ်သတ်မှတ်ထားပါတယ်။

◾️စီးနင်းမှုတွေလုပ်ချိန်မှာ ယွန်းဟာ ရုံးအဆောက်အဦမှာရှိမနေဘူးလို့သိရပြီး  နောက်ပိုင်းဘာတွေဖြစ်   သလဲ ဆိုတာတော့ အတည်ပြုလို့မရသေးပါဘူး။

◾️ယွန်းကို ပုန်ကန်ခြားနားမှုသံသယတရားခံတစ်ဦးအဖြစ်သတ်မှတ်ထားပြီး သူ့ကို နိုင်ငံမှထွက်ခွာခွင့် တားမြစ်ထားပါတယ်။သူဟာ နိုင်ငံခြားသွားခွင့်အပိတ်ခံရတဲ့ ပထမဆုံး အာဏာလက်ကိုင်သမ္မတ ဖြစ်ပါတယ်။

◾️ရဲတွေက သူဟာ ဒီအမှုကြီးတစ်ခုလုံးရဲ့ နောက်ကွယ်ကဆရာကြီးအဖြစ်သံသယဝင်နေပါတယ်။  ပြီးခဲ့တဲ အပတ်စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအမိန့်ကြေညာပြီးနောက် ပါလီမန်အဆောက်အဦထဲကနေ အမတ်တွေကို ဆွဲထုတ် ပစ်ဖို့ ယွန်းက သူ့ကိုအမိန့်ပေးခဲ့တယ်လို့ စစ်တပ်အထူးစစ်ရေးတပ်မှူးကြီး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကွပ်ဂျွန် ကွန်းက အမတ်တွေကိုပြောပြခဲ့ပါတယ်။

◾️ရဲတွေဟာ ရဲချုပ် ဂျီဟိုနှင့် ပါလီမန်ရဲအစောင့်ဌာနမှူး ကင်မ်ဘွန်ဆစ်တို့ကိုလည်း ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ခပ်စော စောပိုင်းမှာဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး  ရဲချုပ်ရုံး၊ ဆိုးလ်မြို့ပြရဲဌာနနှင့် ပါလီမန်ရဲအစောင့်တပ်တွေကိုလည်း စီးနင်းရှာ ဖွေမှုတွေပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။

Source: Yonhap